ေဒၚစုကုိ ခ်ီးျမွင့္ထားတဲ့ဆု AI ႐ုပ္သိမ္းမႈအေပၚ တုံ႔ျပန္ခ်က္မ်ား

ျမန္မာႏုိင္ငံက လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ ေျဖရွင္းဖုိ႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့တယ္ဆုိၿပီး ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႔ Amnesty International က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကုိ ခ်ီးျမွင့္ထားတဲ့ အျမင့္ဆုံး လူ႔အခြင့္အေရးဆုကုိ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းလုိက္တဲ့အတြက္ တုံ႔ျပန္မႈေတြ ထြက္ေပၚလာေနပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ အမ်ဳိးသား ဒီမုိကေရစီ အဖဲြ႔ခ်ဳပ္ကေတာ့ တုိင္းျပည္ဂုဏ္သိကၡာ ထိခုိက္ေစတဲ့ လုပ္ရပ္အျဖစ္ ေျပာဆုိခဲ့တာပါ။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ AFP သတင္းေဆာင္းပါးကုိ အေျခခံၿပီး မဆုမြန္က ေျပာျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ တခ်ိန္က သူ႔ရဲ႕ရပ္တည္ခ်က္ စံတန္ဘုိးေတြကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့ လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ AI ရဲ႕ အျမင့္ဆံုး လူ႔အခြင့္အေရးဆုျဖစ္တဲ့ International Ambassador of Conscience Award ႏိုင္ငံတကာ ယံုၾကည္ခ်က္ဆိုင္ရာ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ သံတမန္ဆုကို ႐ုပ္သိမ္းခဲ့တာျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့တာပါ။ အထူးသျဖင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္က ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကုိင္တြယ္ေျဖရွင္းရာမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ဟာ လက္ခံႏုိင္စရာ မရွိေၾကာင္း ၿဗိတိန္အေျခစုိက္ AI အဖဲြ႔ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Kate Allen ကေျပာဆုိခဲ့တာပါ။

“သူဟာ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မီး႐ႈးတန္ေဆာင္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးေပမဲ့၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၅ လအတြင္း ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာေတြက သူ႔အေပၚ ယုံၾကည္ကုိးစားမႈေတြ လုံး၀ကင္းမဲ့စရာ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း သူ႔ကုိေပးထားတဲ့ဆုကုိ ျပန္႐ုပ္သိမ္းတာပါ။”

AI အဖဲြ႔ရဲ႕ အျမင့္ဆုံး လူ႔အခြင့္အေရးဆုကုိေတာ့ ဒီမုိကေရစီ လႈပ္ရွားမႈေတြကုိ ဦးေဆာင္မႈေတြေၾကာင့္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ဖမ္းဆီးခံထားရတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ၂၀၀၉ ခုႏွစ္က ခ်ီးျမွင့္ခဲ့တာပါ။ သူဦးေဆာင္တဲ့ NLD အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖဲြ႔ခ်ဳပ္ ေျပာခြင့္ရ ဦးမ်ဳိးညြန္႔ကေတာ့ ဆုျပန္႐ုပ္သိမ္းတာဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အတြက္သာမက ဒီမုိကေရစီေရး လႈပ္ရွားမႈကုိပါ ထိခုိက္ေစတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

"တံဆိပ္ေတြျပန္လည္ရုပ္သိမ္းရင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တဦးတည္းရဲ႕ သိကၡာထိခိုက္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမုိကေရစီအေရးမွာ ပါ၀င္ခဲ့ၾကတဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က အဖြဲ႔၀င္ေတြေရာ ။ ျပည္သူအားလံုးဂုဏ္သိကၡာကိုပါ ညိွးႏြမ္းေအာင္လုပ္သလို ျဖစ္မယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ တိုက္ဆိုင္တာမဟုတ္ပါဘူး စနစ္တက် စီစဥ္ထားတဲ့ အစီအစဥ္ႀကီးတခုရဲ႕ ကြင္းဆက္ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားတဲ့ ထြက္ခြာသြားတဲ့ ဘဂါၤလီေတြအတြက္ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရရေရးဆိုတဲ့ စနစ္တက် အဖြဲ႔အစည္းေပါင္းမ်ားစြာ ေနာက္ကြယ္မွာ အင္အားေကာင္းေကာင္းနဲ႔ လုပ္ေနတာပါ။ ဒါေတြကို က်ေနာ္တို႔ ရင္ဆိုင္ဖို႔အတြက္ က်ေနာ္တို႔မွာ ညီညြတ္မႈရွိဖု႔ိလိုပါတယ္။ လူမ်ိဳးစြဲမလုပ္ပဲနဲ႔ ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓါတ္ကို ေမြးၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာဖိအားကို ၾကံၾကံခံဖို႔လိုပါတယ္။"

ဒီမုိကေရစီေရးနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ လႈပ္ရွားမႈေတြေၾကာင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကုိ ႏုိင္ငံတကာက ခ်ီးျမွင့္ထားတဲ့ဆုေတြ ႐ုပ္သိမ္းေနတာ အခုဆုိရင္ ၁၀ ခုနီးပါးရွိေနၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ ေအာက္တုိဘာလမွာတုန္းကလည္း ကေနဒါႏိုင္ငံက ၂၀၀၇ ခုႏွစ္က ခ်ီးျမွင့္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံသားဂုဏ္ထူးေဆာင္ဆုကုိ ႐ုပ္သိမ္းခဲ့သလုိ၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု Holocaust ျပတိုက္က ၂၀၁၂ခုနွစ္ က ေပးအပ္ခဲ့တဲ့ Elie Weisel ဆုကုိလည္း မတ္လထဲမွာပဲ ႐ုပ္သိမ္းခဲ့တာပါ။

ဒါေပမဲ့လည္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ခံေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ ဦးခင္ေမာင္ေအး နဲ႔ ေဒၚေဌးေဌး တုိ႔ကေတာ့ အခုလုိ ႏုိင္ငံတကာက ဆုေတြ ျပန္႐ုပ္ေနတာကုိ ဂ႐ုစုိက္စရာ မလုိဘူးလုိ႔ ျမင္ၾကပါတယ္။

" ျပန္သိမ္းတယ္ဆိုတာ ကေလးမ်ားလိုပဲ မတည့္ရင္ ငါ့ပစၥည္းျပန္ေပးဆိုၿပီး အဲ့လုိမ်ိဳး ပံုစံျဖစ္ေနတယ္ေပါ့ေနာ္။"

" သိမ္းပါေစေပါ့ သူ႔ပစၥည္း သူျပန္သိမ္းတာပဲ ဘာမွမလိုဘူးေနာ္ "

ဒါေပမဲ့လည္း္ အခုလို ႏုိင္ငံတကာက ခ်ီးျမွင့္ထားတဲ့ဆုေတြ ႐ုပ္သိမ္းခံရတာဟာ ဒီမုိကေရစီ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ အေနနဲ႔ေရာ တုိင္းျပည္အတြက္ပါ ရွက္စရာေကာင္းတယ္လို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံက ဆုိင္နာဂ်ီ လူငယ္နဲ႔ လူမႈသဟဇာတ ေဖာ္ေဆာင္ေရးစင္တာက ကိုသက္ေဆြဝင္းက ေျပာပါတယ္။

"လူ႔အခြင့္အေရးကာကြယ္ျမွင့္တင္သူေပါ့ေနာ္ human rights champion ဆိုသူက တိုင္းျပည္စြဲ၊ ဘာသာစြဲ၊ ပုဂၢိဳလ္စြဲ၊ လူမ်ိဳးစြဲရွိလိုမရဘူး။ တကယ္တမ္း လူသားေတြအေပၚမွာ အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံေနရတဲ့ ၊ ရပိုင္ခြင့္ေတြခ်ိဳးေဖာက္ခံရတဲ့ ကိစၥမွာ လူသားေတြကို ကာကြယ္ရပ္တည္ၿပီးေတာ့ ေျပာဆိုဖို႔ တာ၀န္ရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္႔အေနနဲ႔ ျမင္တယ္။ အဖြဲ႔အစည္းေတြအေနနဲ႔ကလည္း ေသးေသးမြားမြားအဖြဲ႔အစည္းမဟုတ္ဘူး ၊ ျပန္ယူတဲ့့အခါလည္း ကေလးကစားသလိုမ်ိဳး ျပန္ယူသြားတာမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ အခ်က္ေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္ ေထာက္ျပခဲ့တဲ့အခ်က္ေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ျငင္းလို႔မရတဲ့အခ်က္ေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ က်ေန္ာတို႔ဘက္ကေနၿပီးေတာ့ အရမ္းရွက္ဖို႔ေကာင္းတယ္၊ တိုင္းျပည္အတြက္လည္း မ်က္ႏွာငယ္ရတယ္၊ လူ႔အခြင့္အေရးကာကြယ္ျမင့္တင္သူ တေယာက္အေနနဲ႔ ရွက္ရတယ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အတြက္လည္း ထိုးႏွက္ခ်က္တခုလို႔ ျမင္ပါတယ္။"

ျမန္မာႏုိင္ငံလည္း အဖဲြ႔၀င္ျဖစ္တဲ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံမ်ားအသင္း Asean ရဲ႕ စကၤာပူႏုိင္ငံ အစည္းအေ၀းပဲြေတြမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တက္ေရာက္ေနခ်ိန္မွာပဲAI အဖဲြ႔ရဲ႕ ဆု႐ုပ္သိမ္းတဲ့ ေၾကညာခ်က္ ထြက္ေပၚလာတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ Asean ညီလာခံအတြင္းမွာလည္း ႐ုိဟင္ဂ်ာအေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေဆြးေႏြးမႈေတြနဲ႔ ေ၀ဖန္မႈေတြထြက္ေပၚေနတာပါ။ ျမန္မာအစုိးရကေတာ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာဆုိတဲ့ အမည္ကုိ တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံမထားေပမဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံကုိ ထြက္ေျပးသြားတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြကုိ ျပန္လည္လက္ခံဖုိ႔ အသင့္ရွိေနေၾကာင္းလည္း ေျပာဆုိထားပါတယ္။

မဆုမြန္/ ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com