How to be a Cinematographer / Videographer

ဒီေလာကနဲ႔ သိပ္မစိမ္းသူကေတာ့ Cinematographer ေတြ Videographer ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရေတြကုိ ၾကားဖူးျပီးျဖစ္ႏုိင္ေပမယ့္ လူစိမ္းတစ္ေယာက္အတြက္ စိမ္းသက္တဲ့ ေ၀ါဟာရေတြျဖစ္မွာပါ။ ဒါေပမယ့္ လူတုိင္းနဲ႔ မစိမ္းတဲ့ အသုံးအႏႈန္းရွိပါတယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့ Camera Man ပါ။ Camera Man ဆုိ လူတုိင္းသိၾကမွာပါ။ ဒီေဆာင္းပါးေလးမွာေတာ့ အလုပ္သေဘာအရ ကြာျခားႏုိင္တဲ့ အေခၚအေ၀ၚေတြ ဘာေတြကြာလဲ Camera ကုိ ၀ါသနာပါသူေတြအတြက္ ဘာေတြသိရမလဲစသျဖင့္ အေၾကာင္းအရာေတြကုိ ေရးေပးသြားမွာပါ။ 

ပထမဆုံး ဒီ Cinematographer နဲ႔ Videographer ဘာကြာလဲဆုိတာ အရင္ေရးခ်င္ပါတယ္။ သူတုိ႔ႏွစ္ခုက ဒီေန႔ေခတ္မွာ ဘာကြာလဲဆုိတာ ေသခ်ာေျပာဖုိ႔ခက္သြားပါျပီ။ အေျခခံပညာရပ္ပုိင္းကေတာ့ တူတူပဲလုိ႔ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ ဒီ အေျခခံတစ္ခုအေပၚမွာပဲ အလုပ္ပုံစံကြဲသြားတာမ်ိဳးပါ။ ဒါေပမယ့္ ကြဲသြားတဲ့ အလုပ္သေဘာအရ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ ပညာရပ္ပုိင္းေတြလဲကြာျခားသြားႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေတြကုိ ေနာက္ပုိင္းမွာဆက္ေရးပါမယ္။ ပထမဆုံးက Cinematographer ဆုိတာ ဘာလဲဆုိတာအရင္ေရးပါမယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ ရုပ္ရွင္ေတြ High End Work မွာ Camera ကုိင္တဲ့ သူေတြကုိ DP တုိ႔ Cinematographer တုိ႔လုိ႔ ေခၚတတ္ၾကတာမ်ားပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ဒါေတြကုိ International မွာ စီးပြားေရးပုံစံနဲ႔ပဲ ခြဲျခားတာကုိ ျမင္ဖူးပါတယ္။ Cinematographer ဆုိတာ Freelance ရပ္တည္သူေတြပါ။ သူတုိ႔ကုိ အလုပ္အပ္မယ့္သူေတြက Director နဲ႔ Producer တုိ႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ သူက ဒီ Project ရဲ႕ Visual ပုိင္းကုိ ဖန္တီးဖို႔ကအဓိကပါ။ Client နဲ႔ စကားေျပာတာ ညိွႏႈိင္းမႈေတြမွာ ဘာမွမပါပါဘူး။ ေနာက္ DP ေတြ အေနနဲ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ေၾကာ္ျငာရင္ နာမည္နဲ႔ပဲသုံးၾကပါတယ္။ သူတုိ႔က Production House နာမည္နဲ႔ အလုပ္မလုပ္ၾကပါ။ DP ဆုိတာက သီးသန္႔တစ္ဦးတည္း Freelance ရပ္တည္တာမ်ိဳးပါ။ ရုိက္ထားတဲ့ ရုပ္ေတြဟာ DP မပိုင္ပါဘူး။

Videographer ျဖစ္တဲ့ Video လုပ္ငန္းမွာေတာ့ Videograpaher ဘယ္သူကြဆုိျပီး ရပ္တည္တာမ်ိဳးမရွိ္ပါဘူး။ သူတုိ႔ဟာ Studio ေတြ Production နာမည္ေတြနဲ႔ရပ္တည္ၾကပါတယ္။ ျပီးေတာ့ သူတုိ႔အလုပ္ဟာ ရုိက္ကူးရုံတစ္ခုပဲမဟုတ္ပါဘူး။ Client နဲ႔ တုိက္ရုိက္ဆက္ဆံရတာေတြပါပါတယ္။ ဥပမာဆုိရရင္ Wedding Video တစ္ခုအပ္ျပီဆုိရင္ သတုိ႔သားနဲ႔သတုိ႔သမီးဟာ Client ပါ။ Wedding ေန႔ သြားရုိက္ျပီး မျပီးပါဘူး။ Editing ပါ အျပီးေပးရပါမယ္။ သူတုိ႔ေတြလုိခ်င္တာေတြကုိ တုိက္ရုိက္ညိွႏႈိင္းရပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ Videographer ေတြဟာ အဖြဲ႕နဲ႔လုပ္ကုိင္မွသာ အဆင္ေျပပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက DP ေတြဟာ Camera ကုိယ္ပုိင္မရွိလုိ႔ ဘာမွမျဖစ္ပါဘူး။ ရွိလဲ သူတုိ႔ Camera တုိင္းဟာ Project ရဲ႕ လုိအပ္ခ်က္နဲ႔ကိုက္ညီခ်င္မွ ကုိက္မွာပါ။ အျပင္က Rent လုပ္ၾကတာမ်ားပါတယ္။ Videographer ေတြကေတာ့ ကုိယ္ပုိင္ Camera , Lighting ေတြ ကုိယ္ပုိင္ရွိမွပဲ အဆင္ေျပမွာပါ။ DP ေတြကုိယ္တုိင္ ကုိယ္ပုိင္ Production ေတြ လုပ္ထားတာလဲရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ High End အလုပ္ေတြကုိ Client Dealing ကေန Directing ထိ ကုိယ့္ဘာသာလုပ္ႏုိင္တဲ့သူေတြ လုပ္ၾကတာမ်ားပါတယ္။  

ဒီေလာက္ဆုိ DP , Videographer ဘာကြာလဲ သိေလာက္ပါျပီ။ Broadcast Media ေတြမွာေတာ့ Camera Man တုိ႔ Camera Operator တုိ႔ စသျဖင့္ေခၚၾကပါတယ္။ သူတုိ႔ကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ ပညာပုိင္းကုိေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ အေပၚကေရးခဲ့သလုိပဲ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာတူညီျပီးသားျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ Camera ေတြ အေပၚမွာပဲ အလုပ္လုပ္ရတဲ့သူေတြပါ။ Digital Cinema Camera, ENG, EFP, DSLR ဘယ္လုိ Camera အမ်ိဳးအစားပဲျဖစ္ေစ အေျခခံတစ္ခုအေပၚမွာပဲသြားပါတယ္။ ဒီအေျခခံကုိ ဘယ္ေနရာမွာမဆုိ အလြယ္တကူေျပာင္းလဲ Adapt လုပ္ႏုိင္ဖုိ႔နဲ႔ Self Learning ေကာင္းဖုိ႔ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြဟာ Camera ကုိ အရမ္းကုိ ၀ါသနာပါၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သင္တန္းေတြမွာကုိ အမ်ားၾကီးေတြ႕ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘာရုိက္ခ်င္တာလဲဆုိ မသိေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေလာက္ထိဖတ္ထားရင္ကုိ လုပ္လုိ႔ရတဲ့ လမ္းေၾကာင္းေတြကုိ ျမင္လိမ့္မယ္ထင္ပါတယ္။

Generally တူညီႏုိင္တဲ့ ဘာေတြတတ္ရမလဲဆုိတာေတြကုိ ေရးေပးပါမယ္။ ပထမဦးဆုံးကေတာ့ Camera ကုိ အသုံးျပဳသူမ်ားျဖစ္တဲ့အတြက္ Camera အေၾကာင္းကေတာ့ မျဖစ္မေနသိရပါမယ္။ Camera အလုပ္လုပ္ပုံကစျပီး ပုံရိပ္အလင္းအေမွာင္ခ်ိန္တာေတြကုိ အကုန္သိရပါမယ္။ ဒီထိကေတာ့ Cinematographer ပဲျဖစ္ျဖစ္ Videographer ပဲျဖစ္ျဖစ္ theory တစ္ခုတည္းပါပဲ။ Exposure Control ေတြ ျဖစ္တဲ့ Aperture – Shutter Speed – ISO စတာေတြကုိေတာ့ ေသခ်ာသိရပါမယ္။ ဒီမွာတစ္ခုရွိတာက Digital Cinema Camera ေတြမွာ Shutter က Shutter Speed မဟုတ္ပဲ Shutter Angle ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ Video Camera ေတြမွာ က်ေတာ့ ISO က Gain ဆုိျပီး db တန္ဖုိးေတြနဲ႔ျပတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္အေပၚကေရးထားသလိုမ်ိဳး အေျခခံ theory ကုိေတာ့ သိေအာင္လုပ္ျပီး ေျပာင္းလဲသြားတာေတြကုိ လြယ္လြယ္ Adapt လုပ္ႏုိင္ဖုိ႔ပဲ လုိအပ္ပါတယ္။ Videographer ေတြ အေနနဲ႔က Camera ကုိ အပုိင္၀ယ္ထားရတဲ့ အလုပ္သေဘာတရားမုိ႔လုိ႔ သူတုိ႔ကရွင္းပါတယ္။ DP ေတြ အေနနဲ႔က ဒီေနရာမွာ လုိအပ္လာမွာတစ္ခုက ဒီ Workflow ထဲက Camera ေတြအေၾကာင္းေတြ အကုန္သိဖုိ႔ပါပဲ။ ဒါမွလဲ ကုိယ့္ကုိလာငွားတဲ့ Project အရ ဘယ္ Camera သုံးရမယ္ဆုိတာကုိ ေရြးခ်ယ္ႏုိင္မွာပါ။ ဘယ္ Camera ကပဲ Director လုိခ်င္တဲ့ ပုံစံျဖစ္ေအာင္လုပ္ႏုိင္တယ္ ဆုံးျဖတ္ေပးႏုိင္ရပါတယ္။  

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ Camera Setting ပုိင္းေတြပါ။ Videographer နဲ႔ Cinematographer ေတြ အေနနဲ႔ ဒီေနရာမွာ ကြာျခားလာပါျပီ။ Videographer ေတြရဲ႕ Final Output ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ DVD-Memory Stick ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ Cinematographer အေနနဲ႔ကေတာ့ အကုန္ျဖစ္္ႏိိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခါ Frame Rate သတ္မွတ္တာေတြက အစကြဲျပားလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရးၾကီးတာက Videographer ပဲျဖစ္ျဖစ္ Cinematographer ပဲျဖစ္ျဖစ္ Frame Rate ဆုိတာ ဘာလဲသိရင္ျပီးပါျပီ။ Frame Rate ဆုိတာကေတာ့ 1 second မွာ Record လုပ္ျပီး ျပန္ Display လုပ္တဲ့ ပုံအေရအတြက္ပါ။ ရုပ္ရွင္ေတြအတြက္က 24 Frame Per Second (24fps)ပါ။ ဒါေတြကလဲ သူ႔သမုိင္းေၾကာင္းနဲ႔သူရွိပါတယ္။ ဒါေတြကုိ ေဆာင္းပါးအျဖစ္ အေသးစိတ္ေရးေပးဖူးပါတယ္။ TV Broadcast မွာဆုိရင္ေတာ့ စနစ္၂ခု ျပန္ကြဲပါတယ္။ NTSC နဲ႔ PAL ဆုိျပီးရွိပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ႏုိင္ငံေတြအေပၚမူတည္ျပီး ကြဲျပားပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံကေတာ့ NTSC System ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ 30 fps အသုံးျပဳပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ TV ေပၚတင္မယ့္ အရာေတြကုိ NTSC System (30 fps) သုံးျပီးရုိက္ကူးၾကပါတယ္။ ဒါေတြလဲသိရပါမယ္။ 

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ Cinematographer ပဲျဖစ္ျဖစ္ Videographer ပဲျဖစ္ျဖစ္ ထပ္သိရမွာကေတာ့ Lens အေၾကာင္းပါ။ ဒါေပမယ့္ Video Camera ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာေတာ့ Lens ျဖဳတ္တပ္လုပ္မရတဲ့ Fixed Lens ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ Lens အလဲ အတပ္လုပ္ျပီး ရုိက္ကူးတာဟာ ရုပ္ရွင္ကလာတဲ့အတြက္ Cinematographer ေတြနဲ႔ ပုိသက္ဆုိင္ပါတယ္။ ခြ်င္းခ်က္အေနနဲ႔ ေနာက္ပုိင္းမွာ Videographer ေတြဟာ DSLR ေတြကုိ သုံးလာၾကတဲ့ အတြက္ Interchangeable Lens ကုိ အကုန္လုံးသိထားတာေကာင္းပါတယ္။ Lens ရဲ႕ Aperture Value အေၾကာင္းေတြ Focal Length အေၾကာင္းေတြသိရပါမယ္။ Wide – Tele စတဲ့ အရာေတြနဲ႕ Focal Length ဆက္စပ္ပုံေတြသိရပါမယ္။ ဒီေနရာမွာ Cinematographer ေတြ ပုိသိရမယ့္အရာေတြကေတာ့ Lens Mount အေၾကာင္းေတြနဲ႔ Digital Cinema Camera ေတြရ႕ဲ Lens Mount ေတြ အေၾကာင္း ဘာ Lens Mount ေတြလဲဆုိတာ ေလ့လာထားရပါမယ္။ ဒီ Lens ကေတာ့ Videography နဲ႔ Cinematography အၾကားနည္းနည္းကြဲျပားတာျမင္ရတဲ့ အပုိင္းေလးပါ။ 

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ တကယ္ရုိက္ကူးၾကတဲ့ အခ်ိန္မွာ Composition ပုိင္းနဲ႔ Camera Movement ပုိင္းေတြပါ။ Cinematograher ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ Videographer ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ Shot Size ေတြ အေၾကာင္း Framing အေၾကာင္းေတြ Angle ေတြ ေနာက္ဆုံး Camera Movement အပုိင္းေတြကုိ နားလည္ျပီးတတ္ကၽြမ္းထားရပါမယ္။ ဒီေနရာမွာ Cinematographer နဲ႔ Videographer ကြဲျပားႏုိင္တာက Cinematography က Conveying Feeling ပါ။ Videography အမ်ားစုက မွတ္တမ္းပုိင္းႏြယ္တာမ်ားတာေၾကာင့္ သူတုိ႔က Information အဓိက ပါ။ ရုပ္ရွင္မွာ Dolly Shot ေလးတစ္ခုနဲ႔ Videography မွာ သုံးလုိက္တဲ့ Dolly Shot ဟာ အနက္ခ်င္းေတာ့ မတူႏုိင္ပါဘူး။က်န္တဲ့ Framing ေတြျဖစ္တဲ့ Wide – Medium – Close Up စတာေတြကေတာ့ တူတူပါပဲ။ Cinematographer ေရာ Videographer ေရာ အေရးၾကီးဆုံးကေတာ့ ဒီ Composition နဲ႔ Camera Movement ေတြကုိ နားလည္ဖုိ႔ပါပဲ။ အေပၚမွာေရးခဲ့သလုိပဲ စီးပြားေရးလုပ္ကုိင္မႈ ကြာျခားမႈအရ ဒီအပုိင္းကုိ အသုံးခ်ရမႈကေတာ့ ကြာျခားပါတယ္။ Cinematographer တစ္ေယာက္ရဲ႕ ဒီ Composition ေတြ Camera Movement ေတြအေပၚ ေလးနက္မႈကေတာ့ ပုိရပါတယ္။

ေနာက္ဆုံးတစ္ခုကေတာ့ Lighting ပါ။ ဒါကလဲ ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးအတြက္အေရးၾကီးပါတယ္။ Videographer တစ္ေယာက္သိရမယ့္ Lighting နဲ႕ Cinematographer တစ္ေယာက္သိရမယ့္ Lighting ဟာလဲ သူတုိ႔ရဲ႕ အလုပ္သေဘာအရ ကြာျခားႏုိင္ပါတယ္။ Cinematographer တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ Lighting Tools ေတြ Lighting Quality အေၾကာင္းေတြ Color Temperature အေၾကာင္းေတြ အျပင္ေနာက္ဆုံးအေရးၾကီးဆုံးက ဘယ္ Lighting ကုိ ဘယ္လုိထားရင္ ဘယ္လုိျဖစ္လဲဆုိတာကုိ သိရပါမယ္။ Lighting ေတြကုိ ဘယ္လုိ Modify လုပ္ ဘယ္လုိ Shape လုပ္ရမလဲဆုိတာေတြ သိရပါမယ္။ ေစ်းကြက္ထဲမွာရွိေနတဲ့ Lighting Tools ေတြကုိ သိရပါမယ္။ Videographer အေနနဲ႔ကေတာ့ သူတုိ႔ဟာ Lighting ကုိ ကုိယ္ပုိင္၀ယ္ယူထားတတ္ၾကပါတယ္။ အလုပ္သေဘာအရ အေပၚကေရးထားတာေလာက္သိစရာမလုိေပမယ့္ Lighting ေတြရဲ႕ သေဘာတရားနဲ႔ မိမိမွာရွိတဲ့ Gear နဲ႔ အသုံးျပဳႏုိင္ဖုိ႔ကို ေသခ်ာသိေနရမွာပါ။ ေနာက္ Cinematography အလုပ္သေဘာ သဘာ၀လုိႏွစ္ခါျပန္လုပ္ခုိင္းလုိ႔မရတဲ့ အရာေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ အလင္းေပးႏုိင္ဖုိ႔ အဓိကလုပ္ရတာမ်ိဳးပါ။   

ဒီေလာက္ဆုိရင္ Camera ကုိ ၀ါသနာပါပါတယ္ဆုိတဲ့သူေတြအတြက္ ဘယ္လုိ အလုပ္သဘာ၀ေတြရွိတယ္ဆုိတာသိေလာက္ပါျပီ။

*** ဒီစာက ဖတ္တဲ့သူေတြ အေနနဲ႔ အမ်ားၾကီးကြဲလြဲျပီး ေတြးတာေတြ သိတာေတြ ရွိမွာပါ။ ကၽြန္ေတာ္ေရးထားသမွ် အလုံးစုံမမွန္ႏုိင္တာေလးနဲ႔ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္သီးသန္းဆုိတာကုိေတာ့ အျမဲသတိထားဖတ္ေပးပါ။***