အခ်ိန္တန္ရင္ေတာ့ ျပင္ၾကတာေပါ့(Dr. Andrew @ ဆလိုင္း ငြန္က်ံဳးလ်န္ ေရးသည္။ )

(မတ္လ ၁ ရက္၊ ၂၀၁၃)

"၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒဟာ လုံးဝ “လုံးဝ” မေကာင္းဘူး။ လြပ္လပ္ေရးနဲ႔အၿပိဳင္ ကံဆုိးစြာ ေပၚေပါက္လာခဲ့ၿပီး ပဋိပကၡေတြကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဟုိလူဒီလူ သမၼတ လုပ္ႏုိင္မွာမဟုတ္ဘူး။ တုိင္းေဒသႀကီးေတြနဲ႔ ျပည္နယ္ေတြ လုပ္ပုိင္ခြင့္ လုံးဝ “လုံးဝ” မရွိဘူး။ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကုိ လုံးဝ "လုံးဝ" တည္ေဆာက္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ “Civilian Supremacy” ကုိ ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ “Separation of Powers and Check and Balance of Powers” ကုိ အားမေပးဘူး။ “Judicial Independence” ကုိ ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ တပ္မေတာ္က အခ်ိန္မေရြး အာဏာသိမ္းႏုိ္င္လုိ႔ လုံးဝ မေကာင္းဘူး .............." စသည္ျဖင့္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒထဲက ေကာင္းႏုိးရာရာကုိ ဥေပကၡာျပဳ၊ ၊ တခုလုံးကုိ အမႈိက္ပုံးထဲ ထည့္လုိတဲ့ ျပည္ျမန္မာ ျပည္တြင္း ျပည္ပက၊ အေျခခံဥပေဒ သုခမိန္ တခ်ဳိ႕ကုိ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု တည္ေထာင္သူဖခင္ႀကီး “The Founding Fathers of America” ထဲက ကြ်န္ေတာ္အလြန္ေလးစားၾကည္ညိဳ ၿပီး “Constitutional Convention” တက္သူေတြထဲမွာ အသက္အႀကီးဆုံးလည္းျဖစ္တဲ့ “Benjamin Franklin” ေျပာခဲ့တဲ့ စကားေလးကုိ မွ်ေဝလုိပါတယ္။

"I confess that there are several parts of this constitution which I do not at present approve, but I am not sure I shall never approve them: For having lived long, I have experienced many instances of being obliged by better information, or fuller consideration, to change opinions even on important subjects, which I once thought right, but found to be otherwise.... On the whole, Sir, I cannot help expressing a wish that every member of the Convention who may still have objections to it, would with me, on this occasion doubt a little of this own infallibility, and to make manifest our unanimity, put his name to this instrument." (Benjamin Franklin)

၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒမွာ ေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိသလုိ၊ ႏုိင္ငံသားေတြ မႀကုိက္မႏွစ္သက္တဲ့ အခ်က္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ကမာၻမွာ ေျခာက္ျပစ္ကင္းစင္၊ သဲလည္းစင္တဲ့ အေျခခံဥပေဒ မရွိပါဘူး။ ျပင္ဆင္ၾကတယ္။ ျဖည့္စြက္ၾကတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ ႏုိင္ငံတခုကုိ တည္ေထာင္ၾကတာပါ။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႔စည္းပုံ ေရးတုန္းကလည္း “Bill of Rights” ကုိ ထည့္သြင္းလုိသူနဲ႔ မထည့္သြင္းလုိသူေတြအၾကားမွာ အႀကီးအက်ယ္ျပႆနာတက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ ထည့္သြင္းလုိသူေတြက လက္ေလ်ာ့ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ေနာက္မွပဲ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ျဖည့္စြက္လာခဲ့ၾကတာ (၂၇)ႀကိမ္ တိုင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။

အေျခခံဥပေဒတခုကုိ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ျဖည့္စြက္ျခင္း ဆုိတာေတြဟာ အေမရိကန္အေျခခံဥပေဒ သမုိင္းကုိ ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာမယ္ဆုိရင္ အခ်ိန္အခါ “Timing” က အေရးအႀကီးဆုံးပါ။ အခ်ိန္မသင့္တဲ့ အခါမွာ အေျခခံဥပေဒကုိ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ျဖည့္စြက္ျခင္း ျပဳမယ္ဆုိရင္ ေကာင္းက်ုိးထက္ ဆုိးက်ဳိးက ပုိမ်ားႏုိင္ပါတယ္။ ပကတိျဖစ္ေနတဲ့ အေနအထားကုိ ၾကည့္ၿပီး၊ ၅ ႏွစ္မွာ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ႏုိင္တဲ့ ပုဒ္မ၊ ၁၀ ႏွစ္မွာ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ႏုိင္တဲ့ ပုဒ္မ၊ ၁၅ ႏွစ္မွာ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ႏုိင္တဲ့ ပုဒ္မ၊ ၂၀ ႏွစ္မွာ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ႏုိင္တဲ့ ပုဒ္မ၊ ႏွစ္ ၃၀ ေက်ာ္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ “Facebook Generation” ေတြ အသက္ ၉၀ ေက်ာ္တဲ့အခါ၊ ဒါမွမဟုတ္ တမလြန္ဘဝေရာက္တဲ့အခါ ျပင္သင့္တဲ့ ဥပေဒ နဲ႔ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္မွ ျပင္သင့္တဲ့ အေျခခံဥပေဒ ဆုိၿပီး ပုိင္းျခားထားသင့္တယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္။

အေမရိကန္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒသမုိင္းရဲ႕ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ ျဖည့္စြက္မႈ သမုိင္းေလးကုိ ဥပမာ မွ်ေစလုိပါတယ္။

- “Bill of Rights” လုိ႔ေခၚတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ ျဖည့္စြက္ခ်က္ (၁၀) ခုကုိ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေျခခံဥပေဒ အသက္ဝင္တဲ့ ၁၇၈၇ ခုႏွစ္က စၿပီး ၄ ႏွစ္အၾကာ ၁၇၉၁ ခုႏွစ္ မွာဘဲ ျဖည့္စြက္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

- Citizenship, Due Process Clause and Equal Protection Clause ေတြကုိ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေျခခံဥပေဒ အသက္ဝင္တဲ့ ၁၇၈၇ ခုႏွစ္က စၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၈၁ ႏွစ္အၾကာ ၁၈၆၈ ခုႏွစ္မွဘဲ ျဖည့္စြက္ႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

- ေက်းကြ်န္စနစ္နဲ႔ အတင္းအဓမၼ ေစခုိင္းတဲ့စနစ္ကုိ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေျခခံဥပေဒ အသက္ဝင္တဲ့ ၁၇၈၇ ႏွစ္က စၿပီး ၇၈ ႏွစ္ေနာက္ပုိင္း ၁၈၆၅ ခုႏွစ္မွဘဲ ျဖည့္စြက္ႏုိင္တာျဖစ္တယ္။

- အမ်ဳိးသမီးေတြ မဲေပးခြင့္ကုိ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေျခခံဥပေဒ အသက္ဝင္တဲ့ ၁၇၈၇ ႏွစ္က စၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၁၃၃ ႏွစ္ၾကာ ၁၉၂၀ ႏွစ္မွဘဲ ျဖည့္စြက္ႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

- လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြရဲ႕ လစာ၊ ခံစားခြင့္ ေတြနဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး ၁၇၈၇ ခုႏွစ္မွာ ျဖည့္စြက္ဘုိ႔ အဆုိတင္သြင္းထားတဲ့ အေျခခံဥပေဒ ျဖည့္စြက္ေရးအဆုိကုိ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ (ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၃) ႏွစ္ ၾကာမွ ျဖည့္စြက္ႏုိင္ခဲ့တာပါ။

ျပင္လုိ႔မရတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒ ဆုိတာမရွိပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ၂၀၁၃ မွာ အသက္ရွင္ေနၾကတဲ့ လူေတြ အေမရိကန္လုိ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၃ ႏွစ္ ၾကာမွ ျပင္လုိ႔ ရမယ့္ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မေတြလည္း ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒမွာ ရွိႏုိင္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ကေန ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၃ ေပါင္းၾကည့္လုိက္ရင္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၂၁၆ ျဖစ္သြားပါၿပီ။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အသက္ရွင္ေနထုိင္ၾကတဲ့ ေမြးကင္းစ ကေလးကအစ၊ အသက္အႀကီးဆုံး လူႀကီး ဘယ္သူမဆုိ သကၠရာဇ္ ၂၂၁၆ ကုိ ေရာက္ရွိၾကမွာ မဟုတ္ပါဘူး။

ဒါေပမယ့္ ကမာၻႀကီး တည္ေနေသးေသာ္၊ ျပည္ေထာင္စုႀကီး မၿပိဳကြဲခဲ့ေသာ္၊ တုိင္းရင္းသားစည္းလုံးညီညြတ္မႈ မၿပိဳကြဲခဲ့ေသာ္၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တည္ၿမဲေနေသးေသာ္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံတုိင္းရင္းသားတုိင္းရင္းသူမ်ား အားလုံးပါဝင္ၾကတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံသူ/ႏုိင္ငံသားေတြဆုိတာ ၂၂၁၆ ခုႏွစ္မွာ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲ ရွိေနအုံးမွာပါ။

ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ မေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့တဲ့ ဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚကုိ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာျပည္သူျပည္သားေတြ ေလွ်ာက္လွမ္းလာၾကတာ တႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒီမုိကေရစီခရီးလမ္းေၾကာင္းဆုိတာ အစဥ္ေျဖာင့္ျဖဴးသာယာ ေနတာမဟုတ္ပါဘူး။ အခက္အခဲေတြ၊ စိန္ေခၚမႈေတြ၊ အဖုအထစ္ေတြ၊ အတက္အဆင္းေတြ၊ ဆူးေျငာင့္ခလုတ္ေတြ အျပည့္နဲ့ပါ။ ဒီလုိမ်ဳိး မသြားဘူး မလာဘူးတဲ့ ခရီးၾကမ္းကုိ အတူတကြေလွ်ာက္လွမ္းၾကတဲ့ အခ်ိန္မွာ ေစာင့္ထိန္းအပ္ေသာ က်င့္ဝတ္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ မိမိကုိယ္ကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းမရွိ၊ ေအာင့္အီး သည္းခံစိတ္မထား ေျပာလုိရာေျပာ၊ ေရးလုိရာေရး၊ ေတြးလုိရာေတြး လုပ္ေနၾကရင္ ပန္းတုိင္ကုိ အတူေရာက္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

လူတကာ မေျပာရဲ၊ မဆုိရဲ၊ မကုိင္တြယ္ရဲ တဲ့ ကိစၥေတြကုိ ေျပာရဲ၊ ဆုိရဲ၊ ကုိင္တြယ္ရဲမွ ရဲရင့္ေသာ သုခမိန္ မဟုတ္ပါ။ ေျပာသင့္၊ ဆုိသင့္၊ ကုိင္တြယ္သင့္တဲ့ အခ်ိန္အခါကုိ သိၿပီး၊ သူတပါးကုိ မၿငိစြန္းေအာင္ေျပာတတ္သူ၊ ဆုိတတ္သူ၊ လုပ္တတ္သူ၊ ကုိင္တြယ္တတ္သူသာလွ်င္ ပါးနပ္လိမၼာေသာ သုခမိန္ အစစ္အမွန္ ျဖစ္ပါသည္ဟု ယူဆမိပါေၾကာင္း။

မွတ္ခ်က္။ မည္သူ႔ကုိမွ ရည္ရြယ္ျခင္းမရွိပါ။

အားလုံးကုိ ေလးစားခင္မင္လွ်က္

ဆလုိင္း ငြန္က်ဳံးလ်န္
Camp/Indianapolis

Ps - ေဒါက္တာ ဆလိုင္းငြန္က်ံဳးလ်န္ဟာ အင္ဒီယားနား တကၠသိုလ္ကေန ဥပေဒ အထူးျပဳနဲ ့ ေဒါက္တာဘြဲ ့ရသူ ျဖစ္ပါတယ္ ။