ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေရးဆြဲခြင့္ႏွင့္ ၀ိေရာဓိျပႆနာ

ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေရးဆြဲခြင့္ ကို စိတ္ဝင္စားရင္ ဖတ္ၾကည့္ပါ။

ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေရးဆြဲခြင့္ႏွင့္ ၀ိေရာဓိျပႆနာ


ေမ ၁၂ ရက္မွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ျပည္ေထာင္စု ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးမႈ ပူးတြဲေကာ္မတီ (UPDJC) အစည္းအေ၀းမွာ “တိုင္းေဒသၾကီး/ျပည္နယ္မ်ား၏ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲျခင္း” အခ်က္ကို သေဘာတူခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါဟာ ႏိုင္ငံေရး ကိစၥရပ္မ်ား ေဆြးေႏြးမႈ လုပ္ငန္းေကာ္မတီက မူ၀ါဒဆိုင္ရာ သေဘာထား စုစည္းခ်က္ေတြအေပၚ UPDJC အစည္းအေ၀းက အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ မူ၀ါဒ အဆိုျပဳခ်က္မွာ ပါ၀င္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုျပဳခ်က္ေတြကို ေမ ၂၄ ရက္မွာ ျပဳလုပ္မယ့္ ျပည္ေထာင္စု ျငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံ ၂၁ ရာစု ပင္လံု ဒုတိယ အစည္းအေ၀းမွာ တင္သြင္းျပီး ေဆြးေႏြး ဆံုးျဖတ္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေတြမွာ ဆိုင္ရာေဒသအလိုက္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ ရွိျခင္းဟာ ေကာင္းတဲ့ လကၡဏာတစ္ရပ္ျဖစ္ျပီး မရွိေသးရင္လည္း ရွိေအာင္လုပ္ဖို႔ ၾကိဳးပမ္းသင့္တဲ့ အရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမ့ဲ UPDJC က အတည္ျပဳထားတဲ့ မူ၀ါဒ အဆိုျပဳခ်က္ေတြကို ၾကည့္တဲ့အခါ ဆန္႔က်င္ဘက္ ျဖစ္ေနတာေတြ ရွိသလို ေရွ႕ေနာက္ မညီဘဲ ၀ိေရာဓိ ျဖစ္စရာေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ ဒါဟာ သေဘာရိုးေၾကာင့္လား၊ ေထာင္ေခ်ာက္လားဆိုတာ သတိထားသင့္ပါတယ္။

ဒီေဆာင္းပါးမွာ အဓိကထား ေဖာ္ျပမယ့္ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ပဲ ရွိပါတယ္။ ပထမအခ်က္က ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေတြအတြက္ ေရးဆြဲမယ့္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အဆိုျပဳခ်က္ႏွစ္ခု ဆန္႔က်င္ဘက္ ျဖစ္ေနတာပါ။ ဒါက လတ္တေလာ ျဖစ္ေနတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္ျပီး ၂၁ ရာစု ပင္လံု ဒုတိယ အစည္းအေ၀း က်င္းပခ်ိန္မွာလည္း ျငင္းခံုမႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အခ်က္ပါ။ ဒုတိယတစ္ခုက ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုမူ ေအာက္မွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ “မည္သည့္အခါမွ် ခြဲမထြက္ရ” ဆိုတဲ့ စကားရပ္နဲ႔ ဆက္ႏႊယ္တဲ့ ကိစၥရပ္ပါ။ ဒါကေတာ့ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ပင္လံု သေဘာတူညီခ်က္၊ အေျခခံ ဥပေဒနဲ႔ပါ သက္ဆိုင္ေနပါတယ္။

■ အဆိုျပဳခ်က္မွာ ဘာေတြ ပါ၀င္ေနသလဲ

UPDJC အစည္းအေ၀းက အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ မူ၀ါဒ အဆိုျပဳခ်က္မွာ အခ်က္ ၁၀ ခ်က္ကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ပထမပိုဒ္မွာ နိဒါန္းပါ၀င္ျပီး ဖက္ဒရယ္စနစ္တြင္ အေျခခံရမည့္မူမ်ား၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ က်င့္သံုးမႈ၊ တန္းတူေရး၊ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္၊ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုမူ (ဖြဲ႕စည္းမႈႏွင့္ အာဏာခြဲေ၀မႈ)၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရး (ဒါကိုေတာ့ ဆိုင္းငံ့ထားတယ္လို႔ သိရပါတယ္)၊ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီစနစ္၊ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးရမယ့္ ေခါင္းစဥ္ေတြနဲ႔ နိဂံုးပိုင္းတို႔ ျဖစ္ျပီး ဒါနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အဆိုျပဳခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ အဲဒီထဲမွာမွ တန္းတူေရး ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္၊ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ ေအာက္မွာ အခ်က္ငါးခ်က္၊ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုမူ (ဖြဲ႕စည္းမႈႏွင့္ အာဏာခြဲေ၀မႈ) ေအာက္မွာ အခ်က္ ၁၀ ခ်က္၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရးေအာက္က အဆိုျပဳလႊာတစ္ ေအာက္မွာ အခ်က္ ေလးခ်က္၊ အဆိုျပဳလႊာႏွစ္ ေအာက္မွာ အခ်က္ေျခာက္ခ်က္၊ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီစနစ္ ေအာက္မွာ ႏွစ္ခ်က္၊ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြးရမယ့္ ေခါင္းစဥ္ေတြေအာက္မွာ ကိုးခ်က္ စသျဖင့္ ပိုင္းျခားထားပါတယ္။

ဒီအခ်က္ေတြထဲမွာ လတ္တေလာ စိတ္၀င္စားမႈ အမ်ားဆံုးႏွစ္ခ်က္က သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းအလိုက္ ကိုယ္ပိုင္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲပိုင္ခြင့္နဲ႔ ျပည္ေထာင္စု တပ္မေတာ္ ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပည္ေထာင္စု တပ္မေတာ္ ကိစၥဟာ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြးရမယ့္ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ထည့္သြင္းထားတာ ျဖစ္ျပီး ဒါကုိ လံုျခံဳေရးက႑မွာ ေဆြးေႏြးႏိုင္ေရး တင္ျပဖို႔ သေဘာတူခဲ့ပါတယ္။

ဆက္လက္ေဆြးေႏြးရမယ့္ ေခါင္းစဥ္ေတြေအာက္မွာ ျပည္ေထာင္စု တပ္မေတာ္ ကိစၥအျပင္ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ျခင္း၊ ဒီမိုကေရစီ အခြင့္အေရး၊ အေျခခံ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ က်ား/မ တန္းတူညီမွ်မႈ၊ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္၊ ျပည္နယ္သစ္ ေပၚထြန္းခြင့္၊ ျပည္နယ္ နယ္နိမိတ္၊ ဘ႑ာေရးႏွင့္ သယံဇာတ၊ ႏိုင္ငံသား၊ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒဆိုင္ရာ ခံုရံုး စတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။

■ ၂၀၀၈ ေအာက္က စိုးရိမ္မႈ

ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေတြမွာ ကိုယ္ပိုင္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲခြင့္ျပဳမယ္လို႔ ေျပာလိုက္ခ်ိန္မွာ အျမင္ႏွစ္ခု ထြက္လာပါတယ္။ ပထမတစ္ခုက ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ေက်ာ္လြန္လို႔ မရတဲ့အတြက္ ေလွၾကီးေပၚ ေလွငယ္တင္ရံုက လြဲျပီး ဘာမွ မထူးႏိုင္ဘူး ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါ။ ဆိုလိုတာက ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို မျပင္ႏိုင္ဘဲ ေနာက္ထပ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေတြ ထပ္ျပီး ေရးဆြဲလည္း အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိမွာမဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ ယူဆခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပယုဂ္အားျဖင့္သာ ရွိျပီး ပကတိမွာ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ ပိုရႈပ္ေထြးမယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ပါ။

ဒုတိယ တစ္ခ်က္က ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းမွာ တၾကိမ္မွ် မရွိဘူးတဲ့ အခြင့္အေရးျဖစ္တာေၾကာင့္ အေကာင္းျမင္ရႈေထာင့္ကေန ၾကိဳဆိုလက္ခံတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ထြက္ေပၚလာတဲ့ အျမင္သေဘာထား ႏွစ္ခ်က္စလံုး အျပင္ ေနာက္ထပ္ သီးျခားျမင္ႏိုင္တဲ့ အခ်က္က UPDJC ရဲ႕ အဆိုျပဳခ်က္ထဲမွာ ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ေရွ႕ေနာက္မညီဘဲ ဆန္႔က်င္ဘက္လို႔ ယူဆႏိုင္တဲ့ အခ်က္ေတြပါ။

■ ေရွ႕ေနာက္မညီတဲ့ အခ်က္ေတြ

ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေတြမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲရမယ့္ အခ်က္က ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုမူ (ဖြဲ႕စည္းမႈႏွင့္ အာဏာခြဲေ၀မႈ) ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ပါ၀င္ပါတယ္။

UPDJC ရဲ႕ အဆုိျပဳခ်က္ အပိုဒ္ ၅ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ ေခါင္းစဥ္ေအာက္က ပုဒ္မခြဲ ၅ (ခ) မွာ “ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ ရလဒ္မ်ားကို အေျခခံ၍ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္အညီ ျပင္ဆင္အတည္ျပဳျပီးျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒအရ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ တိုင္းေဒသၾကီး/ျပည္နယ္မ်ား၏ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒမ်ား ေရးဆြဲရာတြင္ ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ ေက်ာ္လြန္ ဆန္႔က်င္ျခင္း မရွိေစဘဲ အေျခခံ လြတ္လပ္ခြင့္၊ အေျခခံ ရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ က်င့္စဥ္မ်ားကို အာမခံရမည္” လို႔ ဆိုထားပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ “လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္အညီ ျပင္ဆင္ အတည္ျပဳျပီးျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရ” ဆိုတဲ့ စကားရပ္ေၾကာင့္ ေပၚထြက္လာမယ့္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေတြဟာ (လက္ရွိ တည္ဆဲ ျဖစ္ေနတဲ့) ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရ ေရးဆြဲမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာ သက္ေရာက္ပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို အရင္ ျပင္မယ္၊ ဒီလို ျပင္ျပီးေတာ့မွ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံုေတြ ေရးမယ္လို႔ ဆိုလိုေၾကာင္း ယူဆစရာပါ။ ဒီအခ်က္အတိုင္း ဆိုရင္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေတြဟာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ေအာက္မွာပဲ ရွိမယ္၊ ေက်ာ္လြန္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ စိုးရိမ္မႈ လြဲမွားတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုမူ (ဖြဲ႕စည္းမႈႏွင့္ အာဏာခြဲေ၀မႈ) အပိုင္းမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အခ်က္က ေနာက္ထပ္ စဥ္းစားခ်က္တစ္ခု ထပ္ျဖစ္ေစပါတယ္။

အဆိုျပဳခ်က္ အပိုဒ္ ၆ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုမူ ေခါင္းစဥ္ေအာက္က ပုဒ္မခြဲ ၆ (ဆ) မွာ “ တိုင္းေဒသၾကီး/ျပည္နယ္မ်ားတြင္ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းခြင့္ရွိေသာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အပါအ၀င္ ဥပေဒမ်ားတြင္ ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒႏွင့္ ေက်ာ္လြန္ ဆန္႔က်င္ေစျခင္း မရွိေစဘဲ ေရးသားျပ႒ာန္းခြင့္ ရွိေစရမည္၊ ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီး/ျပည္နယ္မ်ားအၾကား ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒႏွင့္အညီ အာဏာမ်ားကို ခြဲေ၀က်င့္သံုးျခင္း (Division of Power) ရွိရမည္” လို႔ ေဖာ္ျပပါတယ္။

ပုဒ္မခြဲ ၆ (ဆ) ကို ၾကည့္တဲ့အခါ ေဖာ္ျပထားတဲ့ “ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ” ဆိုတဲ့ စာသားဟာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ဆိုလိုသလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ပုဒ္မခြဲ ၅ (ခ) မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ ရလဒ္မ်ားကို အေျခခံ၍ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ားႏွင့္အညီ ျပင္ဆင္အတည္ျပဳျပီးေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံကို ဆိုလိုသလား၊ ရွင္းလင္းျပတ္သားမႈ မရွိပါဘူး။

တကယ္လို႔ ပုဒ္မခြဲ ၅ (ခ) ေရာ၊ ပုဒ္မခြဲ ၆ (ဆ) ေရာ အတူတူပဲ ဆိုရင္ စိတ္၀င္စားစရာ ျငင္းခံုမႈေတြ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ပုဒ္မခြဲငယ္ႏွစ္ခုမွာ ျပ႒ာန္းေဖာ္ညႊန္းခ်က္ေတြဟာ ဆန္႔က်င္ေနပါတယ္။ ပထမတစ္ခု ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ျပင္ျပီးမွ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ေရးဆြဲရမယ္၊ ဒုတိယ တစ္ခုက (ရွင္းလင္းတိက်တဲ့ ေဖာ္ညႊန္းခ်က္ မပါတာေၾကာင့္) ေရးဆြဲမယ့္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေတြဟာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို မေက်ာ္ရဘူးဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ သက္ေရာက္ပါတယ္။

■ ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္ အလဲအထပ္

UPDJC က အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ မူ၀ါဒ အဆိုျပဳခ်က္ေတြမွာ အထင္အရွား ပါ၀င္ေနတဲ့ ေနာက္တစ္ခ်က္က “မည္သည့္အခါမွ် ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္” မရွိေစရဆိုတဲ့ အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒမွာလည္း ပါ၀င္ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ အခန္း (၁) ႏိုင္ငံေတာ္ အေျခခံမူမ်ား ပုဒ္မ ၁၀ မွာ “ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ ပါ၀င္သည့္ တိုင္းေဒသၾကီးမ်ား၊ ျပည္နယ္မ်ား၊ ျပည္ေထာင္စု နယ္ေျမမ်ား၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ စီရင္စုမ်ားစသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ နယ္ေျမ အပိုင္းအျခား ဟူသမွ်သည္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ မည္သည့္ အခါမွ် ခြဲမထြက္ရ” လို႔ ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။ UPDJC ရဲ႕ မူ၀ါဒ အဆိုျပဳခ်က္ ပုဒ္မ ၆ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုမူ ပုဒ္မခြဲ ၆(ဂ) မွာေတာ့ “ႏိုင္ငံေတာ္၏ နယ္ေျမအပိုင္းအျခား ဟူသမွ်သည္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲမထြက္ရ” လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဒါကို ၾကည့္ရင္လည္း တိုင္းရင္းသားေတြဘက္က လက္ခံႏိုင္မလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ လက္မခံရင္ ဒါဟာ ဆက္ျပီး ေဆြးေႏြးရမယ့္ ကိစၥ ျဖစ္လာပါျပီ။ ဒီေနရာမွာ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္က ခြဲထြက္ခြင့္ကို လိုလားတယ္၊ ခြဲထြက္ခ်င္ေနတယ္လို႔ ေျပာဆိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။

၁၉၄၇ ခုႏွစ္ အေျခခံ ဥပေဒကို ျပန္ၾကည့္ရင္ “ခြဲထြက္ႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရး” ကို ထည့္သြင္းေပးထားျပီး “ဤအေျခခံဥပေဒ (၁၉၄၇ ခုႏွစ္ အေျခခံ ဥပေဒ) အာဏာတည္သည့္ေန႔မွ ဆယ္ႏွစ္အတြင္း ခြဲထြက္ႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရးကို အသံုးမျပဳရ” ဆိုတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ ထည့္သြင္းေပးထားပါတယ္။ ဒီမတိုင္ခင္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ မခ်ဳပ္ဆိုမီ အခ်ိန္ကလည္း “အဂၤလိပ္တို႔ထံမွ လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္တြင္ ျပည္ေထာင္စုမွ ခြဲထြက္လိုပါက လြတ္လပ္စြာ ခြဲထြက္ခြင့္ရွိရန္” ဆိုတဲ့ အခ်က္အပါအ၀င္ အခ်က္ငါးခ်က္ကို ရွမ္း၊ ကခ်င္ႏွင့္ ခ်င္း တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို ေတာင္းဆိုခဲ့ျပီး အဲဒီအခ်က္ေတြကို လိုက္ေလ်ာမွ Frontier Areas (ေတာင္တန္းေဒသမ်ား) ႏွင့္ Ministerial Burma (ျပည္မ) ပူးေပါင္းကာ ေစာလ်င္စြာ လြတ္လပ္ေရး ယူမယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းက လက္ခံခဲ့တဲ့အတြက္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇြန္ ၁၆ ရက္ “တိုင္းျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္မွ ဗမာျပည္ကို လံုး၀လြတ္လပ္ျပီး အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ ႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ ေၾကညာရန္” ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက အဆိုတင္ခဲ့ျပီး “ျပည္ေထာင္စုအတြင္းမွ ခြဲထြက္လိုပါက ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္” ကို မရရင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ အဆိုကို မေထာက္ခံဘူးလို႔ ရွမ္းနဲ႔ ကရင္နီ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခါ ရွမ္း၊ ကရင္နီ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းတို႔ ညွိႏိႈင္းျပီး ၾကားအေျဖတစ္ခု ရွာခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေျဖအရ “ခြဲထြက္လိုက ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္” ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက လိုက္ေလ်ာခဲ့ျပီး ကန္႔သတ္ခ်က္အျဖစ္ “လြတ္လပ္ေရးရျပီး ဆယ္ႏွစ္အတြင္း ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္ကို အသံုးမျပဳ” လို႔ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္က သေဘာတူခဲ့့ပါတယ္။

တစ္ခ်ိန္က ဦးေန၀င္း ဦးေဆာင္တဲ့ အာဏာသိမ္းအစိုးရနဲ႔ စစ္အာဏာသိမ္း အစိုးရ အဆက္ဆက္က “ဖက္ဒရယ္ႏွင့္ ခြဲထြက္ေရး” ယွဥ္တြဲျပီး ျပည္ေထာင္စုျပိဳကြဲမယ္လို႔ ၀ါဒမိႈင္းတိုက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဖက္ဒရယ္ရဲ႕ အႏွစ္သာရဟာ ခြဲထြက္ျခင္း မဟုတ္ပါဘူး။ သမိုင္းမွာ ခြဲထြက္လိုက ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္ ဆိုတာ ရွိခဲ့တယ္၊ ဒီကေန႔ ေခတ္မွာေတာ့ ဒါကို ေၾကာက္ေနစရာ မလိုေတာ့ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ ခြဲထြက္ခြင့္ဆိုတာ ေတာင္းဆိုရမယ့္ ကိစၥ မဟုတ္သလို ဒါမလုပ္ရဆိုျပီး တားဆီးထားလို႔လည္း မရႏိုင္ပါဘူး။

ေခတ္ကာလအေျခအေနအရ UPDJC ရဲ႕ မူ၀ါဒ အဆိုျပဳခ်က္ေတြကို ၾကည့္ျပီး အေကာင္းဘက္က ၾကည့္ရင္ သူတို႔ ၾကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေတြ ေပၚေပါက္လာမယ္၊ ဒါဟာ ျမန္မာသမိုင္းမွာ တစ္ခါမွ မရဘူးတဲ့အတြက္ ေကာင္းတဲ့ အခ်က္ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုရပါမယ္။ အဆိုးျမင္ ရႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြ အေနနဲ႔ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒမွာ ရရွိခဲ့တဲ့ “ ခြဲထြက္လိုပါက ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္” အခြင့္အေရးကို ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနဲ႔ အလဲအထပ္ လုပ္ေပးရမယ္ဆိုတဲ့ အေတြး ျဖစ္ေစပါတယ္။

■ တပ္မေတာ္ရဲ႕ သေဘာထား

ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေတြ ေရးဆြဲမွာကို တပ္မေတာ္က သေဘာတူမလားဆိုတဲ့ အျမင္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ေက်ာ္လြန္လို႔ ရမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ စိုးရိမ္ၾကသလို တပ္မေတာ္က သေဘာမတူရင္ ဘာမွ လုပ္ရမွာမဟုတ္ဘူး ဆိုတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြပါ။

ျမန္မာ့အေရး ကၽြမ္းက်င္သူတစ္ခ်ိဳ႕ရဲ႕ အဆိုအရ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲျခင္းကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာမွာ စတင္ျပီး ေဆြးေႏြးမႈေတြ ရွိခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္တုန္းက တပ္မေတာ္ဘက္က လက္မခံခဲ့ဘူးဆိုတဲ့ ေျပာဆိုခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ လက္ခံခဲ့ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လက္ခံခဲ့သလဲဆိုရင္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေတြကို ဘယ္လိုပဲ ေရးဆြဲ၊ ေရးဆြဲ အျပီးသတ္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပံုဆိုင္ရာ အေျခခံ ဥပေဒ ခံုရံုးရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊ ျပည္ေထာင္စု ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္ စတာေတြ လိုအပ္မယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါဆိုရင္ ေမးစရာတစ္ခ်ိဳ႕ ရွိလာပါတယ္။ အကယ္၍ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေတြကို ေရးဆြဲျပီးရင္ ဘယ္လို အတည္ျပဳမလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ နည္းလမ္းႏွစ္ခု ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ ပထမ နည္းလမ္းက ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ ခံုရံုးက ဆံုးျဖတ္တဲ့ နည္းလမ္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယ နည္းလမ္းက ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲ လုပ္ျပီး ဆံုးျဖတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းႏွစ္ခုမွာ ဘယ္နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳမလဲ ဆိုတဲ့အခ်က္က တပ္မေတာ္က သေဘာတူျခင္း ရွိ၊ မရွိ ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေပၚလြင္ေစႏိုင္ပါတယ္။

■ တိုင္းရင္းသားေတြက ဘာကို လိုလားသလဲ

ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္မွာ ျပင္ဆင္ထားတာေတြရွိပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားေတြဟာ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံ ဥပေဒကို လက္မခံသလို ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကိုလည္း ႏွစ္ျခိဳက္ျခင္း ရွိပါဘူး။ သူတို႔ လိုလားတဲ့ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု အေျခခံ ဥပေဒဆိုတာ သီးျခား ရွိထားပါတယ္။ ဒါကို ဖက္ဒရယ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ (မူၾကမ္း) ေရးဆြဲေရးႏွင့္ ညွိႏိႈင္းမႈ ေကာ္မတီ (FCDCC) က ေရးဆြဲထားတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းေတြကို ၾကည့္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္။

FCDCC မူလို ေျပာတဲ့ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ပထမမူၾကမ္းကို နယ္စပ္မွာ ရွိေနတဲ့ ၉၀ ေရြးေကာက္ခံ အမတ္ေတြ၊ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ေတြ၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္း အားလံုးပါ၀င္ျပီး ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ အခန္း ၁၄ ခန္း၊ ပုဒ္မ ၂၀၃ ခု ပါရွိတဲ့ ဒုတိယ မူၾကမ္း ထြက္ခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္က KIO ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမ မိုင္ဂ်ာယန္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ေတြရဲ႕ အစည္းအေ၀းမွာ FCDCC က ေရးဆြဲထားတဲ့ မူၾကမ္းကို အေျခခံျပီး ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု အေျခခံ ဥပေဒမွာ ပါ၀င္သင့္တဲ့ အေျခခံမူ ရွစ္ခ်က္ကို သေဘာတူခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ FCDCC က ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ မူၾကမ္းကို ညီညြတ္ေသာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီ (UNFC) သုေတသနႏွင့္ ဥပေဒေရးရာ ႒ာနက မြမ္းမံျပီး ျဖည့္စြက္ခဲ့တဲ့အတြက္ မူလရွိထားတဲ့ မူၾကမ္းဟာ အခန္း ၁၅ ခန္း၊ ပုဒ္မ ၁၉၂ ခု ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ပါ၀င္တဲ့ အခ်က္ေတြဟာ တိုင္းရင္းသားေတြ လိုလားတဲ့ အခ်က္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ဥပေဒမူၾကမ္းအတြက္ အေျခခံမူ ရွစ္ခ်က္ထဲမွာ ခြဲထြက္ခြင့္ ဆိုတာလည္း လံုး၀ မပါ၀င္ခဲ့ပါဘူး။ FCDCC ရဲ႕ အေျခခံမူ ရွစ္ခ်က္မွာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၊ တန္းတူေရး၊ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္၊ စစ္မွန္သည့္ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု၊ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစု အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီေရး၊ အေျခခံ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ က်ားမဆိုင္ရာ တန္းတူေရး၊ ဘာသာေရးကို အေျခခံေသာ ႏိုင္ငံ၊ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီစနစ္ စတဲ့အခ်က္ေတြ ပါရွိပါတယ္။

UPDJC က အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ အဆိုျပဳခ်က္ ေခါင္းစဥ္ေတြဟာ FCDCC က စတင္ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု အေျခခံမူ ရွစ္ခ်က္နဲ႔ သိပ္ျပီး ကြဲလြဲခ်က္မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဆိုျပဳခ်က္ ေခါင္းစဥ္တစ္ခုခ်င္းစီေအာက္က ဖြင့္ဆိုခ်က္၊ ရည္ညႊန္းခ်က္ စာသားေတြကေတာ့ အားလံုးပါ၀င္ျပီး အေၾကအလည္ ေဆြးေႏြး ညွိႏိႈင္းၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲခြင့္ အပါအ၀င္ ေခါင္းစဥ္ပိုင္း ေဖာ္ညႊန္းခ်က္ေတြဟာ လက္ခံစရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရွ႕ေနာက္မညီတဲ့ ၀ိေရာဓိေတြေၾကာင့္ ဘယ္လို ေထာင္ေခ်ာက္ေတြ ရွိေနႏိုင္သလဲ ဆိုတာ ၂၁ ရာစု ပင္လံု ဒုတိယအစည္းအေ၀းမွာ အေက်အလည္ ေဆြးေႏြးရင္းနဲ႔ပဲ အေျဖရွာႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

● ကိုးကား
- ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒ
- Common Vision for the Bruma’s federalism by Sai Khuensai (Shan Herald Agency for News)
- ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီ ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ေရး ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ မွ်ေျခ ကနဦး အဆိုျပဳခ်က္မ်ား (The Myanmar Quarterly အတြဲ ၁၊ အမွတ္ ၂)

■ ေနထြန္းႏိုင္

(ယခု ေဆာင္းပါးကို ေမ ၁၈ ရက္ထုတ္ The Speaker သတင္းဂ်ာနယ္ အတြဲ ၁ ၊ အမွတ္ ၂၄ တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ ေဆာင္းပါးရွင္သည္ ISP Myanmar မွ ထုတ္ေ၀ေနေသာ The Myanmar Quarterly ဂ်ာနယ္၏ အယ္ဒီတာ ျဖစ္သည္)