ဗမာလူမ်ိး ေပၚေပါက္လာပုံ သမိုင္းေၾကာင္း အျပည့္အစံု

တိဘက္တိုဘားမန္း လူမ်ိဳးႏြယ္စုႀကီး မွ အႀကီးဆုံးေသာလူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ယေန႔ ျမန္မာနိုင္ငံ နယ္နိမိတ္အတြင္းသို႔နာဂ၊ သက္၊ ကမ္းယံ၊ ပ်ဴ တို႔ေနာက္မွ ဝင္ေရာက္လာျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္းပ်ဴတို႔ ထူေထာင္သည့္ ပထမျပည္ေထာင္စုကိုဒီ ၈ ရာစုတြင္ နန္ေက်ာက္တို႔က ဖ်က္စီးၿပီးခ်ိန္ မတိုင္မွီက ပင္ ေရာက္ရွိေနထိုင္ေနခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္ဟုခန႔္မွန္း၍ရနိုင္သည္။

ေအဒီ ၁၀ ရာစုမတိုင္မွီအခ်ိန္ကပင္ ေက်ာက္ဆည္ ၁၁ ခရိုင္တြင္အေျခခ်ခဲ့ၿပီး ေနာက္မ်ားမၾကာမွီ တြင္ျမစ္သာ ၆ ခရိုင္ ၊ ပုဂံ ေနျပည္ေတာ္တို႔ကို ထူေထာင္ကာဒုတိယျမန္မာျပည္ေထာင္စုကို တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။

သို႔ေသာ္ျမန္မာနိုင္ငံသားတို႔က ထိုျပည္ေထာင္စုကိုသာပထမျပည္ေထာင္စုအျဖစ္ လက္ခံၾကသည္။
သမိုင္းတစ္ေလ်ာက္တြင္ မြန္ဂို၊ တ႐ုတ္၊ ယိုးဒယား၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ရွမ္း၊ ကရင္ အစရွိသည့္ အတြင္း၊ အျပင္
ရန္အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ၾကဳံတြ႕ခဲ့ဖူးၿပီး အႀကိမ္တိုင္းတြင္ ျပည္ေထာင္စု၏ ဦးေဆာင္သူေနရာကို ဗမာတို႔ ျပန္လည္ကာေရာက္ရွိနိုင္ခဲ့သည္။

အေနာ္ရထာ၏ ပထမျပည္ေထာင္စု(ပထမျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ႀကီး)၊ တပင္ေရႊထီး-ဘုရင့္ေနာင္
တို႔ ၏ဒုတိယျပည္ေထာင္စု(ဒုတိယျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ႀကီး)၊ အေလာင္းဘုရား၏ တတိယျပည္ေထာင္စု
(တတိယျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ႀကီး) တို႔ကိုတည္ေထာင္ကာ သမိုင္းတစ္ေလ်ာက္တြင္ ေအာင္နိုင္သူမ်ားအျဖစ္ရပ္တည္နိုင္ခဲ့သည္။

တတိယျပည္ေထာင္စုေခတ္(ကုန္းေဘာင္ေခတ္)
ပထမ အဂၤလိပ္ – ျမန္မာ စစ္ပြဲ (အဂၤလိပ္တို႔၏ျမန္မာနိုင္ငံအေပၚ ပထမ က်ဴးေက်ာ္စစ္ပြဲ) အၿပီးတြင္
မဏိပူရ ၊ တနသၤာရီႏွင့္ ရခိုင္ ေဒသမ်ားကို အဂၤလိပ္တို႔ထံ ေပးအပ္ခဲ့ရၿပီး ၁၈၈၆ တြင္
ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ၿဗိတိသၽွ အင္ပါယာအတြင္းသို႔က်ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္အထိ ျမန္မာနိုင္ငံသည္အိႏၵိယ၏ ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ၿပီေနာက္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ဦးေဆာင္ႀကိဳးပမ္းမွုေၾကာင့္၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ (၄) ရက္ေန႔တြင္ၿဗိတိသၽွ အုပ္ခ်ဳပ္မွု ေအာက္မွ လြတ္လပ္ေရး ရရွိခဲ့ၿပီး
ျမန္မာျပည္ အျဖစ္ျပန္လည္ထူေထာင္ခဲ့သည္။

ေနာက္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္ေထာင္စုဆိုရွယ္လစ္သမၼတျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ အျဖစ္ ကူးေျပာင္းကာ
တစ္ပါတီဗဟိုဦးစီးစနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။၂၆ ႏွစ္အၾကာတြင္ တစ္ပါတီစနစ္ပ်က္သုဥ္းၿပီး
တပ္မေတာ္မွ နိုင္ငံ့အာဏာကို ထိန္းသိမ္းခဲ့သည္။ ၂၀၁ဝ ခုႏွစ္တြင္ ပါတီစုံ ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႔
ကူးေျပာင္းရန္စီမံလ်က္ရွိၿပီး ကုလသမဂၢ ၊အာဆီယံ ၊ WTO စသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတြင္
ပါဝင္ခဲ့သည္။

ဗမာလူမ်ိဳးတို႔ဆင္းသက္လာပုံ
ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္မလာမီ ႏွစ္ေပါင္း၄၀ဝဝေက်ာ္ခန႔္အခ်ိန္က ဗမာလူမ်ိဳး
တို႔သည္ တ႐ုတ္နိုင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ဖက္ရွိကန္စုေဒသ၊ ေထာင္ျမစ္ဝွမ္းတြင္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္ဟု
ခန႔္မွန္းရသည္။ သက္ေသအေထာက္အထားအားျဖင့္ ဗမာတို႔၏ ဘိုးဘြားမ်ားျဖစ္သည္ဟု ဆိုရန္ခက္သကဲ့သို႔ျငင္းပယ္နိုင္ျခင္းလည္းမရွိေပ။ ေတြ႕ရွိရသည့္ ထိုလူမ်ိဳးစုတို႔၏ က်န္ရစ္ေသာအသုံးအေဆာင္မ်ားမွာအေတာ္အတန္အဆင့္ျမင့္သည့္ ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္းလက္ရာမ်ိဳးရွိၿပီးေခတ္ၿပိဳင္တ႐ုတ္လက္ရာမ်ားႏွင့္ ေရခ်ိန္ညီေသာယဥ္ေက်းမွုမ်ိဳးရွိသည္ဟု ဆိုနိုင္သည္။

တ႐ုတ္တို႔၏အင္အားႀကီးမားစြာနယ္ပယ္ခဲ်႕ထြင္လာမွုမ်ား၊ လူမ်ိဳးစုအခ်င္းအခ်င္း တိုက္ခိုက္မွုမ်ားေၾကာင့္အဆိုပါလူမ်ိဳးစုသည္ ေတာင္ဖက္ေဒသမ်ားသို႔ ေရြ႕ေျပာင္းလာၾကသည္။ ထိုသို႔ လြတ္လပ္မွုအတြက္ ေရြ႕ေျပာင္းရာတြင္ေပးဆပ္ရေသာ တန္ဖိုးမွာ အႏွစ္ ၃၀ဝဝနီးပါးမၽွတိမ္ေကာခဲ့ရသည္ယဥ္ေက်းမွုပင္ျဖစ္ေတာ့သည္။

ဆိုလိုသည္မွာမိမိတို႔လူမ်ိဳးစုလြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ယဥ္ေက်းမွုကို ပစ္ပယ္ကာ ေရာက္ရာအရပ္မွ ယဥ္ေက်းမွုမ်ားေရာေႏွာလာသည္ကို လက္ခံခဲ့ရျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ တနည္းအား
ျဖင့္ ပုဂံတြင္အေျခခ်သည့္ ေအဒီ ၁၁ရာစုက ဗမာတို႔ယဥ္ေက်းမွုသည္ ေအဒီ ၁၁ရာစု တ႐ုတ္တို႔၏ ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ ယဥ္လၽွင္ အဆင့္အတန္းခ်င္းမ်ားစြာကြာျခားခဲ့ေပၿပီ။

သို႔ျဖင့္ ခရစ္၇ ရာစုမ်ားအေရာက္တြင္ ထိုလူမ်ိဳးစုသည္တ႐ုတ္-ျမန္မာနယ္စပ္သို႔ေရာက္လာၿပီျဖစ္ၿပီး တ႐ုတ္မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ မန္းမန္ ဟုေခၚသည့္ လူမ်ိဳးအုပ္စုႀကီးအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့သည္။ ထိုအုပ္စုႀကီးအတြင္းမွ မန္ဟုေခၚသည့္ လူမ်ိဳးစုမွ မိမိတို႔အႀကီးအကဲျဖစ္သူကိုမင္း၊မင္းေစာ ဟုေခၚၾကၿပီး စစ္မက္ေရးရာကၽြမ္းက်င္သူမ်ားျဖစ္လာသည္။ သို႔ေသာ္ ေမႊးျမဴေရးႏွင့္စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္း ေဆာင္ရြက္ၾကေၾကာင္းသိရွိရသည္။

ထိုစဥ္ကပင္ အိမ္ၾကက္ကို ေမႊးျမဴေနၿပီျဖစ္သည္ဟု သိရွိရသည္။ ထိုလူမ်ိဳးသည္ ထႂကြလုံ႔လရွိၿပီး စစ္ေရးတြင္အလြန္ အားသန္သူမ်ားျဖစ္သည္ ဟုဆိုသည္။စစ္ပြဲမ်ားတြင္ လံွႏွင့္ ျမင္းစီးကၽြမ္းက်င္မွုကို အသုံးခ်ကာတိုက္ခိုက္သည္။

အမ်ိဳးသားမ်ားသာမကအမ်ိဳးသမီးမ်ားပါျမင္းကိုကၽြမ္းက်င္စြာ စီးႏွင္းနိုင္သည္။ ေလးျမားအတတ္တြင္
က်င္လည္ကာ အဆိပ္လူးျမားျဖင့္လည္းရန္သူကိုတိုက္ခိုက္ေလ့ရွိသည္။ ေျခတံရွည္အိမ္မ်ားတည္ေဆာက္ေနထိုင္သည္။ေဘာင္းဘီဝတ္ဆင္ေလ့ရွိၿပီးေခါင္းေပါင္းအနီကို ေပါင္းေလ့
ရွိေၾကာင္း သိရသည္။

၈ရာစုအေစာပိုင္းကာလမ်ားတြင္နန္ေက်ာက္တို႔၏ အုပ္စီးမွုကိုခံလာရၿပီး ခရစ္ႏွစ္၇၉၄
ခန႔္တြင္ နန္ေက်ာက္လက္ေအာက္ခံျဖစ္ရသည္။ စစ္ေရးကၽြမ္းက်င္မွုေၾကာင့္ နန္ေက်ာက္တို႔၏ အေရွ႕ေတာင္အာရွကုန္းေျမအား က်ဴးေက်ာ္စစ္ပြဲမ်ားတြင္ တပ္ဦးမွ အမ်ားဆုံး
ပါဝင္ရေလ့ရွိသည္။

မန္းမန္စစ္သည္မ်ားသည္ အလြန္တရာသတၱိရွိၿပီး သစၥာလည္းျမဲသည္ဟုဆိုေလ့ရွိသည္။ စစ္ပြဲတြင္
မန္းမန္စစ္သည္တစ္ဦးအား ဖမ္းဆီးရမိ၍ မည္သို႔ပင္ရိုက္ႏွက္စစ္ေဆးေစကာမူ မည္သည့္လိၽွု႔ဝွက္ခ်က္ကိုမွ ေျပာျပမည္မဟုတ္ဟု ဆိုသည္။

ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ဝင္ေရာက္လာျခင္း
စစ္တိုက္သန္သူမ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း မိမိတို႔ကို အုပ္စီးထားသည့္ နန္ေက်ာက္မ်ားခိုင္းသကဲ့သို႔ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ လွည့္လည္တိုက္ခိုက္ျခင္းမွာ မျဖစ္နိုင္သည္ေၾကာင့္တစ္ေၾကာင္း၊ နဂိုကပင္လြတ္လပ္မွုကိုအေလးထားသည့္လူမ်ိဳးျဖစ္သည္ေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း ခရစ္ႏွစ္၉ ရာစုမတိုင္မီကပင္ နန္ေက်ာက္အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ျပည္နယ္အတြင္းမွ အုပ္စုလိုက္စတင္ထြက္ခြာလာၾကသည္။

အေရွ႕ေတာင္အာရွတခြင္ေနရာေဒသအေတာ္မ်ားမ်ားကိုေရာက္ဖူးၿပီးျဖစ္သျဖင့္ မိမိတို႔ႏွင့္ အသင့္ေတာ္ဆုံးျဖစ္မည့္ေဒသကို ေရြးခ်ယ္နိုင္ၿပီျဖစ္သည္။ သို႔ျဖင့္ ပူျပင္းစိုစြတ္ၿပီးငွက္ဖ်ားေရာဂါကဲ့သို႔ ေရာဂါဆိုးမ်ိဳးရွိရာ ေဒသမ်ားကို ေရွာင္ရွားကာ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ဗဟိုေဒသ၊ပူအိုက္ေျခာက္ေသြ႕ကာေရာဂါဘယေဘးကင္းရွင္းသည့္ ေဒသကို ေရြးခ်ယ္အေျခခ်ေလေတာ့သည္။

ျမန္မာ့ေျမပထဝီအေနအထားကို သိရွိၿပီးျဖစ္သကဲ့သို႔မိမိတို႔အားခုခံသူမရွိမည့္လမ္းေၾကာင္းျဖစ္သည့္သံလြင္ျမစ္ကိုစုန္ဆင္းကာ ေျမာက္ပိုင္းရွမ္းျပည္နယ္ကိုျဖတ္သန္းကာ ဗဟိုျမန္မာေဒသကို အေရွ႕ေတာင္ေထာင့္မွ ဝင္ေရာက္သည္။
ထို႔ေနာက္စိုက္ပ်ိဳးေျမေကာင္းမြန္သည့္ေက်ာက္ဆည္ႏွင့္ မင္းဘူးေဒသမ်ားကို အရင္ေရာက္ႏွင့္ေသာ မြန္၊သက္၊ပေလာင္ ႏွင့္ ပ်ဴတို႔ထံမွ လုယူသည္။(လုယူသည္ဟုဆိုရာတြင္ တစ္ၿပိဳင္နက္ စစ္ျပဳ၍ ယူသည္မ်ိဳးရွိနိုင္သကဲ့သို႔၊ လူဦးေရအတိုးအပြားေပၚတြင္ အေျချပဳကာဝါးၿမိဳျခင္းလည္း ရွိနိုင္
ပါသည္။)
ထို႔ေနာက္ ဆက္သြယ္ေရး၊ရိကၡာရရွိနိုင္မွုႏွင့္အေျခအေနအရပ္ရပ္ကို သုံးသပ္ကာ ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္အလယ္ဗဟိုတြင္ရွိသည့္ ပုဂံကိုထူေထာင္သည္။ထိုေနာက္မိမိအရင္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည့္ ပ်ဴ နင့္ မြန္တို႔ထံမွ ဘာသာစကား၊ဘာသာေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွုမ်ားကို လက္ခံသုံးစြဲလာၾကသည္။ထို႔ေၾကာင့္ ေအာင္နိုင္သူမ်ားသည္ ယဥ္ေက်းမွုျဖင့္က်ဆုံးၿပီဟု ဆိုရေလာက္ေအာင္ပင္ျဖစ္ေတာ့သည္။
ပေလာင္ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးမ်ားထံမွ ဆည္ေရေသာက္လယ္ယာေျမစိုက္ပ်ိဳးနည္းစနစ္ကို ရယူကာစိုက္ပ်ိဳးေရးကိုအႀကီးအက်ယ္တိုးခဲ်႕သည္။ ေတာမ်ားကိုခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းကာ
စိုက္ပ်ိဳးေျမအျဖစ္ ေဖၚထုတ္သည္။

သို႔ျဖင့္ ေရႊဘို၊မုံရြာ၊ပခုကၠဴ၊စစ္ကိုင္း ႏွင့္ မႏၲလးအစရွိသည့္ ေဒသမ်ားတြင္လယ္စိုက္ပ်ိဳးၾကၿပီး အျခားေျမဩဇာညံ့ဖ်င္းသည့္အရပ္မ်ားတြင္ ကြမ္း၊ထန္း အစရွိသည့္ဥယ်ာဥ္ၿခံမ်ားကိုလုပ္ကိုင္
ၾကသည္။အလြန္မွ ညံ့ဖ်င္းသည့္ ေျမမ်ားတြင္ ေျပာင္း၊ႏွမ္းအစရွိသည္တို႔ကို စိုက္ပ်ိဳးသည္။

ဤသို႔ျဖင့္ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့အလယ္ပိုင္း ေျခာက္ေသြ႕ေဒသႀကီးတစ္ခုလုံးအားစိုက္ပ်ိဳးေျမအျဖစ္ ေျပာင္းလဲနိုင္ခဲ့ျခင္းမွာဗမာတို႔အတြက္အလြန္ပင္ဂုဏ္ယူဖြယ္ျဖစ္သည့္ ႀကီးမားေသာေအာင္ျမင္မွုပင္ျဖစ္သည္။စိုက္ပ်ိဳးေရးျဖစ္ထြန္းကာ အေျခတက်ေနထိုင္ခြင့္ရရွိလာၿပီျဖစ္သျဖင့္ လူဦးေရမွာလည္း အလ်င္အျမန္ပင္တိုးပြားလာၿပီးနယ္ပယ္မွာလည္း က်ယ္ျပန႔္လာသည္။

ရိုးရာယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ ဓေလ့ထုံးစံ

ဝတ္စားဆင္ယင္မွု
ျမန္မာနိုင္ငံ အထက္ပိုင္းႏွင့္ အလယ္ပိုင္းလြင္ျပင္ေဒသမ်ားတြင္ အစဥ္အဆက္ ေနထိုင္ၾကသည္။ AD ၁၀ ရာစုခန႔္စ၍ ဧရာဝတီ ျမစ္ရိုးတစ္ေလၽွာက္တြင္ ၿမိဳ႕ျပမ်ားထူေထာင္ေနထိုင္ၾကသည္။ပုဂံ၊ အင္းဝ၊ အမရပူရ၊စစ္ကိုင္း၊ မႏၲေလးတို႔မွာ ထင္ရွားသည္။ ယေန႔အခ်ိန္မ်ားတြင္ ဗမာလူမ်ိဳးမွာ ျမန္မာနိုင္ငံစုစုေပါင္းလူဦးေရ ၆၀ရာခိုင္ႏွုန္းေက်ာ္ရွိသည္။

ဗမာအမ်ိဳးသမီး မ်ားသည္ ရင္ေစ့ ရွပ္အကၤ် ီကို ဝတ္ဆင္ၿပီး ပိုးခ်ည္ေဖာက္ထားေသာ ကြင္းလုံခ်ည္ကိုဝတ္ဆင္၍ပခုံးတြင္ပုဝါလႊား ရင္တစ္ဘက္တစ္ခ်က္တြင္ခ်ထားသည္။ ဗမာအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ဆံပင္ကိုအထူးဆင္ယင္ထုံးဖြဲ႕ေလ့ရွိသည္။ အမ်ိဳးသားမ်ားမွာ ဦးေခါင္းတြင္ ေခါင္းေပါင္းေပါင္း၍ တိုက္ပုံ ရင္ေစ့ႏွင့္ ပုဆိုးကို ဝတ္ဆင္ၾကသည္။

ဘာသာ
ဘာသာအယူဝါဒအားျဖင့္အစပထမတြင္မဟာယာနဂိုဏ္း၊ရိုးရာနတ္ႏွင့္ဟိႏၵဴနတ္တို႔ကို ကိုးကြယ္သည္ဟု ေလ့လာသိရွိရပါသည္။ အေနာ္ရထာမင္း လက္ထက္တြင္ထိုအယူကြဲဂိုဏ္းမ်ားကို ႏွိပ္ကြပ္ၿပီး စစ္မွန္သည့္ ေထရဝါဒ(မဟာယာနဂိုဏ္း က ဟိနယာနဟုေခၚသည္။)ဗုဒၶဘာသာကို ကိုးကြယ္ရန္ ပ်ိဳးေထာင္ေပးခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္သမိုင္းတစ္ေလ်ာက္တြင္မဟာယာန ႏြယ္ေသာပြဲေက်ာင္းအေလ့အထမ်ား၊ရိုးရာနတ္ႏွင့္ဟိႏၵဴဆိုင္ရာအေလ့အထမ်ားကို ေညာင္ရမ္းေခတ္အထိ ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ သက္ေသအားျဖင့္ က်န္စစ္သားမင္း နန္းသစ္တည္ၿပီး နန္းသိမ္းပြဲခံရာတြင္ ဟိႏၵဴနတ္ျဖစ္သည့္ဗိႆနိုးနတ္မ်ားကိုပသျခင္း ေတာင္ငူနန္းဆက္တြင္လည္းေတာင္တြင္းရွင္မုန္ယိုဆရာေတာ္၊ ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္၏ေနာက္ဆုံးမင္းဆက္မ်ားတြင္ ဗားမဲ့၊ ဗားေမာ့ အစရွိသည့္မြန္ဆရာေတာ္မ်ားကို ပင့္ဖိတ္ကာ နတ္ေမးေစျခင္းအစရွိ
သည္တို႔ကိုေတြ႕ရသည္။

စာေပ
ယေန႔ ျမန္မာစာေပအေရးအသားမွာဗမာစာကိုစံထားၿပီး ႐ုံးသုံးစာအျဖစ္၊ ျမန္မာစာအျဖစ္သတ္မွတ္သည္ ဟုဆိုနိုင္သည္။ စာေပအေရးအသားတြင္ ဗမာတို႔သည္ အႏြယ္တူေသာ ပ်ဴတို႔ထံမွ မသင္ယူခဲ့ပဲ၊ မြန္တို႔ကို ဆရာတင္ခဲ့ၿပီး အကၡရာ အေရးအသားမွာလည္းမြန္တို႔ထံမွ ရယူသည္။ထို႔ေၾကာင့္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ပ်ဴေက်ာက္စာ အႂကြင္းအက်န္မ်ားကို ဖတ္ရွုအဓိပၸာယ္
ေဖာ္နိုင္ရန္ခက္ခဲေနရသည္။

ဗမာ တို႔သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၁၃ မွ ၁၁၇၄ အတြင္း၌ မြန္ယဥ္ေက်းမွုကိုမွီျငမ္းျပဳ၍ သီးျခား
ယဥ္ေက်းမွု တည္ေထာင္ရန္အားထုတ္ေနဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္းေဒါက္တာသန္းထြန္း၏ ေခတ္ေဟာင္းျမန္မာ့ရာဇဝင္စာ-၂၅၌ ေတြ႕ရသည္။ ဗမာ့သမိုင္းဆရာတို႔ကမူ ဗမာစာသည္ ပ်ဴစာမွဆင္းသက္လာသည္ဟု ယူဆၾကသည္။

ပ်ဴ စာမွဆင္းသက္ရိုးမွန္လၽွင္ပ်ဴ စာမွသည္ ဗမာစာျဖစ္လာေစရန္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ဆင့္ကဲဆင့္ကဲေျပာင္းလဲလာခဲ့ေသာ ၾကားခံစာေပမ်ိဳး ရွိရမည္။ ယင္းကဲ့သို႔မရွိခဲ့ေၾကာင္းကိုရာဇကုမာရ္ ေက်ာက္စာက သက္ေသခံလၽွက္ရွိသည္။

ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာ၌ ပါဠိ၊ ဗမာ၊ ပ်ဴ၊ မြန္ ဟူ၍စာေပေလးမ်ိဳးျဖင့္ တၿပိဳင္တည္း ေရးထိုးထားသည္ကိုေတြ႕ရွိနိုင္ပါသည္။ ယင္းေက်ာက္စာမွာအေၾကာင္းအရာတစ္ခုတည္းကို စာေပေလးမ်ိဳးျဖင့္ တစ္ေခတ္တည္းတြင္ေရးထိုးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ဗမာစာသည္ ပ်ဴ စာမွဆင္းသက္လာသည္ဟူေသာအဆိုမွာခိုင္လုံေသာအေထာက္အထားမဟုတ္ေခ်။

အလားတူစြာ မြန္စာမွဆင္းသက္လာသည္ဟု ဆိုျပန္ရန္လည္း ယင္းေက်ာက္စာမွာပင္ မြန္စာလည္း
ပါရွိေနၿပီးျဖစ္ေသာေၾကာင္းတည္း။ ယေန႔ထိ ပ်ဴေက်ာက္စာကိုေကာင္းစြာ ေရေရလည္လည္ဖတ္တတ္သူဟူ၍မရွိေသးေခ်။အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ပ်ဴတို႔သည္ ရခိုင္ႏွင့္ မြန္တို႔ကဲ့သို႔သီးျခားစာေပျဖင့္ ရပ္တည္ေနထိုင္လာခဲ့ေသာလူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္တည္း။

ေဒါက္တာသန္းထြန္းက သူ၏ေခတ္ေဟာင္း ျမန္မာ့ရာဇဝင္စာ-၁၂၂ တြင္ ထိုေလးရာစုတြင္ စာေရးနည္းပညာကို ပ်ဴတို႔ရၾကလၽွက္ မြန္ႏွင့္ရခိုင္တို႔က ၆ ရာစုတြင္ရေနၿပီးျဖစ္လၽွက္ေနာင္အခါ ဗမာတို႔က ပ်ဴ၊ မြန္ ႏွစ္ဦးစလုံး ထံမွ နည္းကိုမွီလၽွက္ ၁၁ ရာစုတြင္ ထိုပညာကိုရၾကသည္ဟု မွတ္ယူနိုင္
သည္ဟူ၍ ေကာက္ခ်က္ခ် ေရးသားခဲ့ပါသည္။

တဖန္ပုဂံေခတ္၊ပင္းယေခတ္၊အင္းဝေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားကိုေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာၾကည့္ပါက“ရခိုင္သံျဖင့္ေရးသားထားေသာရခိုင္စာေပအသုံးအႏူန္းမ်ားကိုသာ ”ေတြ႕ရွိၾကရျပန္သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ဗမာတို႔သည္ ဗမာစာကို ပ်ဴႏွင့္ မြန္တို႔ထံမွရသည္ဟူေသာအဆိုကို စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာသည္ . ။

ရခိုင့္အသံ ႏွင့္ ပုဂံေခတ္ဗမာေက်ာက္စာ ကို ႏွိင္းယွဥ္ျခင္း
ရဟန္းသဃၤာ = ရဟန္းသံဃာ
မင္းၾဆာ = မင္းဆရာ
ပင့္သကူ = ပံသကူ
လွိယ္ = ေလွ
အေရွ႕လားေသာ္ = အေရွ႕သြားေသာ္
ဗမာစာေပ တိုးတက္လာေသာ ပထမအင္းဝေခတ္ကာလ မွာလည္း ျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္း ကို
ရွမ္းတို႔ႀကီးစိုးထားခ်ိန္ျဖစ္သျဖင့္ ဗမာစာ တိုးတက္လာျခင္းသည္ ရွမ္းတို႔ရဲ့ ေက်းဇူး လည္း ပါဝင္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဗမာစာ သည္ ဗမာလူမ်ိဴးတို႔ရဲ့ စာေပ ဟုဆိုျခင္းထက္ ျမန္မာျပည္ေထာင္စုသားအားလုံးတို႔ရဲ့အမ်ားပိုင္ ဘုံ စာေပ အေရးအသား ဟု ဆိုရေပမည္။

Credit:athoothadin