နားလည္ေပးခ်င္တယ္

၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေအာင္ပြဲခံအၿပီး အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ၂၀၁၆ မွာ အစိုးရဖြဲ႔ေတာ့..နဲနဲနဲ႔က်ဲက်ဲဝိုင္းရမယ္ ေခ်ြတာရမယ္ဆိုျပီး ဝန္ၾကီးဌါနေတြကိုေပါင္းပစ္တယ္ (စိုက္ပ်ိဳး + ေမြးျမူ) (အားကာ+က်န္းမာ) (ရထား+ပို႕ေဆာင္ေရး+ဆက္သြယ္ေရး) (ယဥ္ေက်းမႈ+သာသနာေရး) (အလုပ္သမား+လူဝင္မႈ) (လွ်ပ္စစ္+စြမ္းအင္) .. ေနာက္က်န္တာေတြရွိႏိုင္ေသးတယ္ .. ဒုဝန္ၾကီးေတြလဲမလိုဘူးဆိုျပီး တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာမခန့္ဘူး ..
နိုင္ငံေတာ္၏အတိုင္ပင္ခံေဒၚစုက နိုင္ငံျခားေရး ပညာေရး လွ်ပ္စစ္ သမတရံုး ဝန္ၾကီးဌာနေတြကိုတြဲကိုင္လိုက္ေသးတယ္ ..

ရလာဒ္ကေတာ့ ဌါနတြင္းမူလအုပ္ခ်ဳပ္ပံု ဖြဲ႕စည္းပံုေတြပ်က္ကုန္တယ္ ရႈပ္ကုန္တယ္.. နဂိုကမွအေတြ႕အၾကံဳမရိွဘဲဝန္ၾကီးျဖစ္လာသူေတြဟာလဲ ဘာလုပ္ရဘာကိုင္မွန္းမသိေတာ့ဘဲ .. ေယာင္ကုန္ၾကေတာ့တာေပါ့..
ေဒၚစုကလဲ (သူ႔လူေတြကိုစိတ္မခ်ေတာ့) ေနရာတကာတင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ ခ်ဳပ္ကို္င္တယ္ ..
ႏိုင္ငံရပ္ျခား စာခ်ဳပ္စာတမ္း ေငြေၾကးပံ့ပိုးမႈမွန္သမွ် သူျပန္စိစစ္မယ္.. ေနာက္ပိုင္း သူ႔ဆီကဘဲခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔သြားရမယ္လို႔အမိန့္ထုတ္တယ္ .. ပထမဆံုးထိၿပီး လုပ္ငန္းခါးျပတ္ကုန္တာကေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ေနတဲ့ MPC လက္က်န္အဖြဲ႔ခြဲေတြဘဲ (ဥပမာ - ဦးေအာင္မင္းရဲ႕ Peace Foundation) ..
ေနာက္ျပီး တင္လာသမွ် နိုင္ငံျခားစီမံကိန္း Project Proposal မွန္သမွ်သူဖတ္မယ္ဆိုေတာ့ သူ႕ဆီဘဲအယင္တင္ရျပန္ေရာ .. ဒါေပမဲ့တကယ္တမ္းမွာ သူလဲအလုပ္မ်ားလြန္းေတာ့မဖတ္နိုင္ပါဘူး.. တေန႔တေန႕သူ႕ကားေပၚတင္ေပးလိုက္ရတဲ့စာရြက္စာတမ္းဖိုင္တြဲေတြဟာ ေနာက္ေန႔ေတြမွာလဲ ဒီအတိုင္းဘဲျပန္ျပန္ပါလာေနတာေတြ႕ရတယ္တဲ့..
ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သူနဲ႔အနီးကပ္(အက်ႌေတြခ်ုပ္ေပး.. တကၠသိုလ္ရိပ္သာလမ္းအိမ္ေတာ္ဧည္ခံေရးကိုတာဝန္ယူေပးေနတဲ႔) ေဒါက္တာဥမၼာျမင့္ (မိုက္ကယ္မိုးျမင့္ရဲ႕ဇနီး) ကို အဲဒီ proposal ေတြဖတ္ခိုင္းရတဲ့အဆင့္ေရာက္သြားေရာ ..ဟိုကလဲ နိုင္ငံျခားမွာေနခဲ့တဲ့ဆရာဝန္ ပညာတတ္ဆိုေပမဲ့ အဂၤလိပ္စာဘဲဖတ္တတ္တာ.. စီမံကိန္းနဲ႔စီးပြါးေရးနဲ႔လုပ္ငန္းေပၚလစီကိစၥေတြဘယ္နားလည္ပါ့မလဲ .. အဲဒီမွာ တခါက်ေနာ္ေျပာခဲ့ဘူးသလို Bottle-necking ပုလင္းလည္ပင္းတစ္ျပီး လုပ္ငန္းေတြေရွ႔မဆက္နိုင္ျဖစ္ကုန္တယ္..
ရီစရာတခုေတာင္ၾကားတယ္ (တကယ္ျဖစ္မျဖစ္ကေတာ့ နိုင္ငံျခားေရးဌါနကလူေတြဘဲသိပါလိမ့္မယ္).. နိုင္ငံတကာစာခ်ဳပ္/ခြင့္ျပဳမိန္႔ေတြကိုသူဘဲလက္မွတ္ထိုးမယ္ဆိုေတာ့ နိုင္ငံတကာေလေၾကာင္းလိုင္းေလယာဥ္ပ်ံၾကီးေတြ ျမန္မာ့ေလပိုင္နက္ ဟိုးအျမင့္ၾကီးေပၚကျဖတ္ပ်ံခြင့္ေတြကိုပါ လက္မွတ္ထိုးေပးရမဲ့အေရး သူဆီေရာက္သြားၿပီး တစ္ ေနမလိုျဖစ္လာေနပါေရာ.. ျမန္မာ့ေလပိုင္နက္ျဖတ္သန္းခြင့္ ဒီခြင့္ျပဳမိန္႔ဆိုတာဟာ နိုင္ငံတကာေလေၾကာင္းလံုျခံဳေရးစည္းကမ္းအရေန႔စဥ္စီစစ္ျပီးအတည္ျပဳလက္မွတ္ထိုးေပးေနရတာဆိုေတာ့ သူလက္မွတ္ထိုးတာကိုဘဲ အၿမဲေစာင့္ေနလို႔ဘယ္ျဖစ္နိုင္ပါ့မလဲ.. ဒါေတာ့မျဖစ္ေခ်ဘူးဆိုျပီး သူ႔ကိုအရဲစြန္႔ၿပီး အကိ်ဳးအေၾကာင္းေျပာျပ.. ညႊန္ခ်ဳပ္ လက္ေထာက္ညႊန္ခ်ဳပ္ေတြဘဲလက္မွတ္ထိုးပါေစလို႔ဝိုင္းလုပ္လိုက္ၾကရတယ္တဲ့ ..
ဒီကိစၥဟာ မျဖစ္မေနမို့လို႔သာ ေအာက္ကလူေတြက သူ႔ကိုေျပာခဲ့ၾကတဲ့ပံုရတယ္ ..တျခားေနရာေတြမွာေတာ့ "ဟုတ္ကဲ့အမ"ေတြခ်ည္းဘဲ ..
တကြင္းလံုးတေယာက္ထဲပတ္ကန္ေနသလိုျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ေဒၚသက္သက္ခိုင္ကေျပာေတာ့ေတာင္ ဝိုင္းစိတ္ဆိုးလိုက္ၾကေသးတယ္..

တျဖည္းျဖည္းနဲ႔မွသူ႔ဘာသာမနိုင္မနင္းေတြပိုျဖစ္လာေတာ့ ေဒၚစုဟာ နိုင္ငံျခားေရးကလြဲလို႔ (သူပထမတာဝန္ယူထားတဲ့) တျခားဝန္ၾကီးဌါနေတြကိုလက္လႊတ္ျပီး ဝန္ၾကီးအသစ္ေတြခန္႔ရတယ္ .. နိုင္ငံျခားေရးကိုေတာင္ သူက ကာလံုအစည္းအေဝးမွာဝင္ပါခြင္႔ရဘို႔ဘဲ ရာထူးယူထားတာ ..အဲဒီမွာနိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးဆိုျပီးဝန္ၾကီးတပါးတိုးခန့္လိုက္ရျပန္ေရာ..
အတိုင္ပင္ခံရံုးကိုလဲဝန္ၾကီးဌါနလုပ္ျပီးဝန္ၾကီးတပါးထပ္ခန္႔တယ္ .. နဝတ နအဖ အစဥ္အဆက္ စစ္တပ္နဲ႔တည့္ေအာင္ေပါင္းျပီး ဗ်ဴရိုကရက္ၾကီးျဖစ္ခဲ့တဲ့ အဲ့ဒီဝန္ၾကီးအသစ္က အတိုင္ပင္ခံရဲ့ Gate Keeper (အေပါက္ေစာင့္)ျဖစ္လာေတာ့ တျခားအစိုးရဝန္ၾကီးေတြ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြ NLD ဗဟိုအမႈေဆာင္ေတြေတာင္ေဒၚစုကိုေတြ႔ဘို႔မလြယ္ေတာ့ဘူး .. NLD ေတြဟာ သူတို႔နဲ႔ ရင္ဘတ္ခ်င္းမတူတဲ့ဝန္ႀကီးကိုခြင့္ေတာင္းေနရတယ္.. ဒီဝန္ႀကီးကလဲ ျဗဴ႐ိုကရက္ပီသတယ္တဲ့.. ပိတ္ထားတယ္.. ေတာ္ရံုဆိုေဒၚစုဆီမေရာက္ေတာ့ဘူးတဲ့.. ေဒၚစုလဲ လက္ေတြ႔အေျခအေနေတြနဲ႔ျပတ္သထက္ျပတ္လာေတာ့တာေပါ့ ..
ဒုဝန္ၾကီးေတြလဲတေယာက္ျပီးတေယာက္တိုးခန္႔ေနရတာမနည္းေတာ့ဘူး .. နဲနဲနဲ႔က်ဲက်ဲမဝိုင္းနိုင္ေတာ့ဘူး .. ထားပါေလ လိုအပ္ခ်က္အရေပါ့.. ဒါေပမဲ့လဲ The damage is done .. အဖတ္ဆယ္ဘို႔ေတာ္ေတာ္ေနာက္က်သြားျပီ ..
ေနာက္တခုသတိထားမိတာက ဒီမိုကေရစီအစိုးရလက္ထက္မွာ နာမည္ေကာင္းေကာင္းနဲ့ အသစ္ထြင္လိုက္တဲ့ တိုင္းရင္းသားေရးရာျပည္ေထာင္စုဝန္ၾကီးဌါနဟာ ဘာတခုမွမယ္မယ္ရရအလုပ္မျဖစ္တာဘဲ .. ဘတ္ဂ်က္လဲမရွိဘူး.. ဝန္ၾကီးနိုင္သက္လြင္ခမ်ာလဲ (အသက္လဲႀကီးၿပီဆိုေတာ့) ဘာလုပ္ရမွန္းမသိဘဲ ဖုတ္လိႈက္ဖုတ္လိႈက္နဲ့ သူ႔ဝန္ၾကီးဌာနရွိမွန္းေတာင္လူေတြမသိဘူးျဖစ္ေနရွာတယ္ ..
ေျပာရယင္ေတာ့အက်ိဳးမဲ့ျဖစ္ေနတာ.. ဒါေပမဲ့ တိုင္းရင္းသားဆိုျပီးနာမည္ေကာင္းနဲ့ဖြဲ႔ေပးထားတဲ့ ဒီဝန္ၾကီးဌာနၾကီးကို အခုေနဖ်က္သိမ္းလိုက္ယင္လဲ တိုင္းရင္းသားေတြကဝိုင္းေအာ္ၾကဖြယ္ဘဲရွိေနတယ္ .. ထိုင္ေနအေကာင္းသား ထသြားမွက်ိဳးမွန္းသိ .. ဒီအတိုင္းဘဲႏွပ္ထားရေတာ့တာေပါ့.. (အဲ့ဝန္ၾကီးဌာနကို လူေျပာင္း.. ဘတ္ဂ်က္တိုးခ်ေပးျပီး အလုပ္ေလးဘာေလးလုပ္ခိုင္းရင္ေတာ့ေကာင္းမယ္)..

က်ေနာ္ေျပာေနတာေတြဟာ လက္ရွိမွာ တတ္နိုင္သေလာက္ အခက္အခဲေတြအၾကားက ၾကိဳးစားရုန္းကန္ေနရတဲ့ ဒီမိုကေရစီအစိုးရကို အဆိုးျမင္နဲ႔ ဖိပီး နင္းကန္ေဝဖန္တာလို႔ထင္ၾကမွာလဲရွိတယ္ .. (စစ္တပ္ကခ်ုပ္ထားလို႔တို႔.. တပ္က်န္မိုးက်ေရႊကိုယ္ေဟာင္းေတြကပူးသတ္ေနလို႔တို႔.. ဖြဲ႔စည္းပံုမေျပာင္းနိုင္ေသးလို႔တို႔ .. ဘလာ ဘလာ ဘလာအေၾကာင္းေတြလဲရွိတာေပါ့ဗ်ာ)..
ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္အဓိကေျပာခ်င္တာကေတာ့..
အေတြ႔အၾကံဳမရွိဘဲ ရွိသမွ်လူေတြနဲ႔လုပ္ေနရတဲ့ တည္ေဆာက္ဆဲကာလမို႔ ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္ေတြ အမွားေတြျဖစ္တယ္ဆို ျဖစ္လို႔ရပါတယ္ ..
အမွားကိုျမင္နိုင္ဘို႔ .. တာဝန္ခံေျဖရွင္းေပးနိုင္ဘို႔.. အေရးယူဘို့..လူလဲဘို႔.. ျပဳျပင္ဘို႔ဆိုတာေတြေတာ့လိုေနပါၿပီ..

ေခါင္းေဆာင္တေယာက္အေနနဲ႔ Theater level, Strategic level ကေနၾကည့္..
Delegate လုပ္ (သင့္ေတာ္တဲ့သူေတြကိုတာဝန္ေပး လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပး)..
Grooming (သင့္ေတာ္မဲ့အရည္အခ်င္းရွိသူေတြကိုစုေဆာင္းေမြးျမဴ) ..
အေၾကာင္းအရာတခုထဲကိုဘဲအာရုံလာသလိုအခ်ိန္ကုန္ခံလုပ္မေနဘဲ ကဏၰတိုင္းမွာသက္ဆိုင္ရာတာဝန္ေပးထားသူေတြနဲ့ပံုမွန္ေတြ႕ (active oversight)..
တိတိက်က်သိရတဲ့အခ်က္ေတြေပၚမူတည္ျပီး လိုအပ္ယင္ executive decision ယတိျပတ္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြခ်ေပး .. ဒါမွမဟုတ္ Policy guideline မူဝါဒလမ္းညႊန္ခ်က္ေတြေပး ..
ဒါဘဲလုပ္ရမွာပါ ..ဒါမလုပ္နိုင္ယင္ေခါင္းေဆာင္တာဝန္မေက်ပါဘူး ..
လူအခ်စ္ခံရတိုင္းေခါင္းေဆာင္မဟုတ္ပါဘူး ..

လက္ရွိ လုပ္ငန္းပိုင္း အစိုးရပိုင္းမွာတာဝန္ယူလုပ္ေပးေနရတဲ့ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းမ်ား နိုင္ငံေရးလုပ္ေဖၚကိုင္ဖက္ရဲေဘာ္ေဟာင္းမ်ားခင္ဗ်ာ..
အေစာကေျပာခဲ့သလိုဘဲ က်ေနာ္က (ေဘးထိုင္ဘုေျပာ)မညွာမတာေဝဖန္ေနတယ္လို့ထင္ခ်င္လဲထင္ပါ .. ဒါေပမဲ႕ လုပ္ခြင့္ရသေလာက္လုပ္ေနရတဲ့ ခင္ဗ်ားတို႔ဟာ တာဝန္ေက်ၿပီလား .. ဘာလုပ္စရာေတြရွိေနေသးသလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ဆန္းစစ္ၾကည့္ၾကပါဦး..
မွန္တာကိုတြန္းတြန္းတိုက္တိုက္လုပ္တတ္တဲ့သူေတြကို က်ေနာ္ေလးစားပါတယ္.. အားေပးပါတယ္..
ေနာက္တခုကေတာ့ ..

အန္တီစုခင္ဗ်ာ ..
အခုလို ၾကားသမွ် ျမင္သမွ်သတင္းအခ်က္အလက္ေတြနဲ့ အတံုးလိုက္အတစ္လိုက္ေဝဖန္ရတာကို က်ေနာ္ စိတ္ၾကည္နႈးျခင္းမျဖစ္မိပါဘူး .. အန္တီနဲ့မေတြ႔တာလဲၾကာပါျပီ ..
အန္တီနဲ႔နီးစပ္သူ (က်ေနာ္နဲ႔လဲရင္းႏွီးသူ) တေယာက္က "ကိုေအာင္နိုင္ရယ္ ခင္ဗ်ားတို႔ကလဲ သူ႔အခက္အခဲ .. အစိုးရအခက္အခဲေတြကိုနားလည္ေပးဘို႔ လိုတယ္ေလဗ်ာ" တဲ့ .. မၾကာေသးခင္ကဘဲေျပာတယ္ ..
က်ေနာ္ကေတာ့ .."ဆရာရယ္ က်ေနာ္က ဘာကိုနားလည္ေပးရမွာလဲ.. ျမင္သမွ် ၾကားသမွ်ကို မ်က္စိမွိတ္ နားပိတ္ၿပီး.. နားလည္ပါတယ္လို႔ ဖာေထးေပးေနရမွာလား"..
"ေတြ႔ခြင့္ ေမးခြင့္ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးစကားေျပာခြင့္ေတြမရွိယင္ လုပ္ငန္းအတြင္းသေဘာနဲ႔ သိပ္ျပီးအကဲဆတ္တဲ့သူ႔ရဲ႕အခက္အခဲေတြ ေနာက္ခံအေၾကာင္းရင္းေတြကို က်ေနာ္ကဘယ္လိုလုပ္သိနိုင္မွာလဲ နားလယ္နိူင္မလဲ"..
"က်ေနာ္ေမးခ်င္ေနတဲ့အေၾကာင္းေတြ နားလည္ေအာင္ေမးခြင့္မရသလို .. က်ေနာ္ဆီကတဆင့္သူသိသင့္တဲ့အေၾကာင္းေတြကိုလဲ သူဘယ္လိုသိခြင့္ရေတာ့မလဲခင္ဗ်ာ" .. လို႔ဘဲျပန္ေျပာလိုက္ပါတယ္ ..
"ဒါကိုလဲ အန္တီစုသိေစခ်င္ပါတယ္"လို႔သူ႔ကိုေျပာလိုက္ပါေသးတယ္ .. ျပန္ေျပာမေျပာေတာ့မသိပါ ..

က်ေနာ္က သတင္းသမား ဂ်ာနယ္လစ္ပါ .. အတိုင္းအတာတခုအထိေအာင္ျမင္ပါတယ္ .. ဒါေပမဲ့ ဒီဘက္ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံေတြမွာ နိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ လုပ္ငန္းအႀကီးအကဲေတြနဲ့ လိုအပ္သလိုေတြ႔ဆံုျပီး စကားေျပာခြင့္ လက္ဖက္ရည္ေသာက္ခြင့္ (အင္တာဗ်ဴးသေဘာမဟုတ္ဘဲ) off the record အတြင္းသတင္းအေျခအေနေတြ Background info ေနာက္ခံအေၾကာင္းရင္းေတြကို နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ေဆြေႏြးခြင့္ေတြရေနတဲ့ နာမည္ေက်ာ္သတင္းသမားေတြ ဝါရင့္အယ္ဒီတာေတြရဲ့အဆင့္အတန္းကိုေတာ့အားက်ေနမိတုန္းပါဘဲ.. သူတို႔လိုအဘက္ဘက္ကသိထားတဲ့အခ်က္အလက္ေတြကိုအေျခခံၿပီး ဆင္ျခင္သံုးသပ္ျပနိုင္တဲ့သတင္းသမားျဖစ္ခ်င္တာခင္ဗ် ..

ဆုေတာင္းတိုင္းသာျပည့္မယ္ဆိုပါယင္..ေပါ့..
သန္းလြင္ထြန္း
၉ စက္တင္ဘာ ၂၀၁၉