Facebook အေျပာင္းအလဲ

f စာလုံးျဖင့္ စေသာ Facebook သည္ f စာလုံးမ်ားႏွင့္ စသည့္ Family ႏွင့္ Friends တို႔က တင္သည္ကိုသာ သူ၏ News Feed တြင္ ဦးစားေပးျပေတာ့မည္။ ယင္းသတင္းထြက္လာအၿပီး ကမၻာတစ္လႊားတြင္ လႈပ္လႈပ္ခတ္ခတ္ျဖစ္သြားသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသားအမ်ားအျပားအတြက္ အင္တာနက္သည္ Facebook ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Facebook အေျပာင္းအလဲသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ႀကီးမားေသာအေျပာင္းအလဲလည္း ျဖစ္သည္။

ဆိုလိုသည္က သတင္းမီဒီယာမ်ားအပါအဝင္ လုပ္ငန္းမ်ားက တင္သည္တို႔ကို ေနာက္နားပို႔ေတာ့မည္။ Page ေထာင္ထားေသာ လုပ္ငန္းမွန္သမၽွ ထိမည့္သေဘာ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ သတင္းမီဒီယာမ်ား၊ နာမည္ေက်ာ္ပုဂၢိဳလ္မ်ား Celebrities မ်ားက တင္သည္တို႔ကို နည္းနည္းသာ ျမင္ရေတာ့မည္။ မိမိ၏ Newsfeed တြင္ Page မ်ားကတင္သည့္ Post မ်ားအစား မိမိ၏ Friend List သူငယ္ခ်င္းစာရင္းထဲမွ သူငယ္ခ်င္းမ်ား၏ Post မ်ားအား ပိုၿပီးျမင္ေတြ႕ရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ သတင္းမီဒီယာမ်ား၊ လုပ္ငန္းမ်ားမွတင္ေသာ Post မ်ားကို နည္းနည္းသာ ျမင္ေတြ႕ရေတာ့မည္ျဖစ္သည့္အတြက္ လူတို႔ Facebook ေပၚတြင္ ေနခ်ိန္ နည္းလာမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ထိုေနခ်ိန္သည္ အရသာပိုရွိေနလို႔ ေကာင္းလာမည့္ Quality Time ဟု Facebook က ေမၽွာ္လင့္သည္။

သတင္းမီဒီယာအခ်ိဳ႕ကမူ Facebook ႏွင့္ သတင္းမီဒီယာတို႔ ကြာရွင္းျပတ္စဲျခင္းဟု ကင္ပြန္းတပ္ၾကသည္။ သတင္းမီဒီယာမ်ားသည္ Facebook ေပၚတြင္ Page မ်ားထားရွိၾကၿပီး Facebook မွသည္ သူတို႔၏ Website မ်ားသို႔ လႊဲပို႔ေပးသည့္ပရိသတ္ကို အားကိုးေနၾကရသည္။ ေနာင္တြင္ Facebook ေပၚတြင္ သတင္းမီဒီယာမ်ားမွ သတင္းမ်ားကို အျမင္အေတြ႕နည္းသြားေတာ့မည္။ Facebook ေပၚတြင္ အေျပာင္းအလဲမ်ားသည္ လုပ္ေနက်ျဖစ္ေသာ္လည္း ယခုအေခါက္သည္ ယခင္အခါမ်ားႏွင့္မတူ၊ ႀကီးမားေသာ အေျပာင္းအလဲျဖစ္သည္။

Facebook ေပၚမွာသာ တည္ရွိေသာ သတင္းမီဒီယာတို႔ ပိုနာမည္။ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္ကဲ့သို႔ အျပင္မွာ ထုတ္ေဝေသာ သတင္းမီဒီယာမ်ား၊ သမား႐ိုးက် ႐ုပ္သံမီဒီယာတို႔သည္ တစ္ဖက္တြင္ တက္လာႏိုင္ေသးသည္ဟု ေျပာသူကေျပာၾကသည္။

အထိဆုံးက Video ျဖစ္မည္ဟု ေျပာၾကသည္။ Video သည္ Passive Content ထိုင္၍အၾကည့္မ်ားေသာ အရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ဟုဆိုသည္။ Video ၾကည့္ေနလၽွင္ Facebook ေပၚတြင္ Live လုပ္ျခင္း၊ comment ေပးျခင္းမ်ား နည္းသြားသည္ဟု Facebook က သုေတသနျပဳခ်က္မ်ားျဖင့္ ေျပာသည္။ Facebook တြင္ ျပသရန္ ရည္႐ြယ္ထားေသာ Video ထုတ္လုပ္သူမ်ား နာမည့္သေဘာ။

အမွန္တြင္ Facebook သည္ ကုန္တိုက္ႀကီးႏွင့္တူသည္။ သူ႕ထံတြင္ အခန္းငွားေနသည့္အတြက္ သူ႕စည္းကမ္းလိုက္နာရသည္။ သူ အခန္းခတိုးေတာင္းလၽွင္လည္း ေပးရသည္၊ ႏွင္ခ်လည္းထြက္ရသည္။

CNBC လားမသိ၊ သတင္းမီဒီယာတစ္ခုတြင္မူ ‘သတင္းမီဒီယာကို လုံး၀ကန္ထုတ္လိုက္လၽွင္ ေကာင္းမည္ဟု’ ေဆာင္းပါးတစ္ေစာင္က ေရးသားသည္။ သို႔မဟုတ္လၽွင္ သတင္းမီဒီယာမ်ားသည္ ကိုယ့္အလုပ္ ကိုယ္မလုပ္ဘဲ Facebook ခိုင္းသည့္အတိုင္းပဲ လိုက္လုပ္ေနေသာေၾကာင့္တဲ့။ Like မ်ားမ်ားရမည့္အရာမ်ားေနာက္လိုက္ေနသျဖင့္ ျပည္သူအတြက္ တကယ္အေရးႀကီးသည့္အရာမ်ားေနာက္ မလိုက္ျဖစ္ေတာ့၊ Facebook က ကန္ထုတ္လိုက္မွ တကယ္အေရးႀကီးတာေတြ လိုက္ေဖာ္ျပသည့္အတြက္ တကယ့္သတင္းမီဒီယာျပန္ျဖစ္လာမည္ဟု ေရးသူက ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ သတင္းေကာင္း၊ သတင္းဗီဒီယိုေကာင္း၊ သတင္းေဆာင္းပါးေကာင္းတို႔ကို Facebook တြင္ Like အေရအတြက္ comment အေရအတြက္ျဖင့္ တြက္ေနကတည္းက သတင္းမီဒီယာတို႔၏ မူလရည္႐ြယ္ခ်က္ ေပ်ာက္ဆုံးခဲ့ၿပီဟု လြန္ခဲ့ေသာ ၂ ႏွစ္ သုံးႏွစ္ကတည္းက စိုးရိမ္ခဲ့ၾကသည္။

ဘာ့ေၾကာင့္

ေလာေလာဆယ္တြင္ Facebook ရွယ္ယာေဈးက်သြားသည့္အတြက္ တည္ေထာင္သူ Zuckerberg ၏ ခ်မ္းသာႂကြယ္၀မႈပင္ ေဒၚလာ သုံးဘီလီယံခြဲနီးနီး ေလ်ာ့က်သြားသည္။ ေနာင္တြင္ လူတို႔ Facebook ေပၚတြင္ေနခ်ိန္၊ သုံးစြဲခ်ိန္နည္းသြားလိမ့္မည္။ စင္စစ္ လူတို႔ Facebook ေပၚတြင္ ၾကာၾကာေနေအာင္ လုပ္ႏိုင္ျခင္းသည္ Facebook ၏ ေအာင္ျမင္မႈျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူတို႔ေနခ်ိန္ ေၾကာ္ျငာထိုးရန္ ေၾကာ္ျငာရွင္တို႔ ေရာက္လာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ Facebook သည္ ကိုယ့္ေသတြင္းကိုယ္ ဘာေၾကာင့္တူးရပါသလဲ။

ထိုေမးခြန္းကိုေျဖရန္ Facebook တည္ေထာင္သူ Zuckerberg ၏ ႏွစ္သစ္ကူးအဓိ႒ာန္က စရမည္။ တစ္ႏွစ္အတြင္းလုပ္ရန္ သူ႕ကိုယ္သူ စိန္ေခၚသည့္အဓိ႒ာန္ကို ႏွစ္သစ္ကူးတိုင္း လူသိရွင္ၾကား ခ်မွတ္ေလ့ရွိသည္။ တစ္ေန႔ တစ္မိုင္ေျပးမည္၊ တ႐ုတ္ဘာသာစကားသင္မည္ စသည္ျဖင့္ ႏွစ္စဥ္အဓိ႒ာန္မ်ားခ်မွတ္ေလ့ရွိေသာ Zuckerberg သည္ ၂၀၁၈ အတြင္း လုပ္ေဆာင္ရန္ အဓိ႒ာန္ကို ‘Facebook ကို ျပင္ဆင္ရန္’ ဟု ၂၀၁၈ ဇန္နဝါရီလ ၄ ရက္ေန႔တြင္ ေၾကညာလိုက္သည္။ ထိုသို႔ ေၾကညာၿပီး တစ္ပတ္မၽွအၾကာတြင္ Page မ်ားအစား Friend ႏွင့္ Family မ်ား၏ Post မ်ားကို ဦးစားေပးေတာ့မည္ဟူေသာ Facebook ေၾကညာခ်က္ကို Zuckerberg က ေၾကညာလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။

Facebook ကို ေဝဖန္ခ်က္မ်ားသည္ ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း အထူးျမင့္တက္လာသည္။ Facebook သည္ စိတ္က်ေရာဂါ ျဖစ္ပြားေစသည္၊ ဖုန္းကို စြဲလမ္းမႈျဖစ္ေပၚေစသည္၊ မွတ္ဉာဏ္ကို ထိခိုက္ေစသည္၊ အမုန္းတရား ျပန္႔ပြားေစသည္၊ Fake News ေခၚ သတင္းတုသတင္းေယာင္မ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစသည္ စသည္ျဖင့္ ေဝဖန္ခ်က္မ်ားစြာရွိသည္။ ၂၀၁၆ အေမရိကန္ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို Page မ်ားမွတစ္ဆင့္ Facebook တြင္တင္ေသာေၾကာ္ျငာမ်ား၊ Post မ်ားမွတစ္ဆင့္ ႐ုရွားဘက္က လႊမ္းမိုးရန္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္ဟူေသာ စြပ္စြဲခ်က္သည္ အဆိုး႐ြားဆုံးျဖစ္ၿပီး ယင္းကို Facebook သည္ အသည္းအသန္ေျဖရွင္းခဲ့ရရာမွ ယခုအခါ ထိုကဲ့သို႔ ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း ဝန္ခံလိုက္ၿပီျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုသို႔ ႐ုရွားဘက္ သုံးစြဲခဲ့သည့္ပမာဏသည္ ၂၀၁၆ေ႐ြးေကာက္ပြဲအတြက္ Facebook ေပၚတြင္ သုံးခဲ့ေသာေငြ၏ မျဖစ္စေလာက္ ပမာဏသာျဖစ္ရာ သက္ေရာက္မႈကို ခန္႔မွန္းရန္မလြယ္။

ျပႆနာ၏ အဓိကမွာ Facebook အေနႏွင့္မူ Social Media ဟု သူ႕ကိုယ္သူေႂကြးေၾကာ္ခဲ့ရာမွ Media ျဖစ္မွန္းမသိ ျဖစ္လာခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ Facebook သည္ စေထာင္သည္ကိုက Social Media။ လူမႈေရးအတြက္ အဓိက။ သူငယ္ခ်င္းမ်ား မိတ္ေဆြမ်ားၾကားထဲ ကူးလူးဆက္ဆံႏိုင္ရန္ ထူေထာင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္တြင္ သူ႕ Business Model က စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ဦးစားေပးျဖစ္သြားသည့္အတြက္ မူလရည္႐ြယ္ခ်က္ ေျပာင္းသြားျခင္းျဖစ္သည္။ သတင္းမီဒီယာ ေပါင္းစုံကတင္သည့္ သတင္းမ်ားလည္ပတ္ေနသျဖင့္ Facebook သည္ သတင္းအစုံဆုံး၊ အျမန္ဆုံး၊ အႀကီးဆုံး မီဒီယာသဖြယ္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ Facebook သည္ မီဒီယာျဖစ္လာေသာ္လည္း Media တစ္ခု က်င့္ႀကံသင့္သည္မ်ားကို မက်င့္ႀကံဟု Facebook ကို ဝိုင္းဝန္းေဝဖန္မႈ မ်ားျပားလာသည့္အခါတြင္ “Facebook သည္ စင္ Platform သာျဖစ္သည္။ စင္ေပၚတြင္ လူေပါင္းစုံ၊ အဖြဲ႕ေပါင္းစုံက လာတင္ထားၾကသည္မ်ားကို အျခားသူမ်ားက ျမင္ရျခင္းသာျဖစ္သည္” ဟု တုံ႔ျပန္သည္။ Facebook သည္ မီဒီယာလုပ္ငန္းမဟုတ္ နည္းပညာလုပ္ငန္းသာျဖစ္သည္ ‘Facebook is not a media company. Facebook is a Technology Company’ ဟုလည္း တုံ႔ျပန္ေလ့ရွိသည္။

Facebook ကို Zuckerberg က ကယ္လိုက္ျခင္းဟု ဆိုသူက ဆိုၾကသည္။ Facebook သည္ Fake News မ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ အျခားေသာေဝဖန္ခ်က္မ်ား ျပင္းထန္လာသည့္အတြက္လည္းေကာင္း အစိုးရက အေရးယူခံရမည့္၊ တင္းက်ပ္ခံရမည့္ Regulation Risk ရွိေနရာ ယခုကဲ့သို႔ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေၾကာင့္ Regulation Risk ေလ်ာ့ပါး သြားသည္ဟု အကဲခတ္မ်ားက ဆိုၾကသည္။

ယခု Facebook လုပ္လိုက္ျခင္းသည္ တကယ့္တစ္ခ်က္ခုတ္ ႏွစ္ခ်က္ျပတ္ဟုလည္း ေျပာသည္။ facebook သည္ လူတို႔ ေရးသည္သားသည္၊ သူတို႔အေၾကာင္းသူတို႔ ေျပာၾကသည္ကိုၾကည့္ၿပီး ထိုသူ ဘာႀကိဳက္သလဲအကဲခတ္၊ ၿပီးလၽွင္ သူႀကိဳက္မည့္ ေၾကာ္ျငာကိုပစ္ခ်င္သည္။ သတင္းမ်ား၊ လုပ္ငန္းမ်ားက တင္သည္တို႔က မ်ားလာသည့္အတြက္ လူတို႔က သိပ္မေရးၾကေတာ့၊ လုပ္ငန္းမ်ားက တင္သည္ကိုပဲ ၾကည့္ၾကသည္။။ အခ်င္းခ်င္း Post ကို အေျခခံၿပီး အျပန္အလွန္ေျပာဆိုျခင္း နည္းလာသည္။ Video ကမူ Facebook ၏ ရန္သူျဖစ္သြားသည္။ Video ၾကည့္လိုက္လၽွင္ က်န္သည္မ်ား မၾကည့္ျဖစ္ေတာ့။ Video ကခ်ည္း အခ်ိန္စားသြားသည္ဟု Facebook က ယူဆသည္။

ေငြေၾကးရရွိမႈအားျဖင့္လည္း ေၾကာ္ျငာပမာဏနည္းလာလၽွင္ပင္ ေၾကာ္ျငာခ ေဈးတင္လိုက္႐ုံ။ ေၾကာ္ျငာခေဈးတင္လို၍ တစ္ဖက္လွည့္ျဖင့္ လုပ္ျခင္းဟုပင္ အခ်ိဳ႕က ဆိုၾကသည္။ Facebook ေပၚတြင္ ေၾကာ္ျငာခ ေဈးတက္သြားႏိုင္သည့္အတြက္ လုပ္ငန္းငယ္ေလးမ်ား၊ ေငြသိပ္မသုံးခ်င္သူမ်ားသည္ အျခားေနရာတို႔ကို ရွာရေတာ့မည္။

ပရိသတ္မ်ားထံသို႔ Facebook တြင္ ကိုယ္ပိုင္ Page ျဖင့္ ေရာက္ခ်င္ၾကသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားအဖို႔ Facebook ၏ လုပ္ရပ္သည္ ရင္၀ကို ေဆာင့္ကန္လိုက္သကဲ့သို႔ ျဖစ္သည္။ ယခင္ေလာက္ ပရိသတ္ထံသို႔ မ်ားမ်ားႏွင့္ ျမန္ျမန္မေရာက္ႏိုင္ေတာ့သည့္အတြက္ Facebook သည္ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ယခင္ကေလာက္ သာယာေနေပ်ာ္ဖြယ္ေနရာ မဟုတ္ေတာ့ေပ။ အင္တာနက္အားျဖင့္ ပရိသတ္မ်ားဆီကို ေရာက္ရန္ Website မ်ားကို ပိုအားကိုးလာရဖြယ္ရွိသလို သတင္းစာဂ်ာနယ္မ်ားႏွင့္ ႐ုပ္သံလႊင့္မီဒီယာမ်ားကိုလည္း ဆက္အားထားရဖြယ္ရွိသည္။ ျမန္မာအစိုးရအေနႏွင့္မူ Facebook တြင္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ေလ်ာ့ပါးသြားမည္ျဖစ္သည့္အတြက္ Facebook ေပၚမွေနၿပီး Google ေပၚသို႔ ျမန္မာမ်ား ပိုေရာက္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္သည္။

Fake News မ်ားေၾကာင့္ Facebook ပ်က္ရသည္ဆိုၿပီး သတင္းဌာနႀကီးမ်ား၏ သတင္းမ်ားကို ပယ္လိုက္လၽွင္ သတင္းတုမ်ား ပိုႀကီးစိုးလာမည္ဟုလည္း ေျပာဆိုေနၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ေကာလာဟလကို ယုံၾကည္ၾကသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ယခုအေျပာင္းအလဲကို မ်က္စိေဒါက္ေထာက္ ၾကည့္႐ႈရန္လိုအပ္သည္။

ယခုအေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ Facebook ေပၚတြင္ ေနရသည့္အခ်ိန္သည္ သာသာယာယာျပန္ျဖစ္လာမည္၊ အမုန္းတရားမ်ား ေလ်ာ့ပါးလာမည္ဟု Facebook က ေမၽွာ္လင့္သည္။ သို႔ေသာ္ Facebook စြဲလမ္းျခင္းသည္ မူးယစ္ေဆးဝါးစြဲလမ္းျခင္းႏွင့္ အလားတူ ဦးေႏွာက္၏ ေနရာမ်ားေပၚ သက္ေရာက္ေၾကာင္း သုေတသနအခ်ိဳ႕က ဆိုသည္။ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးႏွင့္ ျပည္သူတို႔၏ အခ်ိန္မ်ားသည္ Facebook ေၾကာင့္ ကုန္ဆုံးေနၾကသည္ဟု ေဝဖန္ခ်က္မ်ားကိုလည္း ယခုအေျပာင္းအလဲက ေျဖရွင္းႏိုင္မည္လားဟု ေမးခြန္းထုတ္ေနၾကသည္။

အေရးႀကီးသည္မွာ ျမန္မာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ေမးခြန္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာတြင္ အင္တာနက္မရွိဟု ေျဖခ်င္ေျဖမည္။ Facebook ကို ေန႔တိုင္းသုံးသည္ဟုေျဖမည့္သူ မ်ားလွသည္။ Facebook ႏိုင္ငံသား မ်ားျပားလာသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ Facebook အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ မည္သို႔ ျဖစ္လာႏိုင္မည္နည္း။

ေဇယ်သူ - The Voice.