ေဖ်ာ္ေျဖေရး က႑ဆိုင္ရာ ဥပေဒ (အေမရိကန္ ႐ုပ္႐ွင္လုပ္ငန္း) အပိုင္း (၂)

မေန႔က ေရးခဲ့တဲ့ “၀တၳဳ၊ ဇာတ္ညႊန္း၊ ျပဇာတ္ အေရာင္း၊ အ၀ယ္ဆိုင္ရာ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ အခါမွာ ထည့္သြင္း စဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္ (၃) ခ်က္” ဟာ ေရာင္းသူ နဲ႔ ၀ယ္သူေတြအၾကားမွာ အေရာင္း၊ အ၀ယ္ကိစၥ စၿပီး မညွိႏႈိင္း ခင္ စဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္ေတြပါ။

အဲဒီအခ်က္ေတြ စဥ္းစားၿပီးတဲ့အခါမွာ ထုတ္လုပ္သူ နဲ႔ ဇာတ္ညႊန္းေရး ဆရာအၾကားမွာ အေရာင္းအ၀ယ္ ကိစၥကို စၿပီး ညွိႏႈိင္းၾကၿပီ ဆိုပါစို႔။ အဲဒီ ညွိႏႈိင္းေနဆဲ ကာလကို option period လို႔ေခၚပါတယ္။ Option period အတြင္းမွာ ထုတ္လုပ္သူ နဲ႔ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာ အၾကားမွာ ႏွစ္ဘက္ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ႐ွိထားရပါတယ္။ အဲဒီ သေဘာတူညီခ်က္ကို Option Agreement (ဒါမွမဟုတ္) Purchase Agreement လို႔ေခၚပါတယ္။ အဲဒီ သေဘာတူညီခ်က္ စာခ်ဳပ္အရ အဲဒီကာလအေတာအတြင္းမွာ ဇာတ္ညႊန္းေရး ဆရာက သူ႔ရဲ႕ ဇာတ္ညႊန္းကို တျခား ထုတ္လုပ္သူေတြ နဲ႔ အေရာင္းအ၀ယ္ကိစၥသြားေျပာခြင့္မ႐ွိပါဘူး။ ဒါက ထုတ္လုပ္သူဘက္က ရတဲ့ အခြင့္အေရးပါ။ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာဘက္က အခြင့္အေရးကေတာ့ … ထုတ္လုပ္သူ နဲ႔ အေရာင္း၊ အ၀ယ္ကိစၥ ညွိႏိႈင္းဆဲကာလမွာ (အေရာင္းအ၀ယ္ ျဖစ္၊ မျဖစ္ မေသခ်ာေသးေသာ္ လည္း) ထုတ္လုပ္သူက ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာကို ညွိႏႈိင္းေၾကးေငြ (Option fee) ေပးရပါတယ္။

ဥပမာ (၁) - ထုတ္လုပ္သူဘက္က မူရင္းဇာတ္ညႊန္းတပုဒ္ကို ေရးတဲ့သူဆီကေန ၀ယ္ဖို႔ ညွိႏႈိင္းမႈေတြ လုပ္ၾကတယ္ဆိုပါစို႔။ ထုတ္လုပ္သူဘက္က ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာကို Option fee ေဒၚလာ ႏွစ္ေသာင္း ၅ ေထာင္ေပးတယ္။ ေဒၚလာ ၂ သိန္း၊ ၅ ေသာင္း နဲ႔ ဇာတ္ညႊန္းကို ၀ယ္ယူဖို႔ သေဘာတူညီမႈရတယ္ (တနည္း) အေရာင္းအ၀ယ္ျဖစ္တယ္။ ဒါဆိုရင္ ထုတ္လုပ္သူဘက္က ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာကို ေနာက္ထပ္ ေဒၚလာ ၂ သိန္း၊ ၂ ေသာင္း နဲ႔ ၅ ေထာင္ပဲ ထပ္ေပးရေတာ့မယ္။ $25, 000 (Option fee) + $225, 000 = $250, 000 (ဇာတ္ညႊန္း တပုဒ္လံုးရဲ႕ တန္ဖိုး)။ အကယ္၍ ႀကိဳက္ေစ်းမရလို႔ အေရာင္းအ၀ယ္မျဖစ္ဘူးဆိုပါစို႔။ Option fee ျဖစ္တဲ့ ေဒၚလာ ၂ ေသာင္း၊ ၅ ေထာင္ကို စာေရးဆရာ ဘက္က ရပါတယ္။ ထုတ္လုပ္သူကို ျပန္ေပးစရာ မလိုပါဘူး။ ဒါက စာေရးဆရာဘက္က အခြင့္အေရးပါ။

ဥပမာ (၂) - ႐ုပ္႐ွင္ ကုမၸဏီတခုက မူရင္း ၀တၳဳ (novel) တစ္ပုဒ္ကို မွီျငမ္းဇာတ္ညႊန္း (Adapted Screenplay) အျဖစ္ ျပန္ခြဲၿပီး ႐ုပ္႐ွင္႐ိုက္မယ္ ဆိုပါစို႔။ အေရာင္းအ၀ယ္ကိစၥ ညွိႏႈိင္းဆဲ ကာလမွာ ႐ုပ္႐ွင္ ကုမၸဏီအေနနဲ႔ အဆိုပါ ၀တၳဳ ေရးဆရာ (novelist) ကို အလြတ္ ညွိႏႈိင္းေၾကးေငြ (free option) ေပးရပါတယ္။ ကုမၸဏီက ၀တၳဳေရးဆရာကို အလြတ္ညွိႏႈိင္းေၾကးေငြ ေဒၚလာ ၁ သိန္း ေပးတယ္။ ၀တၳဳတပုဒ္လံုးကို ေဒၚလာ ၁ သန္း နဲ႔ အေရာင္းအ၀ယ္ ျဖစ္ၾကတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ကုမၸဏီက ၀တၳဳေရးဆရာကို ေဒၚလာ ၁ သန္းေပးရပါတယ္။ ၀တၳဳ တပုဒ္လံုးရဲ႕ တန္ဖိုးက ေဒၚလာ ၁ သန္းပါ။ အလြတ္ညွိႏႈိင္းေၾကးေငြ (free option) ေဒၚလာ ၁ သိန္းက သက္သက္၊ ၀တၳဳရဲ႕ တန္ဖိုး ေဒၚလာ ၁ သန္းက သက္သက္ပါ။ စုစုေပါင္း စာေရးဆရာဘက္က $100, 000 (free option) + $1, 000, 000 (the price of novel) = $1, 100, 000 ရပါတယ္။ အေရာင္းအ၀ယ္မျဖစ္ရင္လည္း စာေရးဆရာ ဘက္က ေဒၚလာ ၁ သိန္းရပါတယ္။ ႐ုပ္႐ွင္ ကုမၸဏီကို ျပန္ေပးစရာ မလိုပါဘူး။

ညွိႏႈိင္းေၾကးေငြ (Option fee) နဲ႔ အလြတ္ ညွိႏႈိင္းေၾကးေငြ (free option fee) ပမာဏဟာ ညွိႏႈိင္းဆဲကာလ အတို၊ အ႐ွည္ေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ကြာပါတယ္။ Hollywood ႐ုပ္႐ွင္ေစ်းကြက္မွာေတာ့ ညွိႏႈိင္းဆဲကာလက ထံုးစံအားျဖင့္ ၁ ႏွစ္ေလာက္အခ်ိန္ယူၿပီး ညွိႏႈိင္းၾကပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာ/၀တၳဳေရး ဆရာေတြ နဲ႔ ထုတ္လုပ္သူ/႐ုပ္႐ွင္ ကုမၸဏီတို႔အၾကား ညွိႏႈိင္းၿပီး စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၾကတဲ့အခါမွာ ေ႐ွ႕ေန၊ ေ႐ွ႕ရပ္ေတြ နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ႏွစ္ဘက္ အခြင့္အေရး နဲ႔ လိုက္နာက်င့္သံုးရမယ့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြပါ အေသအခ်ာ ေလ့လာလာၿပီးမွ လုပ္ၾကတာပါ။

ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ တရားဥပေဒ စိုးမိုးတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ လူေတြက တရားစြဲတဲ့ အလုပ္ကို ထမင္းစား၊ ေရေသာက္ သလို လြယ္လြယ္ကူကူ လုပ္ေနၾကတာပါ။ ထစ္ကနဲ႐ွိ တရားစြဲၾက တဲ့ အေလ့အထက သူတို႔ ၾကားထဲမွာ အဆန္းမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္ဘက္ အခြင့္အေရး နဲ႔ လိုက္နာက်င့္သံုးရမယ့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို အေသအခ်ာ မေလ့လာမိရင္ ကိုယ္မွားရင္ ကိုယ္ခံရမွာပါ။

တစ္ဘက္က တရားစြဲလို႔ ကိုယ့္ဘက္က အမႈ႐ႈံးခဲ့ရင္လည္း ကိစၥက မၿပီးေသးပါဘူး။ တရားႏုိင္တဲ့သူကို တရား႐ံုးကိုလာရတဲ့ လမ္းစရိတ္ေတြ၊ တရား႐ံုးခ်ိန္း႐ွိတိုင္း အလုပ္ပစ္ၿပီး လာရတဲ့အတြက္ ထိခိုက္သြားတဲ့ ၀င္ေငြအကုန္လံုးကို တရား႐ႈံးတဲ့သူဘက္က ျပန္ၿပီး ေပးရပါေသးတယ္။

အခုေတာ့ ဒီေလာက္ပါပဲ။ ၀တၳဳ၊ ဇာတ္ညႊန္းဆိုင္ရာ အေရာင္းအ၀ယ္ကိစၥ နဲ႔ ပက္သက္ၿပီး ေပးဖို႔ က်န္႐ွိေနေသး တဲ့ ေနာက္ထပ္ ဥပမာ (၃) ခုကို တတိယပိုင္းမွာ ဆက္ၿပီး ေရးသြားပါ့မယ္။
Kyaw Thein Kha
https://www.facebook.com/kyawthein.kha.3/posts/987471938043145