အစၥေရးႏိုင္ငံအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း

*************************
ကမၻာေပၚတြင္ အစၥေရးႏိုင္ငံသမုိင္းသည္လည္း စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းေသာ သမိုင္းေနာက္ခံမ်ား တည္ရွိခဲ႔ေပသည္။ ထို သမိုင္းေနာက္ခံမ်ားထဲမွ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာေကာင္းေသာ၊ သင္ခန္းစာယူဖြယ္ရာေကာင္းေသာ အစၥေရးႏိုင္ငံ၊ အစၥေရးလူမ်ိဳးမ်ား၏ ကမၻာေပၚတြင္ ရပ္တည္ရွင္သန္ ေနထုိင္ခဲ့ရပံုမ်ားကို မွတ္သားဖြယ္ရာ ေတြ႕ရွိရေပသည္။
အတိတ္သမုိင္း
=======
ဣသေရလ လူမ်ိဳးမ်ား
--------------------
ဣသေရလေခၚ၊ ေရဝတီေခၚ၊ ရဟူဒီေခၚ၊ ေဟၿဗဲေခၚ၊ ဂ်ဴးေခၚေသာ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးသည္ ေရွးေဟာင္းေခတ္တြင္ အင္ပါယာႀကီးတစ္ခုကို ထူေထာင္ခဲ့ေသာ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး မဟုတ္ခဲ့ေသာ္လည္း ယဥ္ေက်းမႈ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ အေရးပါအရာေရာက္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ားကို ေပးခဲ့ေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဣသေရလ (သို႔မဟုတ္) ေဟၿဗဲလူမ်ိဳးသည္ အာေမာ္ရီတ၊ ကင္နာႏိုက္၊ အာရာေမယန္း လူမ်ိဳးမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ေဆးမီတစ္အမ်ိဳးအႏြယ္မွပင္ ဆင္းသက္လာၾကသည္ဟု ယူဆခဲ့ၾကသည္။ ဣသေရလတို႔သည္ သိုးအုပ္ ဆိတ္အုပ္မ်ားကို ထိန္းေက်ာင္း၍ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ လွည့္လည္သြားလာေနေသာ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ယေန႔ထက္တိုင္ မိမိတို႔၏ သီးျခား ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ လူမ်ိဳးမေပ်ာက္ဘဲ ရွိေနေသာ ဣသေရလလူမ်ိဳးတို႔သည္ အာဘရာဟမ္အမည္ရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္မွ ဆင္းသက္လာၾကေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္ဟု ယခုတုိင္ ဣသေရလလူမ်ိဳးတို႔က ယံုၾကည္ၾကသည္။
ပါလက္စတိုင္း (သို႔မဟုတ္) ကာန္နန္ျပည္သို႔ ေရာက္ရွိျခင္း
----------------------------------------------------------
ဘီစီ (၁၄ဝဝ)ေလာက္တြင္ လွည့္လည္က်က္စားေနေသာ ဣသေရလ လူမ်ိဳးမ်ားကို ေခါင္းေဆာင္ ဂ်ိဳးရွဴအာက ကြပ္ကဲ၍ ေဂ်ာ္ဒန္ကို ျဖတ္ၿပီး ပါလက္စတုိင္းသို႔ ဣသေရလမ်ား ေရာက္ရွိလာခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ အီဂ်စ္ကို ဟစ္ကဆိုး လူမ်ိဳးမ်ား ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့စဥ္ကလည္း ဟစ္ကဆိုးတို႔ႏွင့္အတူ ဣသေရလ လူမ်ိဳးမ်ား အမ်ားအျပား ပါသြားၿပီး အီဂ်စ္ျပည္၌ ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ အီဂ်စ္မွ ဣသေရလမ်ားသည္ မုိးဆက္ေခၚ ေမာေရွ ေခါင္းေဆာင္သည့္ ဣသေရလ္မ်ား တစုတ႐ံုးႀကီး အီဂ်စ္မွထြက္ခြာသြားကာ ပါလက္စတိုင္းသို႕ေရာက္သြားၾကၿပီး၊ ထုိျပည္က ဌာေနလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ေရာယွက္သြားၾကသည္။ ကာန္နန္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဣသေရလတို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားလည္း ေပါင္းစပ္ တူညီသြားခဲ့ၾကသည္။ ဣသေရလ လူမ်ိဳးမ်ားတြင္ မ်ိဳး႐ိုးခ်င္းတူလ်က္ အုပ္စုအလိုက္ (၁၂)မ်ိဳး ကြဲျပားလ်က္ရွိသည္။
ဣသေရလ ႏိုင္ငံအစိုးရ
-----------------------
ဘီစီ ၁ဝ၂၅ ႏွစ္အထိ ဣသေရလ အမ်ိဳးသားတို႔၏ အစိုးရသည္ သီအုိကေရစီေခၚ ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္းမွ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဘာသာေရးအုပ္ခ်ဳပ္မႈကို က်င့္သံုးခဲ့သည္။ ေရွးဦးစြာ ေမာေရွက လူမ်ိဳးအုပ္စုမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္အုပ္ခ်ဳပၿၿပီးလွ်င္ ဘုရားသခင္၏ ပညတ္ေတာ္မ်ားကို ေဟာေျပာ၍ က်င့္ဝတ္ႏွင့္ စည္းကမ္းကို လိုက္နာေအာင္ ထိန္းသိမ္းခဲ့ၾကသည္။
ေနာင္တြင္ လူမ်ိဳးအုပ္စုအလိုက္ တရားသူႀကီးမ်ား ခန္႔အပ္ထား၍ တရားသူႀကီးမ်ားက အမႈအခင္းမ်ား စီရင္ဆံုးျဖတ္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းတာဝန္ခြဲေဝျခင္း၊ ကြပ္ကဲျခင္းတို႔ကို တာဝန္ယူခဲ့ၾကသည္။ ဣသေရလမ်ားသည္ အတန္းအစား မခြဲျခားပဲ အမ်ားစုေပါင္း လုပ္ကိုင္ေသာ ဘံုလုပ္ငန္းစနစ္ႏွင့္ အက်ိဳးစီးပြားကို အမ်ားကပင္ စုေပါင္းခံစားရသည့္ လူေနမႈစနစ္ကို တည္ေထာာင္က်င့္သံုးခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ပိုင္းတြင္ အနာဂတ္ကို အျမင္ရသူမ်ားဟု ယံုၾကည္ၾကေသာ တမန္ေတာ္မ်ား ေပၚလာၿပီး၊ ထုိတမန္ေတာ္မ်ား၏ ေဟာေျပာအုပ္ခ်ဳပ္မႈျဖင့္ စည္းလံုးညီညြတ္စြာ ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။
ဣသေရလ နန္းဆက္ ေပၚေပါက္လာပံု
--------------------------------------
ဖီလစၥတင္းတို႔က ပါလက္စတုိင္းကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္လာသည္ကို သူရသတၱိႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ သူရဲေကာင္း ဆာဦးလ္က ရြပ္ရြပ္ခၽြံခၽြံ ခုခံတိုက္ခိုက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဆာဦးလ္ကို တမန္ေတာ္မ်ား၏ သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ နန္းတင္ခဲ့ၾကသည္။ ထုိအခ်ိန္မွစ၍ ဣသေရလႏိုင္ငံ ေပၚေပါက္လာၿပီး ဆာဦးလ္ဘုရင္က ပထမဆံုး မင္းအျဖစ္ အုပ္စိုးခဲ့သည္။ ဣသေရလတုိ႔၏ ဘာသာအယူဝါဒ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ မိမိတို႔လူမ်ိဳး တစည္းတလံုးတည္း ေနထုိင္ႏုိင္ရန္ ျဖစ္သည္။ ဣသေရလတို႔က တစ္ဆူတည္းေသာ ေယဟုိဗာဘုရားကိုသာ စြဲၿမဲစြာ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ၾကသည္။ ဣသေရလတို႔သည္ ဘုရင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ဘုရားကိုးကြယ္မႈကို မေရာယွက္ၾကေပ။ ဘုရင္မ်ားကိုလည္း ဘုရားအျဖစ္ မကိုးကြယ္ၾကေပ။ ဘုရားသခင္ အလိုေတာ္က် ဘုရင္မ်ားက ျပည္သူတို႔ အက်ိဳးကို ေဆာင္ရမည္ဟုသာ ယံုၾကည္ၾကသည္။ ဣသေရလတုိ႔သည္ စာေပတြင္လည္း ကိုယ္ပိုင္စာေပကို ဖန္တီးခဲ့ၾကသူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ဘီစီ(၁၄ဝဝ)ခန္႔၌ ေနာင္တြင္ ေရာမအကၡရာျဖစ္လာမည့္ မူလအကၡရာကို ဣသေရလတုိ႔ ကတီထြင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသျပခဲ့သည္။ ပါလက္စတိုင္း၏ ေျမာက္ဘက္ရွိ ဣသေရလတို႔ႏွင့္ အႏြယ္တူ လူမ်ိဳးမ်ား ေနေသာ ဂ်ဴဒါႏိုင္ငံကို ေဒဗစ္ဘုရင္ အုပ္စိုးသည္။ ဆာဦးလ္ဘုရင္၏သား အစ္ရွဘလ္ ဘုရင္ ကြယ္လြန္ေသာအခါ ဣသေရလႏုိင္ငံ ကေဒးဗစ္ဘုရင္ထံ သစၥာခံခဲ့သည္။
ေဒဗစ္ဘုရင္ ကြယ္လြန္ေသာအခါ ေဆာ္လမြန္ဘုရင္ နန္းတက္ခဲ့သည္။ ေဆာ္လမြန္သည္ ဉာဏ္ပညာ ထက္ျမက္၍ အျမင္က်ယ္သူတစ္ဦး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဣသေရလ ႏုိင္ငံတြင္ တိုးတက္မႈအမ်ား အျပားျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ေဆာ္လမြန္ လက္ထက္တြင္ စီးပြားကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈမ်ားကို အားေပးၿပီးလွ်င္ ကူးသန္းသြားလာေရး လမ္းမႀကီးမ်ားကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ေပးသည္။ ေဆာ္လမြန္ လက္ထက္တြင္ သတၱဳတူးေဖာ္မႈႏွင့္ သတၱဳက်ိဳခ်က္မႈမ်ား ထြန္းကားၿပီးလွ်င္ အျပည္ျပည္ႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္း ဝယ္ေရးလည္း ထြန္းကားခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ေဆာ္လမြန္က ပင္လယ္နီတဝိုက္၌ ကုန္သြယ္မႈကို အားေပးရန္အတြက္ တီယာျပည္ ဟီရမ္ဘုရင္ႏွင့္ သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၿပီးလွ်င္ ကုန္တင္သေဘၤာ အေျမာက္အျမားကုိလည္း တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ ေဆာ္လမြန္ တိုးခ်ဲ႕့လုပ္ကိုင္ေသာ စီမံကိန္းမ်ားမွာ ဇယားမကိုက္ခဲ့ေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေဆာ္လမြန္၏ ႏိုင္ငံသည္ သယံဇာတပစၥည္းမ်ား ရွားပါးၿပီးလွ်င္ တိုးခ်ဲ႕ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ကုန္က်စရိတ္မွာလည္း အင္မတန္ႀကီးမားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ စီမံကိန္းမ်ား အတြက္ကုန္က်ေသာ စရိတ္မ်ားကို ႏိုင္ငံသားမ်ားထံမွ အခြန္ေကာက္ခံ၍ ျပည္သူတို႔အား အလုပ္ခိုင္းျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားက ေဆာ္လမြန္အေပၚ မေက်မနပ္ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ေဆာ္လမြန္ဘုရင္ ကြယ္လြန္ေသာအခါ ဣသေရလသည္ ယခင္ကဲ့သို႔ပင္ ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းဟု (၂)ျခမ္း ျပန္၍ကြဲသြားၿပီးလွ်င္ ေျမာက္ပုိင္းက ဣသေရလ ႏုိင္ငံျဖစ္လာၿပီး၊ ေတာင္ပိုင္းက ဂ်ဴဒါႏိုင္ငံ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ေအဒီ(၇ဝ) ေရာမလူမ်ိဳးတို႔က ေဂ်႐ုစလင္ၿမိဳ႕ေတာ္ကို တုိက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးရာမွ ဂ်ဴးႏုိင္ငံ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရသည္။
ဂ်ဴးလူမ်ိဳးတို႔ရဲ႕ဘဝ
-------------------
၁၉ ရာစုေနာက္ပိုင္းတြင္ ဇီယြန္ဝါဒေခၚ ဂ်ဴးအမ်ိဳးသားေရးဝါဒကို ၾသစထရီးယားႏိုင္ငံသား သီယုိဒုိးဟာဇ္က ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။ ဇီယြန္ဝါဒ၏ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ကမၻာအႏွံ႔အျပား ဂ်ဴးလူမ်ိဳးအတြက္ ပါလက္စတုိင္းေဒသတြင္ ႏုိင္ငံတည္ေထာင္ရန္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားေသာ ပထမကမၻာစစ္အတြင္း အာရပ္တို႔က တူရကီတို႔ကို ပုန္ကန္ရာတြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔က အာရပ္တို႔ဘက္မွ ကူညီခဲ့သျဖင့္ ပါလက္စတုိင္းေဒသကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ(၂) ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိသွ်ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး အာသာဂ်ိမ္းဘဲလ္ဖိုးက ေၾကျငာစာတမ္းတစ္ခုကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထုိေၾကျငာစာတမ္းတြင္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ ပါလက္စတိုင္းေဒသ၌ ႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ တည္ေထာင္ေပးႏုိင္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သေဘာထားကို ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
မၾကာမီ အာရပ္ႏွင့္ ဂ်ဴးအမ်ိဳးသားမ်ား၏ ပဋိပကၡမႈေပၚေပါက္လာကာ တေန႔တျခား ျပင္းထန္လာခဲ့ၿပီး အၾကမ္းဖက္ အဓိကရုဏ္းမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ သည္တြင္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက စံုစမ္းေရးေကာ္မတီရွင္ တစ္ရပ္ကို ေစလႊတ္၍ ပါလက္စတိုင္းေဒသတြင္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ား အေျခခ်ျခင္းကို တားျမစ္ရာေရာက္သည့္ စကၠဴျဖဴစာတမ္းကို ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ေလာ့ဒ္ပတ္စ္ဖီးလ္က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထိုေၾကျငာစာတမ္းသည္ ၿဗိတိသွ်ႏွင့္ ဂ်ဴးအမ်ိဳးသားတို႔၏ ဆက္ဆံေရးတြင္ အတားအဆီးသဖြယ္ ျဖစ္လာသည္။ ဘဲလ္ဖိုးေၾကျငာစာတမ္းကိုလည္း ဆန္႔က်င္သကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနသည္။ သုိ႔ျဖင့္ ထုိစကၠဴျဖဴစာတမ္းကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္သည့္ ေၾကျငာခ်က္တစ္ရပ္ ထုတ္ျပန္ရသည္။ ယင္းေၾကျငာခ်က္အရ ယခင္က တားျမစ္ထားသည့္ ပါလက္စတိုင္းေဒသတြင္းသို႔ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ား ဝင္ေရာက္ အေျခခ်ျခင္းကို ျပန္လည္ခြင့္ျပဳခဲ့ရသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္ တုိင္ေအာင္ အေ႐ွ႕ဥေရာပႏွင့္ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံတို႔မွ ဂ်ဴးမ်ားတျဖည္းျဖည္း ဝင္ေရာက္လာခဲ့သည္။ ဆက္လက္၍ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္၊ ဂ်ာမနီတြင္ ဟစ္တလာ အာဏာရရွိသည့္ အခ်ိန္မွစ၍ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံႏွင့္ ဥေရာပအလယ္ပိုင္း ေဒသတို႔မွ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ပါလက္စတုိင္းေဒသသို႔ အလံုးအရင္းႏွင့္ ဝင္ေရာက္လာခဲ့သည္။ အာရပ္နယ္ေျမရွိ ၿဗိတိသွ် စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားႏွင့္ စူးအက္တူးေျမာင္း ပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ၿဗိတိသွ်စစ္အေျခခံစခန္းမ်ား လံုျခံဳေရးအတြက္ ၿဗိတိသွ်တို႔သည္ အာရပ္တို႔ႏွင့္ ရင္းႏွီးမႈရရန္ အဘက္ဘက္မွ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၿပီး ၁၉၃၉ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးတို႔ လာေရာက္ အေျခခ်ျခင္းကို ကန္႔သတ္သည့္ စကၠဴျဖဴစာတမ္း တစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
ဂ်ဴးလူမ်ိဳးတို႔သည္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ထုတ္ျပန္ေသာ စကၠဴျဖဴစာတမ္းကို မေက်နပ္ေသာ္လည္း ၁၉၃၉ ခုႏွစ္၊ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး စတင္ျဖစ္ပြားလာေသာအခါ စကၠဴျဖဴစာတမ္းျပႆနာကို ေခတၱေမ့ေပ်ာက္ထားရသည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔ႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ ဘံုရန္သ ူနာဇီဂ်ာမနီကို တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ယင္းစစ္ႀကီးၿပီးဆံုးေတာ့မွ ဂ်ဴးတို႔သည္ ၿဗိတိသွ်အစိုးကို ျပင္းထန္စြာ ျပန္လည္တုိက္ခိုက္ၾကသည္။ ၿဗိတိသွ် ဆန္႔က်င္ေရး ေျပာက္က်ားလႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ဂ်ဴးေျမေအာက္ အဖြဲ႕အစည္း(၃)ခုျဖစ္ေသာ ဟာဂါနာ၊ အာရ္ဂြန္ႏွင့္ စတန္းဂိုဏ္းတို႔က လုပ္ေဆာင္သည္။ တစ္ေန႔တစ္ျခား အေျခအေန တင္းမာလာ၍ ကုလသမဂၢမွ ေစလႊတ္သည့္ အဖြဲ႕ဝင္(၁၁)ဦး ပါဝင္ေသာ အထူးစံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္က ပါလက္စတုိင္းေဒသကို အာရပ္ႏုိင္ငံႏွင့္ ဂ်ဴးႏိုင္ငံဟူ၍ ခြဲေဝပိုင္းျခားေပးရသည္။ ေဂ်ရုစလင္ေဒသကို ႏုိင္ငံတကာ အေစာင့္အေရွာက္ခံ နယ္ေျမအျဖစ္ ထားရွိရန္ အဆိုျပဳခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ (၂၉)ရက္ေန႔တြင္ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံက ယင္းအဆုိျပဳ ခ်က္ကို အတည္ျပဳခဲ့သည္။ ပါလက္စတိုင္းေဒသ၌ ဆူပူလႈပ္ရွားအၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊ မင္းမဲ့စနစ္သ႑ာန္ လႊမ္းမိုးလာရာ၊ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ေမလ(၁၄)ရက္ေန႔တြင္ ပါလက္စတိုင္းေဒသမွ ၿဗိတိသွ်တပ္မ်ား ဆုတ္ခြာ၍၊ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးတို႔က မိမိတို႔၏ ေဒသကို လြတ္လပ္ေသာ အစၥေရးႏိုင္ငံအျဖစ္ ေၾကညာခဲ့သည္။
ထုိေဒသတြင္ ယာယီအစိုးရဖြဲ႕စည္းၿပီး ဂ်ဴးေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္သူ ေဒးဗစ္ ဘင္ဂူရီယန္အား ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ ပါလက္စတုိင္းေဒသကို အစၥေရးႏုိင္ငံ တည္ေထာင္လိုက္ျခင္းကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံတုိ႔က အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၾကသည္။ အာရပ္ႏုိင္ငံမ်ားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က လံုဝ လက္မခံခဲ့သည့္အျပင္၊ အာရပ္ျပည္ေထာင္စု သမၼတႏိုင္ငံ၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ ဆီးရီးယား၊ လီဘာႏြန္၊ အီရတ္ႏွင့္ ေဆာ္ဒီအာေရးဘီးယား ႏုိင္ငံမ်ားက ဆန္႔က်င္ဆႏၵျပကာ အစၥေရးႏိုင္ငံကို ဝိုင္းဝန္းတုိက္ခုိက္ၾကသည္အထိ ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည္။ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္ ေကာင့္ဘာနာေဒါ့တ္၏ ေစ့စပ္ေျဖရွင္းမႈေၾကာင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ(၁၁)ရက္ေန႔တြင္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲရန္ သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။ ေကာင့္ဘာနာေဒါ့တ္ လုပ္ၾကံခံရ၍ ၎၏ရာထူးကို ဆက္ခံေသာ ရာလ္ဖိဘန္႔ခ်္လက္ထက္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ(၂၄)ရက္ေန႔တြင္ အစၥေရးႏုိင္ငံက အာရပ္ျပည္ေထာင္စု သမၼတႏိုင္ငံအပါအဝင္ ေဂ်ာ္ဒန္၊ လီဘာႏြန္၊ ဆီးရီးယား ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္ဆဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ကို ဂရိႏိုင္ငံပိုင္ ရုတ္စ္ကၽြန္းတြင္ လက္မွတ္ေရးထုိးခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ကမၻာ့ေျမပံုေပၚတြင္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးတုိ႔အတြက္ ေနရာတစ္ေနရာ ရေအာင္ႀကိဳးစား အားထုတ္ခဲ့ၾကသည္။
အစၥေရး သမၼတႏုိင္ငံ
-------------------
အစၥေရး သမၼတႏိုင္ငံသည္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ၌ ေျမာက္လတၱီတြဒ္ ၂၉ ၂၈ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ႏွင့္ ၃၃ ၁၄ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ၾကား၊ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၃၄ ၂၅ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ ႏွင့္ ၃၅ ၃၂ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ အၾကားတြင္ တည္ရွိသည္။ အစၥေရးႏုိင္ငံ ေျမာက္ဘက္တြင္ လက္ဘႏြန္ႏုိင္ငံ၊ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္တြင္ ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ၊ အေရွ႕ဖက္တြင္ ေဂ်ာ္ဒန္ႏုိင္ငံ၊ ေတာင္ဘက္တြင္ အကၠဘာပင္လယ္ေကြ႕၊ အေနာက္ေတာင္ဖက္တြင္ အာရပ္ျပည္ေထာင္စု သမၼတႏုိင္ငံ၊ အေနာက္ဖက္တြင္ ေျမထဲပင္လယ္တို႔ ဝန္းရံလ်က္ရွိသည္။
ေျမမ်က္ႏွာျပင္ ပထဝီအေနအထားအရ အစၥေရးႏုိင္ငံကို ေလးပိုင္းခြဲျခားထားသည္။ ၎တို႔မွာ-
၁။ ေတာင္တန္းေဒသ
၂။ ကမ္းေျခလြင္ျပင္ေဒသ
၃။ ကႏၲာရေဒသ
၄။ ျမစ္ဝွမ္းေဒသတုိ႔ ျဖစ္သည္။
ေတာင္တန္းေဒသမွာ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ရွိ၍ ဂယ္လီလီ၊ ဂ်ဴဒါႏွင့္ ဆမာရီရာေဒသမ်ား ပါဝင္ၿပီး အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေပ ၄ဝဝဝခန္႔ျမင့္မားသည္။ ကမ္းေျခလြင္ျပင္ေဒသမွာ အလယ္ပိုင္းတြင္ျဖစ္၍၊ ဂါဇာေရလက္ၾကားမွ အက္စ္ဒေရလြန္-လြင္ျပင္အပါအဝင္ အာခ္ရာၿမိဳ႕ေျမာက္ပိုင္းအထိ က်ယ္ျပန္႔သည္။ သဲကႏၲာရေဒသမွာ ဘာရွီဘာၿမိဳ႕ ေတာင္ပိုင္းမွ အကၠဘာပင္လယ္ေကြ႕အထိ က်ယ္ဝန္းသည့္ တရိဂံ ပံုသ႑ာန္ရွိေသာနီေဂ့ေဒသျဖစ္သည္။ ေဂ်ာ္ဒန္ျမစ္ဝွမ္းေဒသတြင္ ဟူလာေဒသ၊ တိုင္တီးရီးယပ္စ္ေဒသႏွင့္ ပင္လယ္ေသ အေနာက္ေတာင္စြန္းေဒသမ်ား ပါဝင္သည္။
ႏုိင္ငံအက်ယ္အဝန္း စတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၇၉၉၃) ခန္႔ရွိသည္။အစၥေရးႏိုင္ငံသည္ ပူအုိက္ေျခာက္ေသြ႕ေသာ ရာသီဥတုႏွင့္ ေဆာင္းရာသီ မိုးရြာေသာ ေျမထဲပင္လယ္ရာသီ ဥတုမ်ိဳးရွိသည္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုး အပူခ်ိန္မွာ ၄ဝ ဒီဂရီဖာရင္ဟုိက္မွ ၁ဝဝ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟုိက္အတြင္း ရွိသည္။ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ေအာက္ ခ်ိဳင့္ဝွမ္းေဒသမ်ားတြင္ အပူရွိန္လြန္စြာ ျပင္းထန္ၿပီး ၁ဝဝ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟုိက္ေက်ာ္သည္။ မိုးေရခ်ိန္မွာ ေဒသတစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု လြန္စြာကြာျခားသည္။ ေျမာက္ပိုင္းရွိ ဂယ္လီလီ အထက္ပိုင္းတြင္ ႏွစ္စဥ္ပွ်မ္းမွ် မိုးေရခ်ိန္ လက္မ ၄ဝ ေက်ာ္ရြာသြန္းသည္။ ေတာင္ဖက္စြန္းရွိ အီလတ္ျမိဳ႕တြင္ ၄ လက္မခန္႔သာ ရြာသြန္းသည္။ ေဆာင္းရာသီတြင္ ေဂ်ရုစလင္ျမိဳ႕၌ ဆီးႏွင္းမ်ား လက္မေပါင္းမ်ားစြာ ထူထပ္ေအာင္ က်ဆင္းသည္။ ဂယ္လီလီ ထက္ပိုင္းတြင္မူ ေပေပါင္းမ်ားစြာ ထူထပ္ေအာင္ က်ဆင္းသည္။
အစၥေရးၿမိဳ႕ေတာ္မွာ တဲလ္အဗစ္ ျဖစ္သည္။ ထင္ရွားေသာၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားမွာ ဟုိင္ဖာ၊ ေဂ်ရုစလင္၊ ဘာရွီဘာ၊ အက္ရွ္ေဒါ့ဒ္၊ အက္ရွ္ကလြန္ႏွင့္ ေလာ့ဒ္ၿမိဳ႕တုိ႔ ျဖစ္သည္။ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းမွာ မိုင္ေပါင္း(၂၅ဝဝ)ခန္႔ ရွိသည္။ အီလတ္ၿမိဳ႕မွ ဟုိင္ဖာၿမိဳ႕ထိ ေဖာက္လုပ္ထားေသာ လမ္းမႀကီးသည္ ပင္လယ္နီႏွင့္ ေျမထဲပင္လယ္ကို ဆက္သြယ္ထား၍ အစၥေရးႏိုင္ငံ၏ စူးအက္တူးေျမာင္းဟု တြင္သည္။ မီးရထားလမ္းမွာ မုိင္ေပါင္း (၄၅၄) မိုင္မွ် ရွိသည္။ ေရေၾကာင္းလမ္းမွာ အဓိက သေဘၤာဆိပ္သံုးခု ရွိသည္။ ေခတ္မီ၍ အႀကီးက်ယ္ဆံုးေသာ ဆိပ္ကမ္းမွာ ဟုိင္ဖာသေဘၤာဆိပ္ျဖစ္သည္။ဇင္းမ္ ေရေၾကာင္းကုမၸဏီ သည္ အစၥေရးႏုိင္ငံ၏ အႀကီးဆံုးေသာ သေဘၤာဆိပ္ ကုမၸဏီျဖစ္သည္။ ကုန္သြယ္သေဘၤာမ်ားကို အစဥ္တိုးခ်ဲ႕လ်က္ရွိသည္။ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္တြင္စတင္ အသံုးျပဳခဲ့ေသာ အက္ရွ္ေဒါ့ဒ္ သေဘၤာဆိပ္သည္ နီေဂ့ေဒသမွ ထြက္ေသာ တြင္းထြက္ပစၥည္းမ်ားကို တင္ပို႔ရာ သေဘၤာဆိပ္လည္း ျဖစ္သည္။ တတိယသေဘၤာဆိပ္မွာ အစၥေရးႏိုင္ငံ ေတာင္ဖက္စြန္းရွိ အီလတ္ျမိဳ႕တြင္ တည္ရွိ၍ အာရွ၊ အာဖရီက ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ကုန္သြယ္သည့္ သေဘၤာဆိပ္ ျဖစ္သည္။
အစၥေရးႏုိင္ငံ၏ ျပည္ပေလေၾကာင္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို အဲလ္အဲလ္ ေလေၾကာင္းကုမၸဏီက ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိၿပီး ႏုိင္ငံတကာ ေလေၾကာင္းကုမၸဏီ(၁၄)ခုႏွင့္ ဆက္သြယ္ထားသည္။ တဲလ္အဗစ္ၿမိဳ႕အနီးရွိ ေလာ့ဒ္ၿမိဳ႕တြင္ ႏုိင္ငံတကာေလဆိပ္ ရွိသည္။ ျပည္တြင္းေလေၾကာင္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို အဲလ္အဲလ္ေလေၾကာင္း ကုမၸဏီ၏ ဌာနခြဲျဖစ္ေသာ အာကီယာက ေဆာင္ရြက္သည္။ ျပည္တြင္းေလဆိပ္မ်ားမွာ ဟုိင္ဖာ၊ ေဂ်ရုစလင္၊ ဂယ္လီလီ၊ ဟာဇ္လီယာ၊ မဆာဒါႏွင့္ အီလတ္တို႔ ျဖစ္သည္။
အစၥေရး လူဦးေရ(၃)သန္း အနက္ ၈၉ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည္။ က်န္လူဦးေရမွာ အာရပ္လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္သည္။ ဟီဘရူးႏွင့္ အာရပ္ဘာသာစကားတို႔သည္ တရားဝင္ရံုးသံုး ဘာသာစကားမ်ား ျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားကို စီးပြားေရးရာ ကိစၥမ်ားတြင္ အသံုးျပဳသည္။ ကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာမွာ ရဟူဒီ ဘာသာ၊ အစၥလာမ္ ဘာသာႏွင့္ ခရစ္ယာန္ဘာသာတုိ႔ ျဖစ္သည္။
လြတ္လပ္ေရးကို ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၁၄ ရက္ေန႔တြင္ ရရွိၿပီး ၊ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာသည္။ ၎တို႔အလံမွာ အျဖဴခံေပၚတြင္ အလ်ားလိုက္ အျပာစင္း(၂)ခု အထက္ေအာက္ပါရွိၿပီး အလယ္တြင္ ေဒးဗစ္ဘုရင္၏ တံဆိပ္ျဖစ္ေသာ ေထာင့္ေျခာက္ခုပါ ၾကယ္ပြင့္ပါရွိသည္။ ကုလသမဂၢအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကေလးမ်ား ပညာေရး ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕ႏွင့္ ကုလသမဂၢၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြပ္ကဲႀကီးၾကပ္ေရးအဖြဲ႔မ်ား ထားရွိကာ ႏုိင္ငံတာကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ထားသည္။
စီးပြားေရး
---------
အစၥေရးႏုိင္ငံ၏ စီးပြားေရးမွာ ႏုိင္ငံပိုင္ႏွင့္ ပုဂၢလိကပိုင္တို႔ ေပါင္းစပ္ ေရာေႏွာလ်က္ ရွိသည္။ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ား ျဖင့္လုပ္ကိုင္ေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားလည္း ရွိသည္။ ျပည္တြင္း အဓိက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမွာ သတၱဳတူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းျဖစ္သည္။ ကမၻာအႏွံ႔အျပားရွိ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးအဖြဲ႕မ်ားက ေငြေၾကးလက္ေဆာင္ ေပးျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အစၥေရးအစိုးရထံမွ စာခ်ဳပ္မ်ားကို ဝယ္ယူျခင္းအားျဖင့္လည္းေကာင္း အစၥေရးႏုိင္ငံ၏ စီးပြားေရးကို ကူညီေထာက္ပံ့ၾကသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ ေထာက္ပံ့ေငြႏွင့္ ကုလသမဂၢ အတတ္ပညာဆုိင္ရာ ေထာက္ပံ့မႈမ်ားကိုလည္း ရရွိခဲ့သည္။ အစၥေရး ေပါင္ေငြကို ေငြေၾကးအျဖစ္ အသံုးျပဳသည္။
၁၉၇ဝ ျပည့္ႏွစ္၊ ကုလသမဂၢ ခန္႔မွန္းေျခစာရင္းအရ တစ္မ်ိဳးသားလံုး၏ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈတန္ဖိုး စုစုေပါင္းမွာ အစၥေရးေပါင္(၁၈၉ဝ)ကုေဋ တန္ဖုိးရွိသည္။ သယံဇာတ အဓိကတြင္းထြက္ ပစၥည္းမ်ားမွာ ပိုတက္ရွိႏွင့္ ဘရိုမင္းတို႔ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ေရနံ၊ စိန္၊ ေၾကးနီ၊ ေဖာ့စ္ဖိတ္၊ မင္းဂနီးစ္၊ သံရုိင္း၊ ဆား၊ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕၊ လေခ်းတုိ႔ကို တူးေဖာ္ရရွိသည္။ အဓိက စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမွာ ေရွာက္၊ သံပုရာႏွင့္ စပ်စ္စိုက္ပ်ိဳးေရးတုိ႔ ျဖစ္သည္။ သံလြင္၊ ေဆး၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ ငွက္ေပ်ာ ဝါဂြမ္း၊ ၾကံ၊ အာလူး၊ ေျမပဲတုိ႔ကိုလည္း စီးပြားျဖစ္ စုိက္ပ်ိဳးသည္။ စုိက္ပ်ိဳးေရးတြင္ ေရသြယ္ယူစုိ္က္ပ်ဳိးျခင္းႏွင့္ အေျခာက္စုိက္ပ်ိဳးျခင္းဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။
သုိးႏြားကို စီးပြားျဖစ္ ေမြးျမဴၾကသည္။ သိုးကို အသားစားရန္အတြက္ႏွင့္ သိုးေမြးအတြက္ သီးသန္႔ ေမြးျမဴသည္။ ေျမထဲပင္လယ္၊ ပင္လယ္နီႏွင့္ အတၱလႏၲိတ္သမုဒၵရာတို႔တြင္ စနစ္တက် ငါးဖမ္းျခင္းအျပင္ ကင္နာရက္အုိင္ႏွင့္ ေရကန္ႀကီးမ်ားကို တူး၍လည္း ငါးေမြးျမဴေရးကို လုပ္ကိုင္ၾကသည္။ စိန္၊ လယ္ယာထြက္ကုန္ပစၥည္းမ်ား၊ စားကုန္ေသာက္ကုန္မ်ား၊ ဓာတ္သတၱဳပစၥည္းမ်ား၊ တြင္းထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ စက္မႈလုပ္ငန္းထြက္ကုန္မ်ားကို ျပည္ပသို႔ တင္ပို႔သည္။ စက္မႈလုပ္ငန္းဆုိင္ရာ ကုန္ၾကမ္းမ်ား၊ စက္ပစၥည္းမ်ား၊ ေရနံထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ စားကုန္ေသာက္ကုန္မ်ား၊ စုိက္ပ်ိဳးေရးဆုိင္ရာ ပစၥည္းမ်ား၊ ေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္းမ်ား၊ ယာဥ္ႏွင့္ ယာဥ္အပိုပစၥည္းမ်ား၊ သေဘၤာမ်ားႏွင့္ ေလယာဥ္ပ်ံမ်ားကို ျပည္တြင္းသို႔တင္ပို႔ တင္သြင္းသည္။
ပညာေရး
---------
အသက္ ၅ ႏွစ္မွ ၁၄ ႏွစ္အတြင္း ကေလးမ်ားအတြက္ အခမဲ့ မသင္မေနရ ပညာေရးစနစ္ ျပ႒ာန္းထားသည္။ အဂၤလိပ္ဘာသာမွာ အဓိက ႏိုင္ငံျခားဘာသာျဖစ္ၿပီး အခ်ိဳ႕ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ျပင္သစ္ဘာသာကို ုသင္ၾကားသည္။ ဂ်ဴးဘာသာသင္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ဟီးဘရူးဘာသာကို သင္ၾကားၿပီး အာရပ္ဘာသာ သင္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ အာရပ္ဘာသာကို သင္ၾကားေစသည္။ ဟီဘရူးဘာသာသင္ေက်ာင္း ၄၉၈၂ ေက်ာင္း ရွိသလို၊ အာရပ္ဘာသာသင္ေက်ာင္း ၃၇၄ ေက်ာင္းခန္႔ရွိသည္။ တကၠသိုလ္မ်ားမွာ တဲလ္အဗစ္ တကၠသုိလ္၊ ေဂ်ရုစလင္တကၠသိုလ္၊ ရာမတ္ဂန္ဘာအီလန္ ဘာသာေရးတကၠသိုလ္၊ ဟုိင္ဖာစက္မႈတကၠသုိလ္၊ ရက္ဟုိေဗာက္ဝီးဇ္မင္း သိပၸံတကၠသိုလ္တုိ႔ ရွိသည္။ ေက်ာင္းသားမ်ား အတြက္အသက္ (၁၄) ႏွစ္မွစ၍ ေက်ာင္းပိတ္ခ်ိန္တို႔ကို အထူးအသံုးျပဳခါ စစ္ပညာသင္ၾကားေစသည္။ လက္နက္ကိုင္၍ စစ္ပညာအေျခခံကို သင္ၾကားျပသည္မ ွလြဲ၍ အျခားသင္ၾကားသည္မွာ စေကာက္သင္တန္းႏွင့္ ဆင္တူရိုးမွားမ်ား ျဖစ္သည္။
က်န္းမာေရး
------------
ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးအတြက္ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနက တာဝန္ယူသည္။ ဟစ္စတာဒရုဒ္ ၿမိဳ႕တြင္ ကူပတ္ဟုိလင္ က်န္းမာေရးအာမခံ ရန္ပံုေငြအသင္းသည္ အစၥေရးႏုိင္ငံ၏ အႀကီးမားဆံုးေသာ က်န္းမာေရးအဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္သည္။ ထုိအဖြဲ႕အစည္းက ေဆးရံုမ်ား၊ ေဆးေပးခန္းမ်ား၊ ေဆးဆိုင္မ်ား၊ ဓာတ္ခြဲခန္းမ်ား၊ မိခင္ႏွင့္ ကေလးေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ေဆးဖက္ဆုိင္ရာ သုေတသနဌာနတုိ႔ကို ဖြင့္လွစ္ထားသည္။
ကာကြယ္ေရး
--------------
ႏုိင္ငံေတာ္စစ္မႈထမ္း ဥပေဒအရ အသက္(၁၈)မွ (၂၆)ႏွစ္အတြင္း အမ်ိဳးသားတုိင္း(၂ႏွွစ္) (၆)လ စစ္မႈထမ္းရၿပီး၊ အိမ္ေထာင္မျပဳေသးေသာ အမ်ိဳးသမီးတုိင္း (၂)ႏွစ္ စစ္မႈထမ္းရသည္။ အစၥေရးတပ္မေတာ္တြင္ (၃)မ်ိဳး(၃)စား ရွိသည္…
၁။ အၿမဲတမ္းစစ္တပ္ (Regular Army)
တပ္မေတာ္သားအျဖစ္ အမႈထမ္းေနၾကေသာ အင္အားျဖစ္သည္။
၂။ ျပည္သူ႔စစ္မႈထမ္း (National Service)
အရြယ္ေရာက္သူတိုင္း စစ္ထဲ မဝင္မေနရ ဥပေဒအရ ေခတၱ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရသူမ်ား ျဖစ္ၿပီး၊ တာဝန္ၿပီးဆံုးခ်ိန္တြင္ အၿမဲတမ္းတပ္သို႔ ဝင္ေရာက္သူမ်ားမွအပ က်န္သူမ်ား အရပ္သားအျဖစ္သို႔ ျပန္ေရာက္ၾကသည္။
၃။ အရံစစ္တပ္(Reserve Service)
ျပည္သူ႕စစ္မႈထမ္းၿပီးဆံုးသူမ်ား၊ ၎ျပင္ျပည္သူ႕စစ္မႈထမ္းအတြက္ ေခၚယူရန္ အသက္ပိုင္းေက်ာ္လြန္ၿပီးသူမ်ားအားလံုးသည္ အရံတပ္စစ္မႈထမ္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ေယာက်္ာား (၄၉)ႏွစ္၊ မိန္းမ (၃၄) ႏွစ္ထက္ အသက္ေက်ာ္လွ်င္ စစ္အတြင္းမွ လြဲ၍ စစ္မႈထမ္းမေခၚႏိုင္ေပ။
ထို(၃)မ်ိဳးမွာ အရြယ္ေရာက္ေသာ (၁၈)ႏွစ္မွစ၍ တုိင္းသူျပည္သား ေယာက်ၤား-မိန္းမမ်ား ပါဝင္ၾကသည္။ ခေလးမ်ားအတြက္ (၁၄)ႏွစ္မွစ၍ ေက်ာင္းပိတ္ခ်ိန္တို႔ကို အထူးအသံုးျပဳကာ စစ္ပညာသင္ၾကားေစသည္။
အုပ္ခ်ဳပ္မႈ
----------
လြတ္လပ္ေသာ သမၼတႏိုင္ငံအျဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ နက္ဆက္လႊတ္ေတာ္တြင္ ႏုိင္ငံေရးအာဏာ ရွိသည္။ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္းမွာ (၄)ႏွစ္ျဖစ္ၿပီး အဖြဲ႕ဝင္(၁၂ဝ)ကို ျပည္သူလူထုက အခ်ိဳးက် ကုိယ္စားလွယ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္သည့္ စနစ္ျဖင့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ရသည္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ဝန္ႀကီးအဖြဲ႕ပါဝင္ေသာ အစိုးရအဖြဲ႕သည္ လႊတ္ေတာ္ကို တာဝန္ခံရသည္။ လႊတ္ေတာ္က ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ေသာ (၅)ႏွစ္သက္တမ္းရွိသည့္ သမၼတႏိုင္ငံ၏ အႀကီးအကဲျဖစ္သည္။ အစၥေရးႏုိင္ငံတြင္ အကၡရာတင္ထားေသာ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ သီးျခားမရွိေပ။ ပါလီမန္သည္ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုေရးဆြဲျပ႒ာန္းရန္ အဆိုျပဳခ်က္မ်ားကို ပယ္ခ်ခဲ့ၿပီး သီးျခားဥပေဒမ်ား ျပ႒ာန္းရင္းျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းျဖစ္ေပၚလာမည့္ ဖဲြ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ ထားရွိေရးကို မဲေပးဆံုးျဖတ္ၾကသည္။
အစၥေရးကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနကို အတြင္းဝန္မ်ားရံုးႏွင့္ (General Staff) ရံုးဟူ၍ (၂)ေနရာ ခြဲထားသည္။ အတြင္းဝန္မ်ားရံုးတြင္ အရံတပ္စစ္မႈထမ္းမ်ား အမႈထမ္းလ်က္ ဘ႑ာေရးဌာန၊ လူအင္အားဌာန၊ စစ္လက္နက္ပစၥည္းဝယ္ယူမႈဌာန၊ စစ္ဘက္စက္မႈလက္မႈ ထုတ္လုပ္ေရးဌာန၊ ရွာေဖြစီမံေရးဌာန၊ ေထာက္ပ့ံေရးဝယ္ယူမႈဌာန၊ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာန၊ လူငယ္ဌာန၊ တရားေရးဌာန စသည္တုိ႕ရွိသည္။ General Staff ရံုးတြင္ တပ္မေတာ္သားမ်ား အမႈထမ္းလ်က္ စစ္ဦးစီးဌာန၊ စစ္ေရးခ်ဳပ္ဌာန၊ စစ္ေထာက္ခ်ဳပ္ဌာန၊ ေထာက္လွမ္းေရးဌာနမ်ား ရွိၾကၿပီး စစ္ဆင္ေရး၊ ဖြဲ႕စည္းေရးတပ္မ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေထာက္ပံ့ေရး၊ ေလ့က်င့္ေရးစသည့္ ဌာနခြဲမ်ား တပ္အမ်ိဳးအစားလုိက္၍ ခြဲျခားထားရွိသည္။ အတြင္းမ်ားရံုး သည္အရပ္သားမ်ား ႏွင့္တုိက္ရုိက္သက္ဆိုင္ၿပီး အရံစစ္မႈထမ္းမ်ား အမႈထမ္းလ်က္၊ General Staff မွာ စစ္ဘက္၊ တပ္မေတာ္ဘက္ႏွင့္ တုိက္ရုိက္ပတ္သက္ေသာ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး၏ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို တာဝန္ယူလုပ္ကိုင္ရသည္။ ထို႕အျပင္အခ်ိဳ႕ဌာနမ်ားျဖစ္ေသာ စစ္လက္နက္ပစၥည္းဝယ္ယူေရးဌာန၊ ေထာက္ပံ့ေရးဝယ္ယူမႈဌာနႏွင့္ လူငယ္ဌာနတုိ႔၏ ဌာနမႈးမ်ားမွာ ယူနီေဖာင္းဝတ္ စစ္မႈထမ္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
အင္အားနည္းေသာ္လည္း စြမ္းအား မနည္းပါ
----------------------------------------------
အစၥေရးတပ္မေတာ္။
သဲကႏၲာရႏွင့္ ေက်ာက္ေျမမ်ားျဖင့္သာ ျပည့္လႊမ္းေနေသာတည္ေနရာ။ ႏုိင္ငံအက်ယ္အဝန္းအားျဖင့္ စတုရန္းမုိင္ေပါင္း (၈ဝဝဝ)ခန္႔သာရွိေသာ အစၥေရးျပည္။ လူဦးေရ(၂)သန္းေက်ာ္မွ်ျဖင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ေမလတြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔၏ ပါလက္စတုိင္းျပည္ ဘုရင္ဒိတ္ထရီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရုပ္သိမ္းလိုက္သည့္ အခ်ိန္တြင္ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာႏုိင္ခဲ့သည္။
လြတ္လပ္ေရးမရမီကပင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း(၃ဝ)အတြင္း ၿဗိတိသွ်တို႔၏ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ားကို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည္။ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ႏုိင္ငံကဲ့သို႔ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ႏုိင္ငံေရးလႈံ႕ေဆာ္မႈမ်ား ျပဳခဲ့သည္။ ႏုိင္ငံေရးပဋိပကၡမ်ား ရွိခဲ့သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက ပထမ မဟာမိတ္တပ္မ်ား လက္ေအာက္ခံ ံဂ်ဴးတပ္ကို ဖ်က္သိမ္းလိုက္ရာ၊ ထုိစဥ္က အေဆာက္အအံု ႀကီးမားေနျပီျဖစ္ေသာ ဟာဂါနာေခၚ ေျမေအာက္လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္သို႔ အမ်ားအျပား ဝင္ေရာက္သြားၾကၿပီး ၿဗိတိသွ်တို႔အား အေႏွင့္အယွက္ အျမဲေပးခဲ့သည္။ ေနာက္ဆံုး အေမရိကန္ျပည္၏ အကူအညီျဖင့္ ဂ်ဴးမ်ား၏ လြတ္လပ္ေသာႏုိင္ငံ တည္ေဆာက္ေရးကိစၥကို ၿဗိတိသွ်တုိ႔က ကုလသမဂၢအေရာက္ ပို႔ေပးရသည္အထိ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ သို႔ျဖင့္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔က ပါလက္စတုိင္းျပည္မွ ထြက္ခြာေပးသြားရသည္။ ယင္းသို႔ အစၥေရးႏုိင္ငံတြင္ လြတ္လပ္ေရးရရွိေအာင္ စြမ္းေဆာင္ခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မွာ ဆုိရွယ္လစ္ပါတီ အင္အားစုႀကီးမားေသာ (Histadruth) ေခၚ (General Federations of Labour) အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႀကီး ျဖစ္သည္။ ထုိစဥ္က အစၥေရးႏုိင္ငံတြင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီ ေပါင္းစံု ပါဝင္လ်က္ရွိသည္။ မာပိုင္းဆိုရွယ္လစ္ပါတီ၊ ဘာသာေရးပါတီ၊ တုိးတက္ေရးပါတီ၊ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္မူ တသီးတျခားစီ ပါတီအမည္ျဖင့္ ဝင္ေရာက္ၾကသည့္ လႊတ္ေတာ္၏ အမတ္ဦးေရကို တြက္ခ်က္ရာတြင္ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ အမတ္ဟူ၍ မေခၚဆိုေပ။ ဆိုင္ရာပါတီ၏ အမည္ျဖင့္သာ ေခၚဆုိေရတြက္သည္။ အလုပ္အမႈေဆာင္ ေကာ္မတီတြင္သာ ပါတီအသီးသီးမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ထည့္သြင္းထားသည္။
မာပိုင္းဆုိရွယ္လစ္ပါတီသည္ အင္အားႀကီးမားဆံုးျဖစ္လ်က္ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႀကီး၏ ႀကိဳးကိုင္ ပါတီျဖစ္ခဲ့သည္။ အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး၊ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး၊ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီး၊ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး၊ အလုပ္သမားဝန္ႀကီး စသည္ျဖင့္ လူမ်ားစုမွာ မာပိုင္းပါတီမွျဖစ္သည္။ က်န္ရွိေသာ ရဲဌာနဝန္ႀကီး၊ သာသနာေရးဝန္ႀကီး၊ ခရီးလမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးဝန္ႀကီး ေနရာတို႔ကို လူနည္းစုပါတီမ်ားက ရရွိၾကသည္။ အစၥေရးျပည္အစိုးရသည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏိုင္ငံအေရးႀကိဳးပမ္းမႈျဖင့္ ျပည္သူျပည္သားတုိ႔၏ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ အာဏာကိုရရွိ၍ တက္ေရာက္လာေသာ အစိုးရျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္အမ်ား ျပည္သူတုိ႔၏ ေကာင္းစားေရး၊ တုိင္းျပည္၏ စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးတို႔တြင္ ျပည္သူျပည္သားတို႔၏ အဖြဲ႕အစည္းတုိ႔ျဖင့္ ပူးေပါင္း လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္လာခဲ့သည္။ ထုိဝါဒမွာ အစၥေရးတို႔အား ႏုိင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ ေၾကညာႏုိင္ေအာင္ အားေပးအားေျမာက္လုပ္ခဲ့ေသာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြက္ သေဘာက်ေသာ ဝါဒမဟုတ္ေပ။ အေမရိကန္ျပည္တြင္ ဂ်ဴးလူဦးေရ (၆)သန္းမွ်ရွိရာ အစၥေရးျပည္၏ လူဦးေရထက္(၃) ဆရွိသည္။ စက္မႈလက္မႈ တည္ေထာင္ျခင္းတြင္ ခ်မ္းသာေသာ အေမရိကန္ဂ်ဴးမ်ား၏ အကူအညီမွာ ေသာ့ခ်က္ႀကီးပင္ျဖစ္သည္။ တည္ေထာင္ထားေသာ စက္ရံုႀကီးမ်ားတြင္ ၎ဂ်ဴးမ်ား၏ ေငြပင္ေငြရင္း (၄၉)ရာခိုင္ႏႈန္းပါရွိသည္။ ထုိစဥ္က အေမရိကန္အစုိးရသည္ အာရပ္ႏုိင္ငံမ်ားကို စီးပြားေရး၊ စစ္ေရးေထာက္ပံ့ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေနသည္ကို အစၥေရးက အျပင္းအထန္ ကန္႔ကြက္ေနခ်ိန္ ျဖစ္သည္။ အာရပ္ႏုိင္ငံတို႔ကလည္း အစၥေရးျပည္သည္ ကြန္ျမဴနစ္ႏွင့္ နီးစပ္ေသာဝါဒ ထားရွိသည္ဟု ဝင္ေရာက္တုိက္ခိုက္ၾကစဥ္က အေၾကာင္းျပခဲ့ဘူးသည္။ ႏုိင္ငံေပါးခ်ဳပ္ အစည္းအေဝးမ်ားတြင္လည္း အစၥေရးတုိ႔က အေမရိကန္ဘက္က အျမဲတမ္း မ်က္စိမွိတ္ ေထာက္ခံသည္မဟုတ္၊ ထို႔ေၾကာင့္ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္ အေတာ္မ်ားမ်ားက ေခါင္းမာေသာ အစၥေရးကို သေဘာက်ေနသည္ မဟုတ္ေပ။
ဟာဂါနာေခၚ ေျမေအာက္ ေတာ္လွန္ေရးတပ္သည္ အစၥေရးကာကြယ္ေရးတပ္ (Israel Defence Army)အျဖစ္သုိ႔ လြတ္လပ္ေရးရသည့္ အခ်ိန္မွာပင္ ေျပာင္းလဲလာသည္။ ေတာ္လွန္ေရးတပ္ကို အေျခခံ၍ တည္ေဆာက္ခဲ့ရေသာ တပ္မေတာ္တြင္ ထုိေတာ္လွန္ေရးတပ္၏ ေခါင္းေဆာင္ခဲ့သူမ်ားပင္ ဦးစီးခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ေဘးပတ္လည္ဝိုင္းေနေသာ အာရပ္ႏုိင္ငံအားလံုးက အစၥေရးျပည္ကို စစ္ေၾကညာတုိက္ခိုက္ၾကရာ၊ လူဦးေရ(၁)သန္းမွ်ပင္ မရွိေသးေသာ ႏုိင္ငံသည္ သန္းေပါင္း(၄ဝ)မွ်ရွိေသာ အာရပ္ႏုိင္ငံတို႔ႏွင့္ ၁၉၄၈-၄၉ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ? ( Ko Ko ထံမွ ) Ma Thet Zin