Structure အေၾကာင္း

စာေရးတဲ့အပိုင္းမွာ အဂၤလိပ္လိုပဲေရးေရး ျမန္မာလိုပဲေရးေရး က်ေနာ္တို႔ေတြ အၿမဲတမ္းစၿပီးေလ့လာရတဲ့အပိုင္း က နံပါတ္ (၁) အိုင္ဒီယာ နဲ႔ နံပါတ္ (၂) တည္ေဆာက္ပံု (Structure) အပိုင္းပါ။ ျမန္မာျပည္ေက်ာင္းေတြက စစ္တဲ့ အဂၤလိပ္စာ စာေမးပြဲေတြမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံျခားတကၠသိုလ္၀င္ခြင့္ စာစာေမးပြဲေတြျဖစ္တဲ့ TOEFL, IELTS, GRE, SAT, GCE စသျဖင့္ ဘယ္စာေမးပြဲပဲျဖစ္ျဖစ္ အဂၤလိပ္ စာစီစာကံုး (Essay) ေရးရင္ အနည္းဆံုး ၃ ပိုဒ္ေရးရမယ္ဆိုတာ ဆရာေတြက ေျပာထားၿပီးသား။ ဒါကိုမွ စာပိုဒ္ထပ္ၿပီးခြဲခ်င္ရင္ စာကိုယ္ပိုင္းမွာ မိမိတင္ျပတဲ့အေၾကာင္းအရာ နဲ႔ ပက္သက္ၿပီး ဥပမာ၊ ဥပေမယ်၊ အကိုးအကားေတြ နဲ႔ တင္ျပတဲ့ အခါမွာ ဥပမာတခုကို စာတပိုဒ္စီထပ္ခြဲၿပီး ေရးရတယ္ဆိုၿပီး Essay တပုဒ္ရဲ႕ Structure ပိုင္းကို က်ေနာ္တို႔ေတြအားလံုး သင္ခဲ့ၾကရတာပါ။

က်ေနာ္က သတင္းေထာက္လည္းလုပ္ခဲ့ေသးေတာ့ သတင္းေထာက္သင္တန္းမွာလည္း ဒီလိုပါပဲ။ သတင္းေရး သားနည္း အေျခခံသင္တန္းမွာ ဆရာေတြက ဘကုန္း ၆ လံုးပါေအာင္ေရးနည္း၊ ႀတိဂံေဇာက္ထိုး တည္ေဆာက္ပံု အတိုင္း ေရးနည္း အဆင့္ဆင့္ကိုပဲ စၿပီးသင္ေပးတာပါ။ သတင္းေထာက္သင္တန္း အတုိေလး ေတြပဲ တက္တက္၊ ႏိုင္ငံတကာက တကၠသိုလ္ေတြမွာ သတင္းစာပညာ (Journalism) ပဲ သြားသင္သင္ သူ႔ရဲ႕ အေျခခံ သေဘာတရား (basic concept) က ဒါပါပဲ။ က်န္တဲ့အပိုင္းေတြျဖစ္တဲ့ Commentary တို႔၊ Analysis တို႔၊ Interview တို႔၊ Satire ေရးနည္းေတြကေတာ့ အဆင့္ျမင့္အပုိင္းမွာ ပါသြားတာေပါ့ေလ။


၀တၳဳေတြ၊ ဇာတ္ညႊန္းေတြ ေရးသားနည္း သင္ရင္လည္း သူ႔ရဲ႕ တည္ေဆာက္ပံု Three Act Structure ပိုင္းကို ေလ့လာရတာပဲ။ ၿပီးေတာ့ Story Arc နဲ႔ Character Arc အေၾကာင္းေတြေလ့လာရတယ္။ ဇာတ္လမ္းတပုဒ္ကို တည္ေဆာက္တဲ့အခါမွာ Act ၃ ခုလံုးကို အခ်ိတ္အဆက္မိမိ ကြင္းဆက္ မျပတ္ေစပဲ နဲ႔ ေ႐ွ႕ေနာက္ ေလ်ာ္ညီစြာ ေကာင္းေကာင္း ခ်ိတ္ဆက္ တင္ျပထားႏိုင္တယ္ဆိုရင္ ဒီဇာတ္လမ္းဟာ Story Arc ေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ ဇာတ္လမ္းထဲမွာ ဇာတ္ေကာင္ (မ်ားေသာအားျဖင့္ အဓိက ဇာတ္ေကာင္) ဟာ အေျခအေန တရပ္ရပ္ (ဒါမွမဟုတ္) ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ ေစ့ေဆာ္မႈေၾကာင့္ သူ႔ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ ခံယူခ်က္ေတြေျပာင္း လဲသြားတာမ်ိဳး (တနည္းအားျဖင့္) ဇာတ္ေကာင္ရဲ႕ အတြင္းစိတ္ေတြ ေျပာင္းလဲသြားတယ္ဆိုရင္ ဒီဇာတ္လမ္းဟာ Character Arc ႐ွိတယ္လို႔ေျပာလို႔ရတယ္။ ဥပမာ - ေက်ာ္သူ နဲ႔ စိုးသူတို႔ တြဲဖက္သ႐ုပ္ ေဆာင္ခဲ့တဲ့ “ဒိုး” ႐ုပ္႐ွင္ဇာတ္ကားမ်ိဳးေပါ့။

LA က ႐ုပ္႐ွင္ သ႐ုပ္ေဆာင္သင္တန္း (Acting Class) ေတြ၊ ဇာတ္ညႊန္းေရးသင္တန္း (Screenwriting Class) ေတြ၊ ႐ုပ္႐ွင္႐ိုက္ကူးေရးပညာ သင္တန္း (Cinematography Class) ေတြ နဲ႔ တျခား႐ုပ္႐ွင္ နဲ႔ ပက္သက္တဲ့ သင္တန္းေတြမွာ တက္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ သ႐ုပ္ေဆာင္သင္တန္း တက္တယ္ဆိုေပမယ့္ တခ်ိဳ႕လည္း ဇာတ္ညႊန္းေရးၾကပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ ေက်ာင္းသား တေယာက္စ ႏွစ္ေယာက္ စက ဆက္သြယ္လာတယ္။ သူတို႔မွာ ဇာတ္လမ္းတိုေလးေတြ႐ွိတယ္။ အဲဒီဇာတ္လမ္းေတြ မွာ သူတို႔ သ႐ုပ္ေဆာင္မယ္။ က်ေနာ့္ကို ဒါ႐ိုက္တာ အေနနဲ႔ ႐ိုက္ေပးဖို႔ေျပာတယ္။ ႐ိုက္တာက ႐ိုက္ေပးလို႔ရပါတယ္။ အလြန္ဆံုး ႐ိုက္ရ ၄ ရက္ နဲ႔ ၅ ရက္ေပါ့။ တျပားမွလည္း မယူပါဘူး။ က်ေနာ္ ဇာတ္ညႊန္း ေတာင္းၿပီး ဖတ္ၾကည့္တယ္။ ဇာတ္ညႊန္းထဲမွာ ဇာတ္ေကာင္ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ (goal) ေပ်ာက္ေနတယ္။ ဇာတ္ေကာင္က ဘာလိုခ်င္မွန္း၊ ဘာျဖစ္ခ်င္မွန္း၊ ဘာလုပ္ခ်င္မွန္း သဲသဲကြဲကြဲမသိဘူး။ Climax ကိုဆြဲတင္ဖို႔ ဇာတ္ေကာင္ အတြက္ လံုေလာက္တဲ့ ဖိအားေပးမႈေတြ၊ အၾကပ္အတည္းေတြ၊ တြန္းအားေတြ၊ စိန္ေခၚမႈေတြ မ႐ွိဘူး။ အစ (Act 1) က မဆိုးလွေပမယ့္၊ အလယ္ Act 2 ပိုင္းမွာ တင္ျပပံုအားနည္းေတာ့ ဇာတ္သိမ္းပိုင္း (Act 3) လည္းမေကာင္းဘူးျဖစ္သြားတယ္။

တခ်ိဳ႕က “ေဟ့ … ငါ့မွာ story အိုင္ဒီယာ႐ွိတယ္” ဆိုၿပီးေျပာတယ္။ အိုင္ဒီယာက လူအေယာက္ ၁၀၀ ကို သြားေမးရင္ အေယာက္ ၁၀၀ လံုးမွာ သူ႔ အိုင္ဒီယာ နဲ႔ သူခ်ည္းပဲ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအိုင္ဒီယာကို structure ထဲကို ဘယ္ပံု ဘယ္နည္း နဲ႔ ထည့္မွာတုန္း ဆိုတဲ့အခ်က္က အဓိကအခ်က္ေလ။ အိုင္ဒီယာကို ေျပာျပတာေတာ့ နားေထာင္လို႔ အရမ္းေကာင္းတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႐ုပ္႐ွင္ဆိုတာက အျပေလ။ “႐ုပ္႐ွင္ျပတယ္” ဆိုတာပဲ႐ွိတယ္။ “႐ုပ္႐ွင္ေျပာတယ္” ဆိုတဲ့စကားမွ မ႐ွိတာ။ အျပေကာင္းဖို႔အတြက္ ဇာတ္ညႊန္းေကာင္းဖို႔လိုတယ္။ ဇာတ္ညႊန္းေကာင္းဖို႔အတြက္ Structure ေကာင္းဖို႔လိုပါတယ္။


အက္ေဆးေရးေရး၊ သတင္းပဲေရးေရး၊ ဇာတ္ညႊန္းပဲေရးေရး အိုင္ဒီယာပဲ႐ွိၿပီး structure မ႐ွိရင္ ေရးထားတဲ့ဟာ ေတြအကုန္လံုး အခ်ည္းအႏွီးပဲ ျဖစ္မွာပါ။
Kyaw Thein Kha