ဆရာ (ဦး) Zarni Myo Win ရဲ႕ Note ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ယခင္က share ထားေပးဖူးၿပီးေပမယ့္ pdf အတြက္ post link ေတြ ျပန္ယူဖုိ႕ရွိလုိ႕ page မွာ note အျဖစ္ ျပန္တင္ေပးလုိက္တာပါ။ ခုန post က ဓါတ္ပုံေတြ မပါလာလုိ႕ ျပန္ဖ်က္လုိက္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ အခ်ိန္အားရတုိင္း ျပန္ျပန္ဖတ္ျဖစ္ေနတဲ့ စာစုတစ္ခုမုိ႕
ဆရာ (ဦး) Zarni Myo Win အားလည္း ေက်းဇူးအမ်ားၾကီးတင္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
*******************************************************************
“My theory of composition ? Simple : Do not release the shutter until everything in the viewfinder feels just right.”
“ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕ Composition သီအိုရီလား ? ရိုးရိုးေလးပါ။ ကင္မရာ Viewfinder ထဲက အရာအားလံုး အဆင္ေျပျပီလို႕ မခံစားရမခ်င္း Shutter ခလုတ္ကို မႏွိပ္တာပဲေပါ့ ……..”
Ernst Hass
ဓါတ္ပံုတစ္ပံုကို အႏုသုခုမခံစားမႈေပးႏိုင္ေအာင္ ဖန္တီးျပဳလုပ္ေပးေစတာကေတာ့ Composition (အထားအသိုခင္းက်င္းဖြဲ႕ စည္းမႈ) ပဲျဖစ္ပါတယ္။ Composition ကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရရင္ ပံုတစ္ခုကိုျပဳလုပ္ေပးတဲ့ ဖရိန္တစ္ခုအတြင္းက ပါ၀င္ဖြဲ႕စည္းမႈ (element) ေတြကို အစီစဥ္ခ်ထားျခင္း ၊ စီမံခန္႕ခြဲျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ သင္ကဖရိန္တစ္ခုထဲမွာ ဖယ္ထုတ္ပစ္လိုက္မဲ့အရာေတြဟာ သင္ကအဲ့ဒီဖရိန္ထဲကို ထည့္သြင္းမယ့္အရာေတြအတိုင္း အေရးပါတယ္ဆိုတာ သိထားဖို႕လိုပါတယ္။
ပံုထဲမွာ ဘယ္အရာေတြက သင့္ရဲ႕ဇာတ္လမ္းကို ေသခ်ာေျပာျပေပးႏိုင္မယ့္အရာေတြလဲ ၊ ဘယ္အရာေတြကအေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစမဲ့အရာေတြလဲ ဆိုတာ သိထားျခင္းအားျဖင့္ သင္က သင္ေျပာျပခ်င္တဲ့ ဇာတ္လမ္းတစ္ခုကို တိတိက်က်ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေျပာျပေပးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေန႕ကင္မရာေတြဟာ ရိုက္ကူးမႈအစိတ္အပိုင္းအေတာ္မ်ားမ်ားကို Auto (အလိုအေလ်ာက္) ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ပီျဖစ္ေပမယ့္ လူကပဲ ေရြးခ်ယ္ျပီးျပဳလုပ္ေပးႏိုင္တာကေတာ့ Composition ပါ။ Composition နဲ႕ပတ္သက္တာေတြ စည္းမ်ဥ္း (Rules) ေတြအေတာ္ မ်ားမ်ားရွိပါတယ္။ သင္လိုက္နာလိုက လိုက္နာႏုိင္သလို မလိုက္နာလို႕လဲရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမင္ကြင္းတစ္ခုထဲမွာ ပါ၀င္မယ့္ Element (ဖြဲ႕စည္းမႈအစိတ္အပိုင္း) ေတြကို ဘယ္လိုေနရာခ်ထားျပီး စီစဥ္မလဲဆိုတာကိုေတာ့ သင္ကိုယ္တိုင္ကပဲ ေနာက္ဆံုးမွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရမွာပါ။
Composition ဆိုတာဟာ အေျဖေပးရမယ့္ ညဏ္စမ္းပေဟဠိတစ္ခုနဲ႕တူပါတယ္။ တခါတရံမွာ သင္ဟာ ေတြးဖို႕၊ အေတြ႕အၾကံဳ ယူဖို႕အခ်ိန္ရတတ္ေပမယ့္ သဘာ၀တရားနဲ႕ပတ္သက္ျပီးရိုက္ကူးရာမွာေတာ့ အဲ့ဒီလိုအခ်ိန္မရပါဘူး၊ သင့္ရဲ႕ခံစားသိျမင္မႈစိတ္နဲ႕ ပဲလ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရတဲ့အခါမ်ိဳးေတြရွိပါတယ္။
Composition Rules (ဖြဲ႕စည္းမႈစည္းမ်ည္းမ်ားအေၾကာင္း)
Rule (စည္းမ်ည္း) ဆိုလိုက္တဲ့အတြက္ လိုက္နာရမယ့္သေဘာလို႕အမိန္႕ေပးသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ မ်က္စိစံုမွိတ္ျပီးလိုက္နာရ မယ္ဆိုတာဟာ creation ဖန္တီးမႈနဲ႕ေတာ့ ဆန္႕က်င္ဘက္အရာပါ။ သတ္မွတ္ထားတဲ့စည္းမ်ည္းေတြရွိေနေပမယ့္ ဒီစည္းမ်ည္း ေတြဟာသင့္ပံုေတြကို ဘယ္လိုဖြဲ႕စည္းမလဲဆိုတဲ့အေပၚ ေဘာင္က်ည္းတဲ့နည္းလမ္းဆိုတဲ့အျမင္ထက္ အသံုးျပဳဖို႕ အဆင္ေျပမယ့္ နည္းလမ္းေတြလို. ျမင္သင့္ပါတယ္။
(၁) The Rule of Thirds
လူတိုင္းၾကားဖူးတဲ့ Composition စည္းမ်ည္းတစ္ခုလိုေျပာျပရရင္ေတာ့ အဲဒါဟာ “Rule of Third” ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစည္းမ်ည္းက အရမ္းရိုးရွင္းျပီး ပံုကိုနွစ္သက္ဖြယ္ဟန္ခ်က္ညီမႈ (balance) ျဖစ္ေစဖို႕အကူအညီေပးႏိုင္ပါတယ္။ Rule of Thirds ျဖစ္ဖို႕ ပံုကို ေဒါင္လိုက္မ်ည္း (၂) ေၾကာင္းနဲ႕ အလ်ားလိုက္မ်ည္း (၂)ေၾကာင္းကို အကြာအေ၀းတူညီစြာေနရာခ်သတ္မွတ္ဖို႕လိုပါတယ္။ တကယ္လို႕သင့္ကင္မရာကို Live View နဲ႕ရိုက္ကူးတဲ့အခါမွာလဲ ဒီလိုမ်ည္းလိုင္းေတြေပၚေနပါလိမ့္မယ္။ အေျခခံအားျဖင့္ေျပာရ ရင္ျမင္ကြင္းထဲက အလ်ားလိုက္ (သို႕) ေဒါင္လိုက္ ပါ၀င္ဖြဲ႕စည္းတဲ့ အရာ၀တၳဳေတြကို အဲဒီစိတ္ကူးမ်ဥ္းေတြအတိုင္းအျပိဳင္ရွိေန ေစဖို႕ ဒါမွမဟုတ္ ပံုရဲ႕အဓိက Focus point ဟာ အဲဒိမ်ဥ္းႏွစ္ခုဆံုတဲ႕ အမွတ္ေနရာမွာရွိေနေစဖို႕ျဖစ္ပါတယ္။
Landscape ရႈေမွ်ာ္ခင္း ပံုေတြကို ဥပမာေပးရရင္ ၊ ပံုထဲက မိုးကုတ္စက္၀ိုင္းမ်ဥ္း (horizon line) ကို Rule of Thirds အရ ဘယ္လိုသတ္မွတ္မလဲဆိုတာမ်ိဳးပါ။ တကယ္လို႕ေျမၾကီးနဲ႕ေကာင္းကင္ကို တစ္၀က္စီအညီအမွ်ပိုင္းျပီး ရိုက္ကူးလိုက္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီပံုဟာ စြမ္းအင္တစ္ခုေပ်ာက္ဆံုးသလိုမ်ိဳးျဖစ္သြားမွာပါ။ မိုးကုတ္စက္၀ိုင္းမ်ည္းကို Rule of Thirds အတိုင္း ထားလိုက္ရင္ေတာ့ ခ်က္ျခင္းစိတ္၀င္စားစရာပံုအျဖစ္ ေျပာင္းသြားမွာျဖစ္ျပီး ၊ေျမၾကီးကို အဓိကထားမလား ၊ ေကာင္းကင္ကို အဓိကဦးစားေပးမလားဆိုတာကိုလဲ ဆံုးျဖတ္ေပးလို႕ရသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။
(၂) Golden Ratio
Golden Ratio ကေတာ့ အလြန္အံ့ၾသဖြယ္ေကာင္းတဲ့စိတ္၀င္စားစရာကိန္းကဏၰန္းေတြပါ။ 1.618 (တခါတရံ ဂရိစာသား Phi/Φ) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကဏၰန္းေတြဟာ ထင္ရာျမင္ရာကဏၰန္းေတြလို႕ ထင္စရာရွိေပမယ့္၊ အရွည္ဆံုးအပိုင္းျဖစ္တဲ့ အပိုင္း (a) ကို တိုတဲ့အပိုင္းျဖစ္တဲ့ (b) နဲ႕စား တဲ့အရာက (a)+(b) ကို (a) နဲ႕စားတဲ့ အရာနဲ.တူညီတဲ့ကိန္းကဏၰန္းပါ။ သခ်ၤာအရခုလိုေဖာ္ျပပါတယ္။
a/b = a+b/a = 1.618
ဒီကဏၰန္းေတြကိုၾကည့္ျပီး စိတ္ရႈတ္ေထြးမသြားပါနဲ႕။ ဒီကိန္းကဏၰန္းေတြက သင့္ရဲ႕ပံုေတြကို အသံုးခ်ဖို႕အရာမွာသိပ္ကိုအေရးမ ၾကီးပါဘူး။ ဒီကိန္းကဏၰန္းေတြကိုဖန္တီးေပးတဲ့ ခရုပတ္ပံုသဏၰာန္ကိုပဲ သင္အမွတ္ရေနဖို႕ပဲလိုတာပါ။ Golden Ratio ဟာအလြန္ ပဲဟန္ခ်က္ညီမႈကိုျဖစ္ေစပါတယ္။ အဲဒီဟန္ခ်က္ညီမႈကလူသားရဲ႕မ်က္လံုးကို မ်က္စိပသာဒျဖစ္ေစတာပါ။ ဒါေၾကာင့္လဲ ဒီ Golden Ratio က သခ်ၤာဘက္ကိုေက်ာ္လြန္ျပီးေတာ့ အႏုပညာဘက္ကို ေရာက္လာတာပါ။ Mona Lisa နဲ႕ The Last Supper ပန္းခ်ီကားေတြမွာ Golden Ratio ကိုအသံုးခ်ထားပါတယ္။ ဓါတ္ပံုနယ္ပယ္မွာေတာ့ ၾကည့္ရႈသူရဲ႕မ်က္လံုးကို ပံုရဲ႕အစိတ္အပိုင္း အားလံုးကေနျပီး သင့္ရဲ႕ အဓိက Subject ေနရာဆီကိုဆြဲေခၚျပီး သြားႏိုင္ပါတယ္။
ဓါတ္ပံုမွာ Golden Ratio ကိုအသံုးခ်ဖို႕ သခ်ၤာကိန္းကဏၰန္းေတြကို နားမလည္လဲရတာဟာအေတာ္ကုိ ေက်းဇူးတင္ရမွာပါ။ သင္ကခရုပတ္တစ္ခုကိုပဲရင္းႏွီးကြ်မ္း၀င္ေနဖို႕လိုအပ္တာပါ။ ခရုပတ္တစ္ခုရဲ႕ အေသးဆံုးအစိတ္အပိုင္းမွာ သင့္ရဲ႕အဓိက စိတ္၀င္စားေစမဲ့ အရာကိုထားလိုက္ရံုပါပဲ။ လူေတြရဲ႕မ်က္စိက အလိုအေလ်ာက္ပံုကေနျပီး အဲဒီကို စီးေမွ်ာျပီးေရာက္ရွိသြားမွာပါ။ ဒီခရုပတ္ပံုသဏၰာန္ကို ေျပာင္းျပန္လွန္တာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္ညာေျပာင္းတာပဲျဖစ္ျဖစ္ လုပ္လို႕ရပါတယ္။ ဦးတည္ရာလမ္းေၾကာင္း ကအေရးမၾကီးပါဘူး။ ပံုသဏၰာန္နဲ႕အဲဒီအကြာအေ၀းေတြကပဲ အေရးပါတာပါ။ အဲဒီခရုပတ္ပံုသဏၰာန္မဟုတ္ပဲ Rule of Thirds လို မ်ည္းေတြအေနနဲ႕လဲအသံုးခ်ႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ည္းေတြကို အညီအမွ်ပိုင္းျခားတာမဟုတ္ပဲ 1:1.618 အခ်ိဳးနဲ႕ခ်ရ တာျဖစ္ပါတယ္။ Rule of Thirds လိုပဲ အဲဒီမ်ည္းေတြရဲ႕ ဆံုမွတ္ေနရာမွာ သင့္ရဲ႕ Subject အရာ၀တၳဳကို ေနရာခ်ေပးရတာပါ။ ကိုယ္ရိုက္တဲ့ဓါတ္ပံုအေနအထားေပၚမူတည္ျပီးေတာ့ ဘယ္လိုပံုစံကို အသံုးခ်ရမလဲဆိုတာက ေျပာင္းလဲႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ Landscape ရႈေမွ်ာ္ခင္းအတြက္ Grid Line မ်ည္းေၾကာင္းေတြက ပိုအသံုး၀င္တတ္ျပီး ၊ တခါတရံမွာလူပံု (Portrait) ေတြအတြက္ခရုပတ္ပံုရဲ႕အေသးဆံုးအစိတ္အပိုင္းေနရာမွာလူရဲ႕မ်က္လံုးကို ေနရာခ်ေပးတာက ပိုအသံုး၀င္တတ္တာမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ Rule of Thirds လိုပဲ Golden Ratio ကလဲ အလြန္ရိုးရွင္းတဲ့ Composition ဖြဲ႕စည္းမႈတစ္ခုလို႕လဲ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။
(၃) The Golden Triangle
The Golden Triangle ဆိုတာကေတာ့ ပံုကို အရြယ္အစားမတူညီတဲ့ အနည္းဆံုးၾတိဂံ (၃) ခုနဲ႕ပိုင္းျခားေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပံုသဏၰန္ကေတာ့ အတိအက်တူညီၾကရမွာပါ။ ၾတိဂံ (၂) ခုကို ပံုရဲ႕ေထာင့္တစ္ခုဆီကေနေထာင့္တစ္ခုဆီသို႕ ေဒါင့္ျဖတ္ အလိုက္ပထမအစ ပိုင္းျခားထားျပီး ေနာက္ထပ္ၾတိဂံ (၂)ခုက္ို ပထမအစ ၾတိဂံတစ္ခုနဲ႕ ပိုင္းျခားလိုက္ျဖင္းျဖင့္ အဲ့ဒီၾတိဂံအသစ္ ေတြရဲ႕ပံုသဏၰန္ဟာ ပိုၾကီးတဲ့ အဓိကၾတိဂံနဲ႕ ညီတူတန္းတူျဖစ္သြားပါမယ္။ အဓိကက်တဲ့ ဖြဲ႕စည္းမႈအစိတ္အပိုင္း (elements) ေတြကို မတူညီတဲ့ၾတိဂံ ေတြရဲ႕အထဲမွာ သို႕မဟုတ္ အနားသတ္လိုင္းေတြအတိုင္း ေနရာခ်ထားေပးရပါတယ္။ အဲဒီၾတိဂံမ်ည္းေတြရဲ႕ ဆံုမွတ္ေနရာမွာ သင့္ရဲ႕အဓိက Subject ကို ေနရာခ်ေပးျခင္းဟာ Rule of Thirds ရဲ႕ ဆံုမွတ္ေနရာေတြထက္ပိုျပီးေတာ့ ျပင္းထန္ထိေရာက္တဲ့ ဖြဲ႕စည္းမႈ Composition ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။
(၄) အလ်ားလိုက္ (သို႕မဟုတ္) ေဒါင္လိုက္ေရြးခ်ယ္ျခင္း
Composition ဖြဲ႕စည္းမႈမွာ ေနာက္ထပ္အေရးၾကီးတဲ့ ဆံုးျဖတ္မႈတစ္ခုကေတာ့ အလ်ားလိုက္ သို႕မဟုတ္ ေဒါင္လိုက္ ပံုစံေရြးခ်ယ္ မႈျဖစ္ပါတယ္။ Landscape ရႈေမ်ွာ္ခင္းပံုေတြကေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ အလ်ားလိုက္ပံုစံေရြးခ်ယ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ Landscape Format ပံုစံလို႕ ေျပာၾကတာပါ။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ရဲ႕အၾကည့္ကို အေပၚၾကည့္လိုက္ ေအာက္ကိုၾကည့္လိုက္ ျပဳလုပ္တာ ထက္ ျမင္ကြင္းတစ္ခုကို မ်က္စိတစ္ဆံုးေငးေမာၾကည့္ရႈေလ့ရွိတာေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အျမင့္က နိမ့္ျပီး ျမင္ကြင္းကက်ယ္တဲ့အတြက္ အလ်ားလုိက္ပံုစံဓါတ္ပံုေတြဟာ ေဒါင္လိုက္ပံုေတြထက္ပိုျပီးတည္ျငိမ္ေစပါတယ္။ အလ်င္စြမ္းအင္ကိုလည္း ေလ်ာ့ပါးေစသလို ခံစားေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပံုေတြကို အလ်ားလိုက္ပံုစံလား ေဒါင္လိုက္ပံုစံလားဆိုတာ အတြက္ အမွားအမွန္ သတ္မွတ္ခ်က္ရယ္လို႕မရွိပါဘူး။ အဓိကဆံုးျဖတ္ရမွာက သင့္ရဲ႕Subject နဲ႕လိုက္ဖက္ျပီး အံ၀င္မႈရွိလားဆိုတာေပၚမူတည္တာပါ။ တခ်ိဳ႕ပံုေတြက အလ်ားလိုက္ပံုစံသင့္ေတာ္ျပီး တစ္ခ်ိဳ႕ပံုေတြက ေဒါင္လိုက္ပံုစံသင့္ေတာ္ၾကပါတယ္။ ေဒါင္လိုက္ပံုစံရိုက္ကူးတာ ကေတာ့ အျမင့္နဲ႕ အနက္ထုထည္ကုိ ပိုေပၚလြင္ထင္ရွားေစပါတယ္။ သစ္ပင္တစ္ပင္တည္းကို ရိုက္ထားတာက ေဒါင္လိုက္ပံုစံ ေရြးခ်ယ္မႈကပိုေကာင္းျပီး ၊ သစ္ေတာအုပ္ဆိုရင္ေတာ့ အလ်ားလိုက္ပံုစံ ေရြးခ်ယ္တာက ပိုသင့္ေတာ္ပါတယ္။
(၅) Visual Weight (အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္)
ဓါတ္ပံုေတြထဲက အစိတ္အပိုင္းေတြအားလံုးဟာ မတူညီၾကပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ဓါတ္ပံုတစ္ပံုကို ပထမဦးဆံုးၾကည့္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ကြ်န္ေတာ္တို႕မ်က္စိေတြဟာ ပံုရဲ႕တစ္ေနရာကို ပထမဦးဆံုးသဘာ၀အေလ်ာက္အၾကည့္ေရာက္သြားပါတယ္။ ပံုရဲ႕တစ္ခ်ိဳ႕ အစိတ္အပိုင္းေတြဟာ တစ္ခ်ိဳ႕အစိတ္အပုိင္းေတြထက္ပိုျပီး အျမင္အာရံုအရပိုျပီး ဆြဲေဆာင္မႈရွိေစပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ကို ဒီလိုၾကည့္ေစဖို႕အတြက္ ဆြဲေဆာင္ေစတဲ့အရာကို Visual Weight (အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္) လို႕ေခၚပါတယ္။ လူဟာရင္းႏွီး ကြ်မ္း၀င္မႈရွိတဲ့အရာ၀တၱဳသက္ရွိတစ္ခုပါ။ ဒါေၾကာင့္လူဟာအျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္ပိုပါတယ္။ လူရဲ႕မ်က္ႏွာအစိတ္အပိုင္းကလဲ အျခားေသာခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းေတြထက္ပိုျပီးအျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္ပိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕သင္က Landscape ရႈေမွ်ာ္ခင္း ထဲမွာ လူကိုထည့္သြင္းရိုက္ခဲ့ရင္ ဘယ္ေလာက္ပဲအဲဒီရႈေမွ်ာ္ခင္းကရင္သပ္ရႈေမာဖြယ္ရာျဖစ္ေနပါေစ အဲဒီလူကပဲ အဓိက ဆြဲေဆာင္မႈေသာ့ခ်က္ျဖစ္သြားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရႈေမွ်ာ္ခင္းကိုပဲအဓိကထားျပီးသင္ရိုက္ကူူးခ်င္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ လူကိုထည့္သြင္း ျပီးမရိုက္ကူးမိေစဖို႕ကို သတိျပဳရမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။
လူကပဲအျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္ရွိတာမဟုတ္ပါဘူး တစ္ခ်ိဳ႕အေရာင္ေတြကလဲ အခ်ိဳ႕အေရာင္ေတြထက္ပိုျပီး အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္ပိုရွိၾကပါတယ္။ အနီေရာင္က အစိမ္း သို႕မဟုတ္ အျပာေရာင္ထက္ ပိုျပီး အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္ပိုရွိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပိုမဲေမွာင္ ၊ ပိုအေရာင္မ်ားတဲ့အရာေတြက ပိုလင္းျပီး ၊ အေရာင္ေဖ်ာ့တဲ့အရာေတြ ထက္ပိုျပီး အျမင္အာရံုအေလးခိ်န္ပိုၾကပါေသးတယ္။ ဒါ့အျပင္ အျဖဴက အမဲထက္ပိုျပီး အျမင္အာရံုအေလးခိ်န္ပိုေလးပါေသး တယ္။ Visual weight (အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္) ဟာပံုတစ္ခုရဲ႕ Composition ဖြဲ႕စည္းမႈဆံုးျဖတ္တဲ့ေနရာမွာ အလြန္အေရးၾကီး ပါတယ္။ သင္အဓိကျပလိုတဲ့ အရာ၀တၳဳကအျခားအေရးမပါတဲ့အရာ၀တၳဳေတြထက္ပိုျပီး အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္ပိုထားရပါမယ္။ အဲဒီလိုမျဖစ္ခဲ့ဘူးဆိုရင္ သင့္ပံုကိုၾကည့္တဲ့မည္သူကမွ် သင္ျပလိုတဲ့ အရာ Subject ကို ကရုမျပဳမိပဲျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။
Visual Weight (အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္) ရွိတဲ့ အရာအခ်ိဳ႕ကို ေအာက္ပါအတုိင္းစုစည္းျပီး တင္ျပထားပါတယ္။
(၁) အလင္းအေမွာင္ကြဲျပားျခားနားခ်က္ရွိေသာေနရာ (Area’s of contrast)
(၂) Focus ျပတ္သားတဲ့ အရာမ်ား
(၃) ေတာက္ပတဲ့ေနရာမ်ား
(၄) အေရာင္လြန္ကဲေနေသာအရာမ်ား
(၅) အေႏြးအေရာင္မ်ား (အနီ / အ၀ါ)
(၆) ၾကီးမားေသာ အရာမ်ား
(၇) လူမ်ား ၊ တိရိစာၦန္မ်ား
(၈) သင့္ Subject ရဲ႕မ်က္လံုးမ်ား
(၉) သင့္ Subject ရဲ႕ အၾကည့္လမ္းေၾကာင္း (အကယ္၍ဘာမွမရွိတဲ့ ေနရာလြတ္တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာင္မွ visual weight ရွိပါတယ္၊ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ၾကည့္ရႈသူအေနနဲ႕ သင့္ Subject ရဲ႕အၾကည့္အတိုင္းလိုက္ျပီး ေတာ့ ၾကည့္ခ်င္လို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္)
အျဖဴေရာင္က ပိုျပီး အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္ပိုပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ေတြဟာ မဲေမွာင္တဲ့ေနရာေတြထက္ပိုျပီးေတာ့ လင္းလက္ တဲ့ေနရာေတြကို လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ပဲ သတိျပဳမိတတ္ၾကပါတယ္။
(၆) Balance (ဟန္ခ်က္ညီမႈ)
ပံုေတြထဲမွာတကယ့္ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအေလးခ်ိန္ဆိုတာ မရွိေသာ္လည္းပဲ ၊ အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္ပိုျပီးေလးတဲ့အရာေတြက ဟန္ခ်က္မညီမွ်မႈကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ဘယ္/ညာ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈတစ္ခုသာ အေရးပါတာမကပဲ အေပၚေအာက္ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈကလဲ အေရးပါပါတယ္။ ပံုထဲက အေပၚပိုင္းေနရာမွာ အျမင္အာရံုအေလးခ်ိန္ပိုတဲ့အစိတ္အပိုင္းေတြေၾကာင့္ အေပၚပိုင္းတစ္ခုၾကီးေလးလံေနသလိုမ်ိဳးခံစားေစရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီပံုထဲမွာျမင္ရတဲ့အတိုင္းပံုရဲ႕ အေပၚဘက္မွာရွိတဲ့ ေတာင္ျကီး ေၾကာင့္ ပံုရဲ႕ထိပ္ပိုင္းဟာ ေလးလံေနသလို ၾကည့္ရႈသူကို ခံစားရေစပါတယ္။
ဓါတ္ပံုေတြကို Balance (ဟန္ခ်က္ညီမွ်) ေစဖို.နည္းလမ္းမ်ား
ဓါတ္ပံုေတြကို Balance (ဟန္ခ်က္ညီမွ်) ေစေအာင္ ကိုယ္ရိုက္မဲ့ ဖရိန္ကို ေနရာေရြ႕ေပးျခင္း၊ အရာ၀တၳဳ Object ေတြကို ယွဥ္တြဲခိုင္းႏႈိင္းျပသျခင္းအားျဖင့္ Tones (ကာလာအႏုအရင့္) ၊ အရာ၀တၳဳ (Object) ၊ အေရာင္ (Color) ေတြ အျမင္အာရံု အေလးခ်ိန္ကိုညီမွ်ေစျပီး ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈျဖစ္ေစပါတယ္။ ဓါတ္ပံုေတြကို Balance (ဟန္ခ်က္ညီမွ်) ေစေအာင္ျပဳလုပ္ဖို႕ နည္းလမ္း (၂)ခု ရွိပါတယ္။
သမားရိုးက် (Formal) နည္းလမ္းႏွင့္ သမားရိုးက်မဟုတ္တဲ့ (Informal) နည္းလမ္းတို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ (အျခားေသာနည္းလမ္းေကာင္းမ်ားလည္းရွိနိုင္ပါေသးတယ္)
ေအာက္ပါနည္းလမ္းပံုစံ (၅)ခုကို အသံုးျပဳျပီး ဓါတ္ပံုေတြကို အႏုသုခုမ ခံစားမႈေပးႏိုင္ဖို႕ ၊ ပိုမိုျပီး အဓိပၸါယ္ေလးနက္ေစဖို႕ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
(၁) Symmetrical Balance (ေခါက္ခ်ိဳးညီဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈ)
သမားရိုးက်ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈ နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္ျပီး ၊ ဓါတ္ပံုရိုက္ကူးရာမွာအမ်ားဆံုးအသံုးျပဳတဲ့အရာကေတာ့ Symmetrical Balance (ေခါက္ခ်ိဳးညီ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈ) ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ၀ါရင့္ပရိုဓါတ္ပံုဆရာေတြ ၊ ဓါတ္ပံု workshop ေတြမွာ ကိုယ္ျပမဲ့ အရာ၀တၱဳ (Subject) ကိုေရွ႕ဘက္အလယ္ဗဟို (Center) မွာထားျပီး မရိုက္ဖို႕အၾကံညဏ္ေပးေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုလိုပံုစံဓါတ္ပံုမ်ိဳးမွာေတာ့ အရာ၀တၱဳ (Subject) ကို အျမင္အာရံုဆြဲေဆာင္မႈပိုရွိေစျပီး ၊ ပိုမိုအားေကာင္းေစပါတယ္။ ေခါက္ခ်ိဳးညီဟန္ခ်က္ညီမွ်ေနတဲ့ပံုေတြမွာ ဖရိန္ရဲ႕ (၂) ဖက္စလံုးက အေလးခ်ိန္တူညီမႈရွိေနျပီး ေၾကးမံုျပင္လိုတစ္ခုနဲ႕တစ္ခုထင္ ဟပ္ေနပါတယ္။ အလ်ားလိုက္ သို႕မဟုတ္ ေဒါင္လိုက္ တစ္၀က္စီညီမွ်စြာေပးထားခ်ိန္မွာ ျပလိုတဲ့ အရာ၀တၳဳ (Subject) ကို ေသေသခ်ာခ်ာ အလယ္ဗဟိုေနရာကိုေရြးျပီး ခ်ေပးျခင္းအားျဖင့္ လံုး၀ကို ျပီးျပည့္စံုတဲ့ ေခါက္ခ်ိဳးညီဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။
(၂) Asymmetrical Balance (အခ်ိဳးမညီ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈ)
သမားရိုးက်မဟုတ္တဲ့ (informal) နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္ျပီး ၊ ဓါတ္ပံုသင္တန္းေတြ၊ workshop ေတြမွာ ေယ်ယူယ်အမ်ားဆံုး သင္ၾကားေပးေလ့ရွိတာကေတာ့ Asymmetrical Balance (အခ်ိဳးမညီဟန္ခ်က္ညီမွွ်မႈ) ပဲျဖစ္ပါတယ္။ The Rule of Thirds ကုိသံုးျပီး မ်ည္းေၾကာင္းေတြထိဆက္ေနတဲ့ ေနရာေလးခုမွာ အရာ၀တၳဳေတြကို ေနရာခ်ေပးျခင္းအားျဖင့္ ဒီနည္းလမ္းကို အသံုးျပဳ ႏိုင္ပါတယ္။ ေအာက္ကဓါတ္ပံုထဲမွာျမင္ရတဲ့အတိုင္း ဖရိန္ထဲမွာအရြယ္အစားမတူညီတဲ့အရာ၀တၳဳ Subject ေတြ (ေက်ာက္ဆစ္လက္ က အရြယ္အစားပိုၾကီးျပီး သစ္ပင္က အရြယ္အစားပိုေသးပါတယ္)၊
ဒီပုံမွာေတာ. အေပၚဖက္အပိုင္းက အလင္းေတာက္ပေနတဲ့ ေကာင္းကင္နဲ႕ ေအာက္ပိုင္းကေတာ့ ေမွာင္ေနတဲ့ ေတာင္တန္း တို႕ကလဲ မတူညီတဲ့ ဆန္႕က်င္ကြဲျပားတဲ့ အေရာင္အႏုအရင့္ (Contrasting tones) ေတြနဲ႕ဟန္ခ်က္ညီမွ်ေအာင္ျပဳလုပ္ထားပါတယ္။
(၃) Color Balance (အေရာင္မ်ားဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈ)
သမားရိုးက်မဟုတ္တဲ့နည္းလမ္းနဲ႕ ဟန္ခ်က္ညီမွ်ေစတဲ့အျခားနည္းလမ္းတစ္ခုကေတာ့ အေရာင္(color) ေတြကို အသံုးျပဳျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အလြန္ေတာက္ပတဲ့ အေရာင္ေတြျဖစ္တဲ့အနီေရာင္ ၊ အ၀ါေရာင္ ၊ လိေမၼာ္ေရာင္ စတဲ့အေရာင္ေတြပါ၀င္တဲ့ ဓါတ္ပံုတစ္ပံုဟာ အလြန္အမင္းထူးကဲေနတဲ့ပံုျဖစ္မွာပါ။
ဒါ.အျပင္ neutral (ၾကားအေရာင္) အေရာင္နဲ႕အေရာင္ေဖ်ာ့ေတာ့တဲ့ အေရာင္ေတြရွိတဲ့ဧရိယာအက်ယ္ထဲမွာ ေတာက္ပတဲ့ကာလာအေရာင္ေတြကို ထည့္သြင္းလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈကို ျဖစ္ေစပါတယ္။
(၄) Tonal Balance (အေရာင္အႏုအရင့္ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈ)
သမားရိုးက်မဟုတ္တဲ့ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈကိုျဖစ္ေစတဲ့ ေနာက္ထပ္နည္းလမ္းတစ္ခုကေတာ့ Monochromatic (အေရာင္တစ္ခုတည္းရွိေသာ) ဓါတ္ပံုေတြ ၊ အျဖဴအမဲ (Black and white) ဓါတ္ပံုေတြမွာ မတူညိီတဲ့အေရာင္အႏုအရင့္ ေတြနဲ႕ ခြဲျဖားျပီးေတာ့ ျဖစ္ေစတဲ့နည္းလမ္းပါ ၊ အဲဒါကို Tonal Balance လို႕ေခၚပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းမွာေတာ့ ဓါတ္ပံုထဲမွာရွိတဲ့ အလင္းရွိတဲ့ အပိုင္းနဲ႕ အေမွာင္ျဖစ္ေနတဲ့အပိုင္း ႏွစ္ခု ၾကားကိုကြဲျပားျခားနားျခင္းအားျဖင့္ Tonal Balance ကို ျမင္ေတြ႕ရႏို္င္ပါတယ္။ ေတာက္ပတဲ့အေရာင္ေတြလိုပဲ မဲေမွာင္တဲ့ ဧရိယာေတြဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႕ မ်က္စိထဲမွာ ေလးလံမႈေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ပိုျပီးေတာ့ၾကီးတဲ့ ၊ လင္းတဲ့ ဧရိယာ ေတြနဲ႕ ယွဥ္တြဲျပီး အေကာင္းဆံုးဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈကိုလဲ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေအာက္ကပံုထဲမွာျမင္ရတဲ့အတိုင္း ေရွ႕ဘက္ foreground အပိုင္းက မဲေမွာင္ေနတဲ့ဧရိယာက ေနာက္ဘက္ကလင္းတဲ့ ဧရိယာနဲ႕ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈကိုျဖစ္ေစပါတယ္ ။ (ပံု ၁)
မဲေမွာင္ေနတဲ့ ေရွ႕ဘက္ Foreground အရာ၀တၱဳကို Rule of Thirds အတိုင္းထားရွိေပးလိုက္ရင္ ပိုမိုျပီး အႏုသုခုမ ခံစားမႈကိုေပးစြမ္းႏိုင္မွာပါ ။
(၅) Conceptual Balance (အျမင္အယူအဆ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈ)
Conceptual Balance (အျမင္အယူအဆဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈ) ကေတာ့ ပိုိမိုျပီး ဒသနိကေဗဒဆန္တဲ့ သမားရိုးက်မဟုတ္တဲ့ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈတစ္မ်ိဳးပဲျဖစ္ပါတယ္။ အရာ၀တၱဳနွစ္ခုဟာ အရြယ္အစား ၊ ပံုသဏၰန္မတူညီပဲ တစ္ခုကိုတစ္ခု အားျဖည့္ေပးေစတဲ့ အခါမိ်ဳးမွာျဖစ္ပါတယ္။ မတူညီကြဲျပားျခားနားတဲ့ မ်က္ႏွာသြင္ျပင္ (Texture) ေတြ ၊ အဓိပၸါယ္ဦးတည္ခ်က္မတူတဲ့ အရာ၀တၱဳ ႏွစ္ခုရွိတဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ conceptual balance ကို ဓါတ္ပံုေတြမွာျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ဖရိန္တစ္ခုကို အနည္းငယ္ေစာင္းေပး လွည့္ေပးျပီး ရိုက္ယံုေလာက္နဲ႕ေတာ့ ဒီလို ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈမ်ိဳးကို ရရွိဖို႕မလြယ္ကူပါဘူး။
ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အဦးနဲ႕ ေမာ္ဒန္အေဆာက္အဦးနွစ္ခုက ဘယ္ညာတစ္ဖက္စီမွာထားျပီးရိုက္ျကည္.မယ္ဆိုရင္ color ၊ Tonal ၊ Conceptual balance ေတြကို ျဖစ္ေပၚေစမွာပါ။
(၆) Rule of Odds (မကဏၰန္းအေရအတြက္)
ဓါတ္ပံုေတြကို အႏုသုခုမ ခံစားမွဳျဖစ္ေစတဲ့စည္းမ်ဥ္းတစ္ခုထဲမွာ Rule of Odds (မကဏၰန္းအေရအတြက္) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Rule of Odds ရဲ႕ သေဘာကေတာ့ မကဏၰန္းအေရအတြက္ရွိတဲ့ အရာေတြပါ၀င္တဲ့ ဓါတ္ပံုတစ္ခုဟာ ပိုျပီးေတာ့ ထိေရာက္မွဳရွိတယ္ဆိုတာပါပဲ။ မကဏၰန္းေတြရဲ႕ဆက္ႏြယ္မွဳကိုေလ့လာၾကည့္ရင္မကဏၰန္း အေရအတြက္ အရာ၀တၱုေတြဟာ သင့္ရဲ႕ မ်က္စိကို ဓါတ္ပံုရဲ႕ ဖရိန္အတြင္းထဲမွာပဲ တ၀ဲ၀ဲလည္ေနေစေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးတာ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။
(၇) Horizon Line (မိုးကုတ္စက္၀ိုင္းအနားသတ္မ်ဥ္း)
သင့္ပံုထဲမွာ Horizon Line (မိုးကုတ္စက္၀ိုင္းအနားသတ္မ်ဥ္း) ကို ဘယ္ေနမွာထားမွာပါလိမ့္? လွပတဲ့တိမ္ ေတြနဲ႕ေကာင္းကင္ကို ဦးစားေပးအသားေပးျပဖို႕အတြက္ အဲဒီ Horizon မ်ည္းကိုပံုရဲ႕ေအာက္နားမွာ ထားမွာ လား? ဒါမွမဟုတ္ ေျမျပင္က အရာ၀တၱဳကိုပုိမိုဦးစားေပးျပဖို႕အတြက္ Horizon မ်ည္းကိုပံုရဲ႕အေပၚနားဆီမွာ ထားမွာလား? ဆိုတာအေရးၾကီးတဲ့ Composition တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ တခါတရံမွာေတာ့ ေကာင္းကင္က တိမ္ေတြရယ္ ၊ ေရျပင္ထဲကတိမ္ေတြရယ္ကို ျပဖို႕ဆိုရင္ Horizon မ်ည္းကို ပံုရဲ႕အလယ္ဗဟိုမွာထားျပီး အညီအမ်ွပိုင္းျခားျပတာမ်ိဳးလဲေကာင္းတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Horizon Line ကို ဘယ္ေနရာမွာထားသင့္သလဲဆိုတာဟာ ပံုတစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕ ကိုယ္ျပလိုတဲ့အေၾကာင္းအရာ (Story)အေပၚမွာ မူတည္ျပီးေတာ့ ဆံုးျဖတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
(၈) Visual Depth (အျမင္အာရံုအနက္ထုထည္)
Visual Depth (အျမင္အာရံုအနက္ထုထည္) ဟာ (၂) ဖက္ျမင္ပံုရိပ္ေတြကို (၃)ဖက္ျမင္ (Three Dimensional) အရည္အေသြးျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးနိုင္ပါတယ္။ Visual Depth ဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ဓါတ္ပံုေတြထဲကို ေျခလွမ္းျပီး၀င္ေရာက္လိုက္သလိုမ်ိဳးခံစားမွဳကိုေပးစြမ္းႏုိင္ပါတယ္။ Foreground (အေရွ႕) ၊ Middle ground (အလယ္) ၊ Back ground (ေနာက္ခံ) အရာ၀တၱဳေတြကိုျဖည့္စြက္ထားျခင္းျဖင့္ visual depth ကိုျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ Visual Depth (အျမင္အာရံုအနက္ထုထည္) ရွိတဲ့ ဓါတ္ပံုေတြဟာ ပံုရဲ႕ဇာတ္လမ္းတစ္ခု၊ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို ေကာင္းေကာင္းေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ၾကည့္ရႉ႕သူအေနနဲ႕ ဓါတ္ပံုထဲကပါ ၀င္တဲ့အရာ၀တၱဳ (elements) ေတြဆီကေန လံုေလာက္တဲ့သတင္းအခ်က္အလက္ေတြရရွိႏိုင္ပါတယ္။ သင္အခုဘယ္ကိုေရာက္ေနသလဲ ၊ သင္ကဘာကိုေျပာျပေနခ်င္လဲ စတဲ့အခ်က္အလက္ေတြကို ျပည့္စံုေကာင္းမြန္ စြာနားလည္ေစပါတယ္။ တျခားတဖက္မွာေတာ့ သင့္ရဲ႕အရာ၀တၱဳ (Subject) ကိုေပၚလြင္ထင္ရွားေစဖို႕ ရိုးရိုးပဲ ဆိုရင္ေတာ့ သိသာျမင္သာတဲ့ foreground (ေရွ႕ဘက္) ႏွင့္ background (ေနာက္ခံ) အရာ၀တၱဳေတြကို ထည့္သြင္းဖို႕မလိုပါဘူး။
(၉) Point of View
ဓါတ္ပံုပညာမွာ composition ဆိုတာဟာ သင့္ရဲ႕အျမင္အာရံုစိတ္ကူးေတြကို အျခားသူေတြကို ဆက္သြယ္ ေျပာျပဖို႕ဆိုတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ သင့္ရဲ႕ point of view ကဒီလိုဆက္သြယ္ေျပာျပဖို႕အတြက္အလြန္ကိုအေရးပါပါတယ္။ သင္က အရပ္ ၅ေပ ၅လက္မ ရွိတယ္ဆိုရင္ သင္က ကမာၻၾကီးရဲ႕ျမင္ကြင္းေတြကို သင့္ရဲ႕အျမင့္အတိုင္းပဲအျမဲၾကည့္ရႉ႕ေတြ႕ျမင္ေနရတာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ သင့္ရဲ႕ Subject အရာ၀တၱဳကေကာ ဘယ္လိုရွိပါမလဲ? ဥပမာ အျမင့္ ၈လက္မ သာသာေလာက္ရွိတဲ့ ငွက္တစ္ေကာင္ကို ၾကည့္ဖို႕အတြက္ဘယ္လိုလုပ္ပါမလဲ? ျမင္ေနၾက ေတြ႕ေနၾကအတိုင္းျဖစ္ဖို႕ဆုိရင္ သင္ကအဲဒီငွက္အတိုင္းေျမျပင္မွာ ၀ပ္ျပီးေတာ့ ရိုက္ယူမွပဲ ၊သင့္ရဲ႕ Subject အရာ၀တၱဳကို အျခားသူေတြရဲ႕ မ်က္စိအျမင္နဲ႕တူညီမွဳရမွာျဖစ္ပါတယ္။
မူရင္းေရးသားသူ ဆရာ (ဦး) Zarni Myo Win အား ေလးစားစြာ credit ေပးပါတယ္။
No comments:
Post a Comment