ကိုယ္​့တာဝန္​ကိုယ္​ယူပါ (ေမာင္သာခ်ဳိ)

(တစ္)

ဟသၤာတၿမိဳ႕မွာ ေနျဖစ္ခဲ့စဥ္တုန္းက တစ္ရက္ ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥခ်ည္းပဲသက္​သက္​ ေရာင္းတဲ့ ဆုိင္ကေန ဘဲဥ ၅ လံုး ၀ယ္ျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္ျပန္ေရာက္လို႔ ခ်က္မယ္ျပဳတ္မယ္ လုပ္ေတာ့ ၂ လံုးက အပုပ္။ ဒါနဲ႔ ေနာက္တစ္ရက္ ေစ်းထဲကုိ ေရာက္ျပန္ေတာ့ အဲသည့္ ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥ ဆုိင္ကေလးေရွ႕မွာရပ္ကာ အျပစ္တင္တဲ့ သေဘာတုိ႔၊ အစား ျပန္ရလိုခ်င္တဲ့ သေဘာတို႔ ဘာတစ္ခုမွ မပါဘဲနဲ႔ ရင္းကလည္း ရင္ႏွီးေနတဲ့သူ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဆိုင္ရွင္အပ်ိဳႀကီးကိုိ ေျပာမိပါတယ္။ ဘဲဥ ၂ လံုး ပုပ္ေနပါတယ္ေပါ့။ သူကလည္း ရယ္ရယ္ေမာေမာနဲ႔ကိုပဲ တုံ႔ျပန္ပါတယ္။

ကြၽန္မဥတာ မဟုတ္ဘူး ဆရာ...တဲ့။

႐ုတ္တရက္ေတာ့ ၀ါးခနဲ ရယ္ခ်လိုက္ဖို႔ ေကာင္းတဲ့အေျဖပဲေပ့ါ။ သူေျဖပံုက ရယ္လည္း ရယ္စရာႀကီးပါ။ ဒါေပမယ္​့ ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္းစားလိုက္ေတာ့ ဒါဟာ တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္သိမႈမရွိတဲ့ စကားပါ။ ရက္စပြန္ဇဘလတီ (Responsibility) မရွိတာလို႔ ဆုိရမွာေပါ့။

သည္လုိ စိတ္သေဘာထားမ်ိဳးကုိ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ႀကီးကိုပဲ ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။

တစ္ခါက ဘတ္စ္ကားစီးသြားတဲ့အခါ ဖင္ထိုင္ခံုမွာ မေသမသပ္ ႐ိုက္ထားတဲ့ သံငုတ္က အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ထဘီကို ၿပဲသြားေစပါတယ္။ ယာဥ္ေနာက္လိုက္က စပ္ၿဖဲၿဖဲမ်က္ႏွာနဲ႔ ျပန္ေျပာလိုက္ပံုက ထဘီအသစ္ ရတာေပါ့ အစ္မရယ္တဲ့။ ဘယ္လိုမွ ရယ္စရာမေကာင္းပါဘူး။

သေဘၤာနစ္ေတာ့လည္း တာ၀န္ယူမယ့္သူ မရွိ။ ကားေမွာက္ေတာ့လည္း တာ၀န္ယူမယ့္သူ မရွိ။ ဓာတ္ႀကိဳးျပတ္က်ေတာ့လည္း တာ၀န္ယူမယ့္သူ မရွိ။

ေရေျမာင္းေတြပိတ္ေတာ့လည္း တာ၀န္ယူမယ့္သူ မရွိ။ အမ်ားပိုင္ ေျမေတြေပၚမွာ အႏုိင္က်င့္ဗုိလ္က် ပိတ္ဆို႔ၾကတာေတြကိုလည္း တာ၀န္ယူမယ့္သူ မရွိ။

ေဟာသည့္ ဘဲဥက ကြၽန္မဥတာ မဟုတ္ဘူးဆုိတာနဲ႔ ၿပီးသြားေရာလား။

(ႏွစ္)

ႏုိင္ငံတစ္ခု ဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ ေျပာၾကဆိုၾကတဲ့အခါ တခ်ိဳ႕က အေျခခံမူ ၅ ခ်က္ ရွိတယ္ဆုိၿပီး ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။

၁။ တာ၀န္ယူမႈ

၂။ ပြင့္လင္းမႈ

၃။ ပါ၀င္လႈပ္ရွားမႈ

၄။ ထိေရာက္မႈ

၅။ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ...တဲ့။

တခ်ိဳ႕ကလည္း ႏုိင္ငံတစ္ခု ဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ရာ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ ၈ ခ်က္လုိ႔ ဆုိၾကျပန္ပါတယ္။

၁။ တာ၀န္ယူမႈနဲ႔ စာရင္းရွင္းႏုိင္မႈ

၂။ ပါ၀င္လႈပ္ရွားမႈ

၃။ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ

၄။ ပြင့္လင္းမႈ

၅။ တုံ႔ျပန္မႈ

၆။ နားလည္သေဘာတူညီမႈ

၇။ ထိေရာက္စြာ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္မႈ

၈။ အားလံုးကို သိမ္းသြင္းမႈ...တဲ့။

အဲဒါေတြဟာ Good Governance လို႔ဆုိတဲ့ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ပံု ေကာင္းတဲ့ ႏုိင္ငံတစ္ခုရဲဲ႕ ႏုိင္ငံသူ၊ ႏုိင္ငံသားေတြရဲ႕အၾကားမွာ သေႏၶတည္ေနတဲ့ အခ်က္ေတြလို႔ ပညာရွင္ေတြက ေျပာေလ့ဆုိေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ၈ ခ်က္ပဲ ေျပာေျပာ၊ ၅ ခ်က္ပဲ ေျပာေျပာ၊ ကုိယ့္ဘာသာကိုယ္ လိုတိုးပိုေလွ်ာ့ နံပတ္စဥ္တပ္ကာ ႀကိဳက္သလို ေျပာ၊ တာ၀န္ယူမႈ (Responsibility) ဆုိတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ပါေနမွာပါပဲ။

လူဟာ ကုိယ့္ကိစၥကိုယ္ တာ၀န္ယူရေပမွာေပါ့။ ကိုယ္က်ဴးလြန္ထားတဲ့အတြက္ ကိုယ္ခံ။ ကုိယ့္ေပါ့ေလ်ာ့မႈအတြက္ ကိုယ္ေတာင္းပန္။ ကုိယ္ယူထားတဲ့ အေႂကြးကို ကိုယ္ဆပ္။ သည္အေျခခံသေဘာထားတစ္ခုတည္းနဲ႔ကိုပဲ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကိစၥေတြက ၿပီးျပတ္သြားစၿမဲ ျဖစ္ပါတယ္။

(သံုး)

ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ တုိက်ိဳၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ၿမိဳ႕ပတ္ရထားစီးတုန္းက အေတြ႕အႀကံဳတစ္ခုကို အမွတ္ရေနမိပါတယ္။ တုိက်ိဳကိုပတ္တဲ့ ၿမိဳ႕ပတ္ရထားေတြက ၅၉ မိနစ္တိတိကို တစ္ပတ္ပတ္ေနတဲ့ ရထားေတြပါ။ အခ်ိန္ အလြန္တိက်ပါတယ္။ တစ္ခါမွာေတာ့ တဲြတစ္တဲြေပၚမွာ Wheel Chair နဲ႔ မသန္စြမ္းသူ ခရီးသည္တစ္ဦး ပါလာပါတယ္။ သူ႔ကို အဆင္းအတက္လုပ္ခ်ိန္ကေလး ေစာင့္ေပးရတဲ့အတြက္ အခ်ိန္ကေလး နည္းနည္းပိုၾကာသြားပါတယ္။ အဲဒါကို ဂ်ပန္ရထားက ေနရာအႏွံ႔မွာ တပ္ဆင္ထားတဲ့ ေဆာင္းေဘာက္ခ္ကတစ္ဆင့္ ေၾကညာေပးပါတယ္။

‘‘ကြၽန္မတို႔ရဲ႕ ရထားဟာ ၅၉ မိနစ္တိတိမွာ တုိက်ိဳၿမိဳ႕ေတာ္ကို တစ္ပတ္ပတ္ရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္...ယခု ခရီးစဥ္မွာ မသန္စြမ္းခရီးသည္တစ္ဦးကို တင္ေဆာင္လာတဲ့အတြက္ မိနစ္ ၆၀ ၾကာေညာင္းမွာျဖစ္ပါတယ္...ခရီးသြားတို႔ရဲ႕ အခ်ိန္ကို ၁ မိနစ္ ပိုသံုးမိတဲ့အတြက္ ခြင့္လႊတ္ဖို႔ရာ ေတာင္းပန္အပ္ပါတယ္ရွင္’’

အခ်ိန္ ၁ မိနစ္တိတိ ပိုၾကာသြားတဲ့အတြက္ ကိုယ့္တာ၀န္ ကိုယ္ယူကာ ေတာင္းပန္ေနတဲ့ ဂ်ပန္မီးရထား၀န္ေဆာင္မႈအေပၚ ကြၽန္ေတာ္ ၾကည္ႏူးမိတာအမွန္ပါ။

ဂ်ပန္ကလာတဲ့ သတင္းေတြမွာ အဲ့သည္​လို တာ၀န္ခံမႈ (Responsibility)နဲ႔ ဆက္ႏႊယ္တဲ့ သတင္းေတြက မၾကာခဏပါပဲ။

၂၀၀၉-၂၀၁၀ တုန္းက ဘရိတ္စနစ္ ခြၽတ္ယြင္းတယ္လုိ႔ဆုိၿပီး တုိယုိတာ ကုမၸဏီက ကားအစီးေရ ၁၂ သန္း ျပန္သိမ္းပါတယ္။

တစ္ခါ ၂၀၁၅ တုန္းက ေလအိတ္စနစ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းလို႔ဆိုၿပီး တိုယိုတာကပဲ ကားအစီးေရ ၁၀ သန္း ျပန္သိမ္းျပန္ပါတယ္။ အဲ့သည္ ၂၀၁၅ ထဲမွာပဲ တံခါးစနစ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းတယ္လို႔ဆိုၿပီး တုိယုိတာက ကားအစီးေရ ၆ ဒသမ ၅ သန္း ျပန္သိမ္းျပန္ပါတယ္။

၂၀၁၆ ထဲမွာလည္း သည္အတိုင္းပါပဲ။ ေလအိတ္စနစ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းတယ္လုိ႔ဆိုကာ ျပန္သိမ္းတဲ့ ကားေတြက အစီးေရ ၃ ဒသမ ၄ သန္းပါတဲ့။ တိုယုိတာက ၁ ဒသမ ၇၃ သန္း၊ ဟြန္ဒါက ၁ ဒသမ ၁၃ သန္း၊ နစ္ဆန္းက ၅ သိန္းနီးပါး၊ မာဇဒါက ၄ ေသာင္းခဲြ။ တာကာကာက ထုတ္တဲ့ ေလအိတ္စနစ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းတာေၾကာင့္ အကုန္ျပန္သိမ္းတာလို႔ ဆုိပါတယ္။

ဒါေတြအားလံုးဟာ ကိုယ့္တာ၀န္ ကုိယ္ယူတဲ့ကိစၥ၊ ကိုယ့္ျပႆ နာ ကိုယ္တာ၀န္ခံတဲ့ကိစၥ လို႔ပဲ ထင္ပါတယ္။

ဂ်ပန္စားေသာက္ဆိုင္ကေလး တစ္ဆုိင္ထဲမွာ စားသံုးသူတစ္ေယာက္ ၀င္လာၿပီးတ့ဲအခါ စားစရာ ေသာက္စရာ မွာၿပီးတဲ့ေနာက္ စားပဲြေပၚကို လက္ေထာက္ပါတယ္။

တစ္ေနရာမွာ စားပဲြေပၚက အခ်ဥ္ရည္လို အရာမ်ိဳး ေပသြားတာေၾကာင့္ သူ႔အက်ႌရဲ႕ တံေတာင္ဆစ္ေနရာက စြန္းေပသြားတဲ့ အကြက္ကို ၾကည့္ပါတယ္။ သူက ဆုိင္ကို ဘာမွ တုံ႔ျပန္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ္​့ ဆုိင္က ဒါကို သတိျပဳမိသြားတဲ့အခါ စားပဲြထိုးသမီးငယ္တစ္ေယာက္ရယ္၊ ဆိုင္ရဲ႕ တာ၀န္ရွိသူျဖစ္ပံုရတဲ့ တစ္ေယာက္ရယ္တုိ႔ အနားကုိေရာက္လာၾကကာ ပ်ာပ်ာသလဲကိုပဲ ေတာင္းပန္ၾကပါတယ္။ ေတာင္းဆိုတာကုိ ေက်နပ္တဲ့အထိ ေဆာင္ရြက္ေပးပါမယ္ဆိုတဲ့ မ်က္ႏွာထားေတြနဲ႔။

ၾကည္ႏူးဖိ႔ု သိပ္ေကာင္းပါတယ္။

(ေလး)

ႏုိင္ငံတစ္ခု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲတဲ့အခါ လိုအပ္ခ်က္ေတြ အမ်ားအျပားရွိေနမွာ မွန္ေပမယ့္ ေစ်းသည္အစ အစိုးရအဆံုး အားလံုးက ကုိယ့္တာ၀န္ကုိယ္ယူလိုတဲ့ စိတ္ေတြ ဖံြ႕ၿဖိဳးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

ဘဲဥပုပ္ေနတာကို ကြၽန္မဥ တာမဟုတ္ဘူးလို႔ ေျပာ႐ံုနဲ႔ ကိစၥ မၿပီးျပတ္ပါဘူး။ အေကာင္းနဲ႔ လဲေပးလိုတဲ့စိတ္ ေမြးရဲရမွာေပါ့။ အဲဒါ ကြၽန္မဆုိင္က ၀ယ္တဲ့ဘဲဥလား။

ဒါဆုိ အဲဒါ ကြၽန္မတာ၀န္။ ကြၽန္မ ရွင္းမယ္၊ သည္လိုစိတ္မ်ိဳး တည္ေဆာက္ရမွာပါ။

ဘဲဥပုပ္တာက ျပႆႆႆ နာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲသည့္အေပၚမွာ ဘယ္လို သေဘာထားသလဲ ဆိုတာကသာ ျပႆ နာပါ။ ။

​ေမာင္​သာခ်ိဳ