ျမန္မာစစ္ဘက္ ရဲဘက္ အရာ႐ွိႀကီးတခ်ိဳ႕ကို ကန္ဒဏ္ခတ္မႈ ဘယ္ေလာက္အေရးႀကီးသလဲ

လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈနဲ႔ ျမန္မာစစ္တပ္ တပ္ရင္း ၂ ရင္း၊ အရာရွိ ၄ ဦးကုိ အေမရိကန္အေရးယူ

ရခုိင္၊ ကခ်င္နဲ႔ရွမ္းျပည္နယ္ေတြမွာ ဆိုးဝါးတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြရွိခဲ့တဲ့အတြက္ဆိုၿပီး ျမန္မာစစ္ဘက္ ထိပ္တန္းအရာရွိႀကီးသံုးဦး၊ ႐ဲဘက္ထိပ္တန္းအရာရွိႀကီးတဦးနဲ႔ တပ္မေတာ္တပ္မႏွစ္ခုအေပၚ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ၾသဂုတ္လ ၁၇ ရက္၊ ေသာၾကာေန႔မွာ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြ ခ်မွတ္လိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဆိုးဝါးတဲ့လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈကို က်ဴးလြန္သူေတြအေနနဲ႔ ကိုယ့္လုပ္ရပ္ကိုယ္ တာဝန္ယူေစဖို႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္ခ်က္အေနနဲ႔ အခုလို ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြကို ခ်မွတ္တာျဖစ္တယ္လို႔ အေရးယူမႈကိုခ်မွတ္တဲ့ အေမရိကန္ ဘ႑ာေရးဌာနရဲ႕ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ျမန္မာစစ္ဘက္နဲ႔ရဲဘက္ ထိပ္တန္းအရာရွိႀကီးေလးဦးနဲ႔ တပ္မႏွစ္ခုကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈခ်မွတ္လိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာတာဝန္ရွွိသူေတြအေနနဲ႔ အေရးကိစၥေတြကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းတာမွာ ပိုၿပီး သတိႀကီးဖို႔ နဲ႔ အေမရိကန္အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံၿပီး ယံုၾကည္မႈ ပိုရေအာင္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ျမန္မာ့အေရးေလ့လာသူေတြက အၾကံျပဳၾကပါတယ္။ ကို္ေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက အျပည့္အစံု တင္ျပထားပါတယ္။

အခုအေရးယူတဲ့ပံုစံဟာ အရင္ကာလေတြတုန္းက လုပ္ဖူးတဲ့ပံုစံေတြနဲ႔မတူဘဲ အတိအက် အေရးယူတဲ့ပံုစံ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ေလးနက္တယ္လုိ႔ အေမရိကန္အေျခစိုက္ ျမန္မာ့အေရးေလ့လာသူ ေဒါက္တာတင့္ေဆြက ေျပာပါတယ္။

“ပထမတခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြ အဲဒီလို တျခားႏိုင္ငံတခုခုကေန ဒဏ္ခတ္အေရးယူတယ္ဆိုေတာ့ ဒါေတာ့ စိတ္မေကာင္းစရာေပါ့ဗ်ာ။ သို႔ေသာ္ က်ေနာ္တို႔ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး ေဆာင္ရြက္တဲ့ကာလတုန္းကလည္း စစ္အစုိးရကို လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈကို အေၾကာင္းျပၿပီးေတာ့ အေရးယူမႈေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းကေတာ့ Burma ဆိုတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ တခုလံုးအေပၚမွာ ခ်တဲ့ Sanction ေခၚတဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ကုလသမဂၢကစလုိ႔ေပါ့ေနာ္၊ အခု ဗမာျပည္မွာ အေျပာင္းအလဲေတြ ရွိလာတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ပစ္မွတ္ထား အေရးယူမႈေတြလုပ္လာတယ္။ ဒါကေတာ့ ဝါးလံုးသိမ္း႐ိုက္တာထက္စာရင္ ဆီေလ်ာ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ ျမင္ပါတယ္ခင္ဗ်။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက စနစ္တက်ေလ့လာၿပီးေတာ့ သူတို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ႏိုင္ငံျခားေရးေပၚလစီအရ လုပ္တာလို႔ က်ေနာ္ ျမင္တယ္ခင္ဗ်။ တခ်ဳိ႕ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ေတာ့ မတူဘူးေပါ့။ တနည္းအားျဖင့္ သူက အခ်က္အလက္ အေထာက္အထား ခုိင္မာတယ္၊ ျငင္းဆိုခ်က္ေတြ၊ ၾကားနာစစ္ေဆးမႈေတြအကုန္လုပ္ၿပီးမွ သူက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီဟာ ေလးနက္မႈရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္။ ”

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ ျမန္မာ့အေရးေလ့လာသူ ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိန္းကလည္း အေမရိကန္အေနနဲ႔ အေသ အခ်ာ စဥ္းစား လုပ္ေဆာင္တဲ့ လုပ္ရပ္တခုအျဖစ္ ယူဆပါတယ္။

“ဒီအမိန္႔ထုတ္ျပန္ဖို႔အတြက္ အေမရိကန္ အစိုးရအပိုင္းမွာေရာ၊ ေနာက္ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္အပိုင္းမွာေရာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို အႀကိတ္အနယ္ ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ႏႈိင္းႏိႈင္းခ်ိန္ခ်ိန္ေပါ့ေလ- ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္နဲ႔ သုခမိန္ထံုး ႏွလံုးမူၿပီးေတာ့ လွမ္းတဲ့ေျခလွမ္းတခုလို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ျမင္ပါတယ္။ တကယ္တန္းကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲမွာ ရခုိင္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ယံုၾကည္မႈ ျပန္ၿပီးရဖို႔ အေရးတႀကီး လိုအပ္ေနတဲ့အေနအထား ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ကုလသမဂၢနဲ႔ေရာ အေမရိကန္အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းနဲ႔ေရာ ထိေတြ႔ဆက္ဆံၿပီးေတာ့ ယံုၾကည္မႈပိုရေအာင္ မျဖစ္မေန ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ အေနအထားမ်ဳိးမွာ ရွိေနပါတယ္။ လက္ရွိ အေမရိကန္ရဲ႕ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆို႔ အေရးယူမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္၊ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ခ်ဥ္းကပ္၊ ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ အေရးႀကီးတယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။”

အေမရိကန္ရဲ႕ ဒီတႀကိမ္ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈထဲမွာ အမွတ္ ၃ စစ္ဆင္ေရးအထူးအဖြဲ႔မွဴးလုပ္ခဲ့သူ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း ေအာင္ေက်ာ္ေဇာ၊ အမွတ္ ၁၅ စစ္ဆင္ေရးကြပ္ကဲမႈဌာနခ်ဳပ္မွဴး ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ခင္ေမာင္စိုး၊ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ဖြဲ႔မွဴးေဟာင္း ရဲမွဴးခ်ဳပ္ သူရစန္းလြင္၊ တပ္မ ၉၉ တပ္မမွဴးလုပ္ခဲ့ဖူးသူ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ခင္လိႈင္တို႔နဲ႔အတူ တပ္မ ၉၉ နဲ႔ တပ္မ ၃၃ တို႔ပါ ပါဝင္ပါတယ္။

ဒီထဲက ဒုဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္းေအာင္ေက်ာ္ေဇာကို ၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၆ ရက္ေန႔ကတည္းက တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ ရပ္နား ထားေၾကာင္း တပ္မေတာ္က ဇြန္လမွာ သတင္းထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ ဒုဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္းေအာင္ေက်ာ္ေဇာ၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ုဳပ္ ခင္ေမာင္စိုးနဲ႔ ရဲမွဴးခ်ဳပ္ သူရစန္းလြင္တို႔ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ဇြန္လမွာ ဥေရာပသမဂၢ (EU) နဲ႔ ကေနဒါတို႔က ဒဏ္ခတ္အေရးယူတဲ့ စာရင္း ထဲမွာလည္း ပါထားသူေတြပါ။

အေမရိကန္ရဲ႕ အခုဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ ခ်မွတ္ခ်ိန္ မတိုင္ခင္ကပဲ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ ဆိုင္ရာ စြပ္စြဲ ခ်က္ေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ေကာ္မရွင္တခုကို အစိုးရကဖြဲ႔စည္းထားပါတယ္။

အခုအေရးယူမႈက ဒီေကာ္မရွင္အေပၚ ဖိအားေပးတဲ့သေဘာမ်ဳိး ျဖစ္ႏုိင္ပါသလား … ေဒါက္တာတင့္ေဆြရဲ႕အျမင္က -

“က်ေနာ္ကေတာ့ သက္ေရာက္မႈ ဖိအားသေဘာမ်ဳိးေတာ့ မျမင္ဘူး၊ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ႏိုင္ငံတကာဖိအားက ဆက္ရွိေနတယ္ဆိုတာကို သိၿပီးေတာ့ ေကာ္မရွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အစိုးရကေသာ္လည္းေကာင္းဟာ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းမႈအေပၚမွာ အရင္ကထက္ ပိုၿပီးေတာ့ သတိႀကီးရလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္ခင္ဗ်။”

ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ တကယ္ပဲ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ေကာ္မရွင္ ျဖစ္ဖို႔ဆိုရင္ ျပည္တြင္းျပည္ပနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိန္းက အၾကံျပဳပါတယ္။

“အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ၊ ေနာက္ သက္ေသအေထာက္အထားေတြကိုလည္းပဲ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဒါေတြကို ေလ့လာသံုးသပ္ဖို႔၊ လိုအပ္တယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ျဖစ္ဖို႔ ဆိုရင္ က်ေနာ့္အျမင္ အားျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝုိင္းနဲ႔လည္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းမွာရွိေနတဲ့ ရခုိင္ တိုင္းရင္းသားေတြကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ရခုိင္အမ်ဳိးသားပါတီအပါအဝင္ ျပည္တြင္းအင္အားစုေတြနဲ႔လည္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ႏွစ္ဘက္ လံုးလံုး …ၿပီးေတာ့ တကယ္လြတ္လပ္ၿပီး၊ တကယ္ၾကားေနၿပီးေတာ့ တကယ္မွန္ကန္တဲ့ျဖစ္ရပ္ေတြကို ထင္ဟပ္တဲ့ အစီရင္ခံစာမ်ဳိး ထြက္ေပၚလာမွသာလွ်င္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝုိင္းေရာ၊ ျပည္တြင္းကေရာ ယံုၾကည္မႈကို ျမႇင့္တင္ႏိုင္တဲ့၊ တည္ေဆာက္ႏိုင္တဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ ေျခလွမ္း ျဖစ္လာႏိုင္မယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။”

ကုလသမဂၢဆိုုင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္ႀကီး Nikki Haley ကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိး ေဖာက္မႈေတြကို ဆက္လက္ေဖာ္ထုတ္သြားမွာျဖစ္ၿပီး က်ဴးလြန္သူေတြကိုလည္း ဆက္အေရးယူသြားမွာ ျဖစ္ တယ္လုိ႔ ၾသဂုတ္လ ၁၇ ရက္ ေန႔စြဲနဲ႔ပဲ ထုတ္ျပန္တခုမွာေျပာထားသလို ဖမ္းဆီးတရားစြဲဆိုခံေနရတဲ့ ႐ိုက္တာသတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ကို ျပန္လႊတ္ေပးဖို႔လည္း ထပ္ၿပီး ေတာင္းဆိုထားပါတယ္။

အခုဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈထဲမွာ ပါသူေတြရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈတစံုတရာ အေမရိကန္မွာရွိတယ္ဆုိရင္ ထိန္းခ်ဳပ္ ကန္႔သတ္ခံရမွာျဖစ္သလို အေမရိကန္ႏုိင္္ငံသားေတြအေနနဲ႔လည္း အခုအေရးယူခံရသူေတြနဲ႔ ဘယ္လို ဆက္စပ္ ပတ္သက္မႈမ်ဳိးမွ မလုပ္ရဘူးလို႔ ပိတ္ပင္ တားျမစ္ထားပါတယ္။

ေက်ာ္ေက်ာ္သိန္း/ ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com