၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၃ ရက္ အေရးအခင္း ျဖစ္ရပ္မွန္မ်ား စာအုပ္

(ပုံနဲ႔စာကို ကိုမ်ိဳးေအး MyoAye ဆီက ယူပါတယ္)
၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၃ ရက္ေန ့မွာ က်ဆုံးခဲ့တဲ့ ကိုဖုန္းေမာ္ကို ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ ့ေရာ၊ အာဏာရွင္ၾကီး ေန၀င္း ျပည္သူ ့အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို စတင္သိမ္းပိုက္ခဲ့ျပီး ျမန္မာျပည္သူလူထုကို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ျခယ္ အႏိုင္က်င့္အုပ္ခ်ဳပ္ျခယ္ခဲ့တဲ့ ေခတ္အဆက္ဆက္ကာလေတြအတြင္း အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆန္ ့က်င္ရင္း က်ဆုံးခဲ့ၾကရတဲ့ ရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူလူထုအေပါင္းကို ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ ့ေရာ မတ္လ ၁၃ ရက္ေန ့ကို ျမန္မာႏုိင္ငံလူ ့အခြင့္အေရးေန ့အျဖစ္ - တစ္ႏွစ္ျပည့္ ႏွစ္ပါတ္လည္ေန ့ျဖစ္တဲ့ ဖုန္းေမာ္ေန ့ (မတ္လ ၁၃ ရက္၊ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္) မွာ စတင္ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

မတ္လ ၁၃ ရက္ေန ့ - ဖုန္းေမာ္ေန ့ (သို ့ ) ျမန္မာႏိုင္ငံလူ ့အခြင့္အေရးေန ့။

ဓါတ္ပုံက တစ္ႏွစ္ျပည့္ ဖုန္းေမာ္ေန ့ က်င္းပခဲ့တဲ့ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၃ ၇က္ေန ့က မွတ္တမ္း ျဖစ္ပါတယ္။

...........................................................

(ကိုမ်ိဳးေအးရဲ႕ ႐ွာေဖြတင္ျပခ်က္မ်ားပါ)
"၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၃ ရက္ အေရးအခင္း ျဖစ္ရပ္မွန္မ်ား စာအုပ္"

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၃ ရက္ အေရးအခင္း ျဖစ္ရပ္မွန္မ်ား- စာအုပ္ကို ဖတ္ရပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ဟာ ရန္ကုန္စက္မႈတကၠသိုလ္ ၂၈ ႀကိမ္ေျမာက္၊ ကိုဖုန္းေမာ္၊ ကိုစိုးႏိုင္ ႏွစ္လည္အခမ္းအနား ျဖစ္ေျမာက္ေရး ေကာ္မတီက စီစဥ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုနွစ္ မတ္လမွာ ယဥ္မ်ိဳးစာေပက ပထမအႀကိမ္ ထုတ္ေဝတာ ျဖစ္တယ္။ တန္ဖိုး (ေရာင္းရန္မဟုတ္) လို႔ စာအုပ္မွာ ရိုက္ထားတယ္။

စီစဥ္သူေတြဟာ ၂၀၁၄ ခုနွစ္က ကိုဖုန္းေမာ္၊ ကိုစိုးႏိုင္ ႏွစ္ပါတ္လည္ အခမ္းအနား လုပ္ဖို႔ တိုင္ပင္ေတာ့ ျဗဴးကုန္းေတာရ စာသင္တိုက္မွာ ဆြမ္းကပ္ၿပီး အခမ္းအနား လုပ္မယ္လို႔ စီစဥ္တယ္။ ၁၉၈၈ မတ္ ၁၃ ညမွာ ဒဏ္ရာရသူေတြကို ေဆးရံုလိုက္ပို႔ ေပးတဲ့ ဆရာေတြကိုလည္း ဖိတ္တယ္။ ဆြမ္းကပ္ၿပီးေတာ့ ဆရာေတြကပဲ ေရစက္ခ် အမွ်ေဝေပးပါတယ္။ ဆရာေတြနဲ႔ စကားေျပာျဖစ္ေတာ့ မတ္လ ၁၃ ရက္ေန႔နဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး တလြဲေရးေနၾကလို႔ အျဖစ္မွန္ကို ေရးေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိတာနဲ႔ သတၱဳေဗဒဌာနက ဆရာဦးညြန္႔ေဌးက စကားဝိုင္းကို ဆရာဦးသာလိႈင္အိမ္မွာ စီစဥ္ေပးခဲ့တယ္။ ေျပာျၾကတာေတြကို အသံသြင္းထားခဲ့တယ္။ ဆရာဦးသာလိႈင္အိမ္မွာ ဆရာဦးစိန္ေမာင္၊ ဆရာဦးသိန္းတန္၊ ဆရာဦးညြန္႔ေဌး နဲ႔ ဆရာေလးဦးသီဟလတ္ တို႔ပါတယ္။

ဒီစာအုပ္က ကိုယ္တိုင္ၾကံဳေတြ႔ခဲ့သူေတြရဲ႔ ကိုယ္တိုင္ေရး မွတ္တမ္းေတြ၊ ဆရာေတြနဲ႔ စကားဝိုင္းက အသံသြင္းစကားေတြကို စုေဆာင္း ပူးေပါင္းၿပီး ထုတ္ေဝထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

မွတ္တမ္းျပဳရာမွာ ပါဝင္ေရးသား ေျပာၾကားသူေတြ စာရင္းပါတယ္။

၁။ ဦးသာလိႈင္ - ဌာနမွဴး၊ ရူပေဗဒဌာန
၂။ ဦးစိန္ေမာင္ - လ/ထ ကထိက၊ လွ်ပ္စစ္အင္ဂ်င္နီယာဌာန
၃။ ဦးသိန္းတန္ - လ/ထ ကထိက၊ လွ်ပ္စစ္အင္ဂ်င္နီယာဌာန
၄။ ဦးစိုးျမင့္ - သင္တန္းနည္းျပ၊ သတၱဳတူးေဖာ္ေရး အင္ဂ်င္နီယာဌာန
၅။ ဦးသီဟလတ္ - သင္တန္းနည္းျပ၊ ခ်ည္/ထည္ အင္ဂ်င္နီယာဌာန
၆။ ကိုေသာင္း - ဓါတ္ခြဲခန္းလက္ေထာက္၊ ၿမိဳ႔ျပအင္ဂ်င္နီယာဌာန
၇။ ကိုေအာင္ျမတ္ထြတ္ - BE(EC) ၁၉၈၇
၈။ ကိုခင္ေမာင္ရီ - BE(EP) ၁၉၈၇
၉။ ကိုေက်ာ္ႏိုင္မင္း ေနာက္ဆံုးႏွစ္၊ ၿမိဳ႔ျပအင္ဂ်င္နီယာ
၁၀။ ကိုျမင့္ဦး ေနာက္ဆံုးနွစ္၊ စက္မႈအင္ဂ်င္နီယာ
၁၁။ ကိုေနမ်ိဳးေအာင္ ပဥၥမနွစ္၊ စက္မႈအင္ဂ်င္နီယာ
၁၂။ ကိုတင္ေမာင္လြင္ ေနာက္ဆံုးႏွစ္၊ စက္မႈအင္ဂ်င္နီယာ
၁၃။ မတင္တင္ေထြး စတၱဳထနွစ္၊ သတၱဳေဗဒ အင္ဂ်င္နီယာ
၁၄။ ကိုေက်ာ္စိုး တတိယႏွစ္၊ ေရနံတူးေဖာ္ေရးအင္ဂ်င္နီယာ
၁၅။ ကိုသက္ႏိုင္ ဆရာဦးသာလိႈင္၏သား - တို႔ ျဖစ္ၾကတယ္။

"ျဖစ္မွျဖစ္ရေလ တာဝန္အရ"

ဆရာဦးသိန္းတန္ - ဒါနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ေျပာရရင္၊ ဒါၿပီးေတာ့ ေက်ာင္းေတြ ျပန္ဖြင့္တဲ့အခါက်ေတာ့ "ျမက္ခင္းသစ္" ထြက္လာတယ္။ အဲဒီမွာ ဘာေရးထားလဲ ဆိုေတာ့ "ဖုန္းေမာ္တို႔ကို ဆရာေတြက ဖြက္ထားလို႔ ေသြးလြန္ၿပီး ေသတာ" ဆိုၿပီး ေရးတယ္။ အဲဒီေတာ့မွ ဘာျဖစ္သလဲ ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က မေနႏိုင္ဘူး။ ကိုယ္က ဒီမွာ ပါခဲ့တဲ့လူေတြကိုး ဦးသာလိႈင္ကို သြားေျပာတယ္။ ဆရာေရ အဲဒီလို ေရးထားတယ္ ေျပာေတာ့၊ ဆရာက စိတ္ဆိုးၿပီးေတာ့ class ေတြ ျပန္ဝင္ေတာ့ အခန္းထဲမွာ ဆဲေတာ့တာပဲ။ အဲဒါရဲ႔ အက်ိဳးေက်းဇူးက တပတ္ေလာက္ ေရၾကည္အိုင္ထဲ သြားေနရတာပဲ။ သူဆက္ေျပာလိမ့္မယ္။ သူလဲ မေနႏိုင္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္လဲ မေနႏိုင္ဘူး။

ကိုသက္ႏိုင္ - အဲဒီ MIက ေနာက္ေတာ့ အေဖ့ကို လာၿပီး ေတာင္းပန္တယ္။ ေက်ာင္းသားပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ တာဝန္အရ လုပ္တာပါေပါ့။ ဆရာ့ကို ျပစ္မွားမိပါတယ္ ဆိုၿပီး လာေတာင္းပန္တယ္။ ေက်ာင္းသား အစစ္ေပါ့။ အေဖကလဲ ကိစၥမရွိပါဘူး။ မင္းကို ခြင့္လႊတ္ပါတယ္ေပါ့။

ဆရာဦးသာလိႈင္ - အတန္းေတာ့ ဘယ္အတန္းလဲ မမွတ္မိေတာ့ဘူး။ ေရၾကည္အိုင္က်ေတာ့ သိပ္မေမးေတာ့ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာတာကိုပဲ လိုက္မွတ္တာ။ အမွန္က ကၽြန္ေတာ့ကို ဒီေလာက္ၾကာၾကာ (ဆယ္ရက္ေက်ာ္တယ္) ေမးစရာမလိုဘူး။ ဗိုလ္ခင္ညြန္႔က အဲဒီတုန္းက ႏိုင္ငံျခား ေရာက္ေနတာ။ သူျပန္လာမွ ကၽြန္ေတာ့္ကို လႊတ္ မလႊတ္ ဆံုးျဖတ္ရမွာ။

ကိုသက္ႏိုင္ - အဲဒီတုန္းက အေဖ့ကို စစ္ေတာ့ ခံုအျမင့္မွာ ထိုင္ခိုင္းၿပီး မီးေတြ ဘာေတြနဲ႔ ထိုးထားမွာေပါ့။ ေျခေထာက္က လြတ္ေနေတာ့ အေဖေညာင္းတဲ့အခါ ေျခေထာက္ကို ခံုအျမင့္က အဆင့္ေလးမွာ တင္တာကို သူတို႔က တင္ခြင့္ မေပးဘူး။ တြဲေလာင္းခ်ထားရတာ။ အေဖလုပ္ျပတာ၊ အထဲမွာ အဲဒီလို ေနရတာ၊ အထဲမွာ ဖ်ာတခ်ပ္ပဲ ရွိတာ။ ေျပာျပတယ္။ ဖ်ာစေလးေတြ ခ်ိဳးၿပီး ပုတီးစိတ္တဲ့အေၾကာင္း။

ဆရာဦးသာလိႈင္ - အဲဒီမွာက တဖက္ကို ၄ ခန္း၊ သံတိုင္ေတြ ကာထားတယ္။ သီဟိုသရက္ပင္ေလးေတြ ရွိတယ္။ ဗိုလ္ခင္ညြန္႔နဲ႔ ေတြ႔ရေတာ့မယ္ ဆိုတဲ့ အခါက်မွ ကၽြန္ေတာ့ကို ထုတ္ၿပီး ေတြ႔ေပးတယ္။ ေတါ႔ေတာ့မွ သူက ေတာင္းပန္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္ မရွိလို႔ပါေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္မရွိရင္ သူတို႔ ဘာမွ လုပ္လို႔ မရဘူး ဆရာတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေလာက္ၾကာသြားတာပါတဲ့။ ကၽြန္ေတာ္က ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ကိစၥမရွိပါဘူးဗ်ာ၊ ဒီမွာ ေအးေအးေဆးေဆး ေနရေတာ့ ပိုေတာင္ ေကာင္းေသးတယ္။ နားရတာေပါ့ဗ်ာလို႔။ သူ ရီေနတယ္။ ၁၀ ရက္ေက်ာ္ ၾကာတယ္။

ဆရာဦးသိန္းဒန္ - ကၽြန္ေတာ္တို႔က စိတ္ပူတာေပါ့။ ဘယ္ေရာက္ေနတယ္ ဆိုတာလဲ လာမေျပာဘူး။ ေထာက္လွမ္းေရးက လာေခၚသြားတယ္ ဆိုတာေလာက္ပဲ သိတာ။ ဌာနကေန လာေခၚသြားတာ။

ကိုသက္ႏိုင္ - ေရၾကည္အိုင္ကို တိုက္ရိုက္ေခၚသြားတာ။ အေဖေျပာတာ မွတ္မိတယ္။ မ်က္လံုးကို ေနကာမ်က္မွန္ တပ္ေပးထားတာ။ တကယ္က အျပင္ကို ဘာမွ မျမင္ရဘူး။ အျပင္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ ေနကာမ်က္မွန္ တပ္ထားတာပဲ ျမင္ရတယ္။ ေနကာမ်က္မွန္တပ္ၿပီး ဆရာ ကားထဲ ပါသြားတယ္ေပါ့။ အမွန္က ဘာမွ မျမင္ရဘူး။

၁၉၈၈ မတ္လ ၁၃ ရက္။

ကိုေအာင္ျမတ္ထြဋ္ (ကဗ်ာ - ညီလင္းညိဳ) မွတ္တမ္းမွ …….

" မွတ္မွတ္ရရ အဲသည္ေန႔ ညေန ၇း၀၀ နာ၇ီေက်ာ္ေလာက္လို႔ ထင္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္ရယ္၊ ရဲမင္းေဌးရယ္၊ ေအာင္စိုး(ေမာင္ႏိုင္လတ္ ေပ်ာ္ဘြယ္) ရယ္ သံုးေယာက္သား ေက်ာင္းေဘးက ျခံမွာ မေလးရွား စံုးကား ဝင္ၾကည့္ေနတာ။ ကၽြန္ေတာ္က ေက်ာင္းၿပီးၿပီးသား အေနာက္ၾကိဳ႔ကုန္း၊ ဘီပီအိုင္ အဝိုင္းနား ေဇယ်ာ လမ္းထဲက အေဆာင္မွာ ေနတာပါ။ က်န္ နွစ္ေယာက္က Mechanical က ေနာက္ဆံုးနွစ္သမားေတြ။

ေက်ာင္းဝင္းထဲမွာေတာ့ အေဆာင္မီးနဲဳ႔ လမ္းမီးတိုင္ေတြ လင္းေနၿပီ။ အေဆာင္ေပၚမွာ ေက်ာင္းသားေတြ စုစု ျမင္ရသလို ေက်ာင္းဝင္းထဲက ကားလမ္း ပလက္ေဖာင္းေပၚမွာေရာ အေဆာင္ (၁) ေပၚတီကို ေအာက္မွာပါ ထိုင္သူ ထသူ စုရံုး စကားေျပာသူေတြနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔လည္း ဟိုေမး သည္ေမးနဲ႔ ဇာတ္ရည္လည္ေအာင္ လုပ္ေနၾကတာ၊ ေသခ်ာတာကေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္အေဆာင္ရွိရာ ဘီပီအိုင္ လမ္းထဲ ျပန္သြားလို႔ မရတာပါပဲ။ ဘီပီအိုင္ အဝိုင္းေထာင့္က သမဝါယမဆိုင္လည္း မီးေလာင္သြားၿပီတဲ့။ အင္းစိန္လမ္းမဟာ အလစ္ေခ်ာင္းေနတဲ့ ေျမြတေကာင္လို၊ လမ္းမီးတိုင္ေတြက စိုးထိတ္မႈနဲ႔ ႈိုင္ အ အ ရပ္ေနၾကၿပီး ေရာက္လာမယ့္ ကံၾကမၼာ မုန္တိုင္းတခုကို ေငးၾကည့္ေနၾကရဲ႔။……"

မုန္တိုင္းထန္တဲ့ည

" မၾကာပါဘူး သမိုင္းဘက္ကေန မီးသတ္ကားေတြ ၂ စီးတြဲ ယွဥ္ၿပီး ေက်ာင္းဘက္ကို ေမာင္းလာၾကတယ္။ ျဖည္းျဖည္းေမာင္းလာတဲ့ မီးသတ္ကားေတြနဲ႔ အတူ လံုထိန္းေတြ ပါလာၾကတယ္။ ေက်ာင္းသားထုက သည္ျမင္ကြင္းကို ေအးေအးေဆးေဆးပဲ ထိုင္ၾကည့္ေန ၾကတာပါ။ အင္းစိန္လမ္းတဖက္ စိုက္ပ်ိဳးေရးရံုးဘက္မွာ လံုထိန္း ရွိ မရွိ မေသခ်ာဘူး။ ေသခ်ာတာကေတာ့ ေက်ာင္းဝင္းဘက္မွာေတာ့ ပါလာတဲ့ လံုထိန္းမွန္သမွ်က ေက်ာင္းဝင္းထ၇ံအတိုင္း ဂိတ္ေပါက္မႀကီးကေန ေက်ာင္းသားေတြအေခၚ ဆင္းရဲသား ဂိတ္အထိ တန္းစီ ေနရာယူေနၾကပါၿပီ။ သည္အထိေတာ့ ျပသနာ မျဖစ္ေသးဘူး။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ ေသနတ္(အမ်ိဳးအစားမသိ) ကိုင္ထားတဲ့ လံုထိန္းေတြက ေသနတ္ေျပာင္းေတြကို ေက်ာင္းသားေတြဘက္ ထိုးခ်ိန္ထားရာက စတာပါပဲ။

ေက်ာင္းသားေတြ ရင္ထဲမွာ ဒါဟာ တဖက္သတ္ ဖိႏွိပ္မယ့္ သေဘာလို႔ ယူဆ လိုက္ၾကၿပီ။ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ ေျပာရရင္ ၁၉၈၇ စက္တင္ဘာလ ေငြစကၠဴေတြ ဖ်က္သိမ္းခ်ိန္ အာရ္အိုင္တီ ေက်ာင္းသားထုနဲ႔ အရပ္သားေတြ သမိုင္းလမ္းဆံုအထိ ခ်ီတက္ဆႏၵျပတာကို အညိွဳးအေတးနဲ႔ ခုကိစၥမွာ ပိုဖိႏွိပ္ဖို႔ ၾကံရြယ္တယ္ ထင္ပါတယ္။

ေသနတ္ေျပာင္းကို ထိုးအခ်ိန္ခံရတာေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႔ ဆဲဆိုသံ၊ မေက်နပ္သံေတြ ေပါက္ကြဲထြက္လာပါတယ္။ အတင္းမာဆံုးေနရာက ဆင္းရဲသား ဂိတ္ေပါက္နားမွာပါ။

ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ အေျခအတင္ ေအာ္ဟစ္မႈက ျပင္းထန္လာၿပီး ေက်ာင္းသားေတြက ခဲနဲ႔ ေပါက္ၾကၿပီ။

ရႈတ္ေထြးေမာပန္းေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ မီးသတ္ကားက ေရနဲ ့ စပက္ပါၿပီ။ ပထမေတာ့ အားနည္းနည္း၊ ေက်ာင္းသားကလည္း သိတဲ့အတိုင္း ခပ္ကဲကဲ ေရပန္းေအာက္မွာ ကျပေနေသး။ ေနာက္ေတာ့ ေရပန္းက ျပင္းလာၿပီ။ ကိုယ္ေတာ္ လြင့္ပါသြားေလရဲ႔။ မၾကာခင္ပဲ အနီရဲရဲ အတန္းတတန္းဟာ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ဝါးတရိုက္ ေက်ာ္ေက်ာ္အကြာ ခါးလယ္အေနအထားေလာက္က ျဖတ္ဝင္လာတာ ေတြ႔လိုက္ရတယ္။ ေပါက္ကြဲသံေတြလည္း မေရွးမေႏွာင္းမွာ ၾကားလိုက္ရၿပီ။

ေပါက္ကြဲသံေတြ(ေသနတ္သံေတြ)က ညံေနၿပီ လံုထိန္းေတြက ပစ္လည္းပစ္၊ ေက်ာင္းဝင္းထရံကိုလည္း ေက်ာ္ဝင္လိုက္ၾကၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ အနီးဆံုးက သူငယ္ခ်င္း ရဲမင္းေဌး။ ပထမေတာ့ UTC မွာ သင္ခဲ့ရသလို မိေခ်ာင္တက္နဲ႔ ႏွစ္ေယာက္သား စဆုတ္တယ္။ ဒါက ၾကာၾကာ အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ေက်ာင္းေရပန္းအဝိုင္းကို ပတ္စိုက္ထားတဲ့ ပုဏၰရိပ္ပင္ေတြၾကား ေခါင္းကို ထိုးမိေတာ့ ႏွစ္ေယာက္သား ထေျပးရတာပါပဲ။ ဘာမွ မစဥ္းစားႏိုင္ဘူး။ သူတို႔ကလည္း ဆင္း၇ဲသား ဂိတ္ကစၿပီး ေက်ာင္းေပၚတီကိုနဲ႔ ေက်ာင္ေဆာင္ေတြၾကား ကြက္လပ္ဂြင္ထဲကိုပဲ အဓိက ထားပစ္တာေပါ သူတို႔က မုဆိုး၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔က သားေကာင္အေနအထား၊ မွန္သူ၊ လဲသူ၊ ကြဲျပဲသူ အားလံုး ရႈတ္ေထြးတဲ့ အေနအထားပါ။…."

(ဒီစာအုပ္ကို ထပ္မံထုတ္ေ၀ေပးဖို ့ ထုတ္ေ၀သူမ်ားအား ေမတၱာရပ္ခံပါရေစ)။