အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏွင့္ IS အႏၱရာယ္

အီရတ္ႏိုင္ငံ Muosul ၿမိဳ႕တြင္း IS ေထာက္ခံသူမ်ား။

IS အစြန္းေရာက္အဖြဲ႔နဲ႔ ပူးေပါင္းဖို႔ - အေရွ႕ေတာင္အာရွက ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြဟာ ဆီးရီးယားနဲ႔ အီရတ္ႏုိင္ငံေတြဆီ သြားေရာက္ခဲ့ၾကပါ တယ္။ လံုၿခံဳေရးသံုးသပ္သူေတြကေတာ့ - သူတုိ႔အေနနဲ႔ - အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔နဲ႔ ေဒသတြင္း စစ္ေသြးႂကြအုပ္စုေတြၾကား ႀကီးထြားလာေနတဲ့ ကြင္းဆက္ေတြကို ေျခရာခံေတြ႔ရွိထားတဲ့အေၾကာင္း - ဗြီအိုေအသတင္းေထာက္ Ron Corben - ဘန္ေကာက္ကေန ေပးပို႔ထားတဲ့ သတင္းလႊာကို မနႏၵာခ်မ္း က တင္ျပထားပါတယ္။

IS ေထာက္ခံသူ ရာေပါင္းမ်ားစြာဟာ ဆီးရီးယားနဲ႔ အီရတ္ႏုိင္ငံေတြဆီ သြားေရာက္ခဲ့ၾကသလုိ၊ မူရင္းႏုိင္ငံမွာေရာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ရွိ ေနမလဲ - ဒီအေပၚ လံုၿခံဳေရးကၽြမ္းက်င္သူေတြက သံုးသပ္ေနၾကတာပါ။ ဆက္ႏြယ္မႈေတြေၾကာင့္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ ႀကံဳေနရတဲ့ အေျခအေနကုိ လုိတာထက္ပုိ မေျပာခ်င္ၾကေပမဲ့လည္း ပုိမိုအေလးထား အာ႐ုံစုိက္သင့္တဲ့ အေၾကာင္းရင္းတခု ရွိေနတယ္လုိ႔လည္း ေလ့လာ သူေတြ ေျပာၾကပါတယ္္။ ဂ်ကာတာအေျခစိုက္ ပဋိပကၡအေပၚ မူ၀ါဒေရးရာ အကဲျဖတ္ ဌာန ညႊန္ၾကားေရးမႉး Sidney Jones ကေတာ့ - IS နဲ႔ သြားေပါင္းသူေတြ ေနရပ္ျပန္လာတဲ့အေပၚ အေရွ႕ေတာင္အာရွ အစိုးရေတြက စိုးရိမ္ေနၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

“ျပည္ပကေန ျပန္လာၾကတဲ့ တုိက္ခုိက္ေရးသမားေတြကို အေရွ႕ေတာင္အာရွ အစိုးရေတြ စိုးရိမ္ေနၾကတာ အခုဆုိရင္ ႏွစ္အတန္ၾကာေနပါၿပီ။ အခုအခ်ိန္မွာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကေန အစုလုိက္အၿပံဳလုိက္ ထြက္ခြာေနၾကတဲ့ အေထာက္အထား ခုိင္ခုိင္မာမာ မရွိေပမဲ့လည္း စိုးရိမ္မႈအဆင့္ကေတာ့ တိုးလာႏုိ္င္ပါတယ္။” - လုိ႔ သူက ေျပာဆုိခဲ့တာပါ။

IS အဖြဲ႔ကုိ အားၾကၾကတဲ့ တုိက္ခိုက္ေရးသမားေတြဟာ မၾကာေသးခင္ႏွစ္ေတြ အတြင္း အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ တိုက္ခိုက္မႈေတြလုပ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾက ေပမဲ့လည္း ေတာင္အာရွ၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတို႔မွာ တိုက္ခိုက္ခံရတဲ့ အေရအတြက္ထက္ေတာ့ အေတာ္ေလး နည္းသလို - အေရွ႕ေတာင္အာရွကေန အီရတ္နဲ႔ ဆီးရီးယားကို သြားၾကတဲ့ IS ေထာက္ခံသူ အေရအတြက္ဟာလည္း သိသိသာသာ နည္းပါတယ္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြင္းမွာေတာ့ အေရွ႕အလယ္ပုိင္း ေဒသက စစ္ေသြးႂကြေတြရန္က ကင္းလြတ္တယ္လုိ႔ အမ်ားက ယူဆထားတဲ့ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိိင္ငံက ေနရာေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္နဲ႔ ဂ်ာဗားအလယ္ပုိင္းေဒသက ရဲစခန္းတခုတုိ႔ကုိ IS အဖဲြ႔ေတြကုိ အားၾကသူေတြရဲ႕ တုိက္ခုိက္ခံခဲ့ရတာပါ။

ဒါေပမဲ့လည္း IS ေတြကုိ စာနာၿပီိး အေရွ႕ေတာင္အာရွကေန အီရတ္နဲ႔ ဆီးရီးယားကုိ သြားၾကတဲ့သူ အေရအတြက္ကေတာ့ နည္းပါးလွပါတယ္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကို သြားၾကသူေတြထဲမွာ - အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ မေလးရွားက အေယာက္ ၈၀၀၊ ၾသစေၾတးလ်က ခန္႔မွန္းေခ် ၁၀၀ ေလာက္နဲ႔ စကၤာပူနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံေတြဆီက အနည္းငယ္ ပါ၀င္တယ္လို႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက ခန္႔မွန္းထားၾကတာပါ။

ဒါေပမဲ့လည္း IS အဖြဲ႔အေနနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ တျခား စစ္ေသြးႂကြအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီး တိုက္ခိုက္မႈေတြ ပိုလုပ္လာမွာ၊ အထူးသျဖင့္ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေတြ ရထားတဲ့ ေဒသေတြမွာ စိုးရိမ္မႈေတြလည္း တိုးလာေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ - မေလးရွားရဲ႕ Sabah ျပည္နယ္နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားရဲ႕ Sulawesi ကၽြန္းတို႔နဲ႔ နယ္နမိတ္ခ်င္းဆက္ေနတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ေတာင္ပိုင္းက Sulu ပင္လယ္ျပင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံက Basilan ခ႐ိုင္မွာရွိတဲ့ မတူတဲ့ လူမ်ိဳးႏြယ္စုေတြကို ကုိယ္စားျပဳထားတဲ့ စစ္ေသြးႂကြ အနည္းဆံုး ၄ ဖြဲ႔ကေန ၅ ဖြဲ႔ေလာက္အထိဟာ IS စစ္ေသြးႂကြအဖြဲ႔အေပၚ သစၥာခံခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ - ဒါဟာဆိုရင္ - လံုး၀ မတူတဲ့ အုပ္စုေတြကို IS အဖြဲ႔က ေပါင္းစည္းေပးႏုိင္စြမ္း ရွိတယ္ဆိုတာ ခိုင္မာတဲ့ သက္ေသတခုပါပဲ။

ဒါ့အျပင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဧၿပီလတုန္းကလည္း - Basilan မွာရွိတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္လံုၿခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ေတြကို IS အေပၚ သစၥာခံထားတဲ့ အဖြဲ႔ေတြက တိုက္ခိုက္ ခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာဆုိထားတာပါ။ ဒီတုိက္ခိုက္မႈဟာ - အေရွ႕ေတာင္အာရွ အသိုင္းအ၀ိုင္းအေပၚ ဆက္တိုက္ ၿခိမ္းေျခာက္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ လုပ္မယ္ဆိုတာကို သတိေပးခ်က္တခုပဲလို႔ - စကၤာပူႏုိင္ငံ နန္ယန္းနည္းပညာတကၠသုိလ္ ပါေမာကၡ Joseph Liow ကလည္း မၾကာေသး ခင္က Brookings Institute အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေျပာဆိုခဲ့ဖူးပါတယ္။

မေလးရွားနဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားက အၾကမ္းဖက္သမားအမ်ားစု ပါ၀င္တဲ့ Katibah Nusantara အေရွ႕ေတာင္အာရွအဖြဲ႔ခြဲတခုကို IS အဖြဲ႔က ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တာပါ။ အေရွ႕ေတာင္အာရွအေပၚ IS ရဲ႕ အာ႐ံုစိုက္မႈ တိုးလာေပမဲ့လို႔လည္း - ေဒသတြင္းအစိုးရေတြက - လံုၿခံဳေရး တင္းၾကပ္ထားၿပီး၊ အၾကမ္းဖက္ၿခိမ္းေျခာက္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့တာပါ။ အစိုးရေတြဘက္က ဒီလိုေတြ လုပ္ေဆာင္ေနေပမဲ့လို႔လည္း အႏၱရာယ္လြန္ေျမာက္ သြားၿပီလို႔ မဆိုႏုိင္တဲ့အေၾကာင္း ပါေမာကၡ ဂ်ိဳးဇက္ က သတိေပးပါတယ္။

ထုိင္းေတာင္ပိုင္းက မူဆလင္သူပုန္အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ IS အဖြဲ႔တုိ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ အေထာက္အထားေတြဟာလည္း ၾသစေၾတးလ်အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ မၾကာေသးခင္က စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမွာ ထြက္ေပၚလာခဲ့တာပါ။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ စတင္ခဲ့တဲ့ ထုိင္းႏုိင္ငံေတာင္ပုိိင္းက ပုန္ကန္မႈေတြေၾကာင့္ လူေပါင္း ၆ ေထာင္ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့တယ္လုိ႔လည္းေျပာဆုိထားၾကပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ေတြက ထုိင္းႏုိင္ငံကေန ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ပိုရရွိဖို႔ ဒါမွမဟုတ္ လြတ္လပ္ေရးရဖို႔ကို အဓိက အာ႐ံုစိုက္ လုပ္ေဆာင္ေန တာျဖစ္ၿပီး၊ ႏုိင္ငံတကာအဆင့္အထိေတာ့ က်ယ္ျပန္႔မႈ မရွိပါဘူး။ ထုိင္းရဲတပ္ဖြဲ႔ကေတာ့ - ဒီသူပုန္ေတြဟာ IS နဲ႔ ပတ္သက္မႈရွိတယ္ဆုိတာကုိ ထပ္တလဲလဲ ျငင္းဆန္ထားပါတယ္။

ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာေတာ့ ထုိင္းႏုိင္ငံကေန IS ေတြကုိ ဘ႑ာေရးအကူအညီေပးေန႐ုံသာမက Facebook သုံးသူ တသိန္းေလာက္ဟာ စစ္ေသြးႂကြေတြရဲ႕ ၀ဘ္ဆုိဒ္ေတြကုိ ၀င္ေရာက္ေနတယ္လုိ႔လည္း ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ ထုိင္းႏုိင္ငံက Prince of Songkla တကၠသိုလ္က ပါေမာကၡ Srisompob Jitromsri ကေတာ့ ထုိင္းေတာင္ပုိင္းက သူပုန္ေတြနဲ႔ IS ေတြၾကား တုိက္႐ုိက္ဆက္ႏြယ္မႈ မေတြ႔ရေပမဲ့ ေစာင့္ၾကည့္ဖုိ႔ေတာ့ လုိမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

“ေတာင္ပုိင္းေဒသနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ က်ေနာ္ေလ့လာထားသေလာက္ ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္းနဲ႔ေအာက္ တ၀ုိက္မွာရွိတဲ့ သူေတြဟာ IS ေတြရဲ႕ အယူအဆကုိ လက္ခံၾကပါတယ္။ ဒါဟာအေတာ္ေလးမ်ားပါတယ္။ စုိးရိမ္စရာလည္း ေကာင္းပါတယ္။ IS ေတြရဲ႕ လုပ္ရပ္ကုိ လက္ခံတဲ့သူ အေရအတြက္က ၈ ရာခုိင္ႏႈန္းကေန ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိရွိပါတယ္။” လုိ႔ ပါေမာကၡ Srisompob ကေျပာဆုိိခဲ့တာပါ။

ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံ Lowy တကၠသိုလ္က Roger Shanahan ကေတာ့ အီရတ္နဲ႔ ဆီးရီးယားတုိ႔လုိ စစ္ေျမျပင္က ျပန္လာသူေတြဟာ IS စစ္ေသြးႂကြေတြကုိ စာနာတဲ့ လူ႔အသုိင္းအ၀ုိင္းေတြဆီ ျပန္လာၾကမယ္ဆုိရင္ အႏၱရာယ္ရွိႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

“ျပည္ပက ျပန္လာတဲ့ တုိက္ခုိက္ေရးသမားေတြဟာ အေရအတြက္ မမ်ားရင္ေတာင္မွ သူတုိ႔မွာ အရည္အခ်င္းကေတာ့ ရွိေနၾကမွာပါ။ သူတုိ႔သိထားသမွ်ကုိ ျပန္လည္လက္ဆင့္ကမ္းၾကမွာျဖစ္သလုိ၊ စစ္ဆင္ေရး၊ လုံၿခံဳေရးနဲ႔ ဗုံးလုပ္နည္းလုိ အစီအစဥ္ေတြကုိလည္း ပုိၿပီးနားလည္ႏုိင္တာေၾကာင့္ စုိးရိမ္စရာေကာင္းပါတယ္။” လုိ႔ ေျပာဆုိခဲ့တာပါ။

အဟန္႔အတားေတြကုိ ေက်ာ္လႊားႏုိင္ဖုိ႔ လူအနည္းအက်ဥ္းသာလုိၿပီး အားလုံးကုိ မိမွာမဟုတ္တာေၾကာင့္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြဟာလည္း ရွိေနဦးမွာျဖစ္ၿပီး ဒီအတြက္ ျပင္ဆင္ထားဖုိ႔လုိမွာျဖစ္သလုိ၊ အစုိးရေတြ အေနနဲ႔လည္း ျဖစ္ႏုိင္ေခ်ရွိတဲ့ တုိက္ခုိက္မႈေတြအတြက္ အစီအမံေတြလုိအပ္လိမ့္မယ္လုိ႔လည္း သူက တုိက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။

 နႏၵာခ်မ္း / ဗီြအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com

• ရခိုင္ အေရး HRW ရဲ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္ကို အစိုးရ ျငင္းဆို
•   ေမာင္ေတာေက်းရြာမ်ား ပ်က္စီးမႈ ၿဂိဳဟ္တုပံုသစ္မ်ား HRW ထုတ္ျပန္
•  ေမာင္ေတာေဒသ သြားခြင့္ေပးဖုိ႔ ကုလတုိက္တြန္း
• သံတမန္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုသည့္ လူအုပ္ထဲမွ အၾကမ္းဖက္သမား သံုးဦးအား ဖမ္းမိခဲ့ေသာ္လည္း သံတမန္မ်ား လိုလားဟန္မရွိ၍ ခ်က္ခ်င္း ျပန္လြတ္ေပးခဲ့ရ
•   ေဂၚဒူသာရေက်းရြာအုပ္စု ေတာင္ရြာႏွင့္ အေနာက္ရြာၾကား လူသတ္မႈျဖစ္ပြား
• အေနာက္ရပ္က ငုိ႐ႈိက္သံ
•  ေမာင္ေတာအၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္မွာ ပါကစၥတန္ တာလီဘန္သင္တန္းဆင္းသူျဖစ္
•   ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္တြင္ လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ား လြယ္ကူစြာ မသြားလာႏိုင္ေအာင္ သစ္ပင္မ်ား ခုတ္လွဲျပီး လမ္းပိတ္ဆို႕မႈမ်ားရွိ
• အၾကမ္းဖက္ စီးနင္း တိုက္ခိုက္သူေလးဦး ဖမ္းဆီးရမိ
• ရခိုင္ျပႆနာ လူမႈေရးအသြင္ေဆာင္မွာ ေဒသခံေတြစိုးရိမ္
• ရခိုင္နယ္ျခားေစာင့္စခန္း တုိက္ခိုက္ခဲ့သည္ အာအက္စ္အိုအဖြဲ႔၀င္ ၅ ဦးေသ၊ ၁ ဦး အရွင္ဖမ္းမိ
• ဆီးရီးယားရွိ မဂၤလာေဆာင္ တစ္ခုတြင္ အေသခံဗံုးေပါက္ကြဲခဲ့၍ လူ၃၀ဦးေသ
• မေလးရွားရဲစခန္းကိုပို ့တဲ့ ISIS ကပစ္မွတ္ထားသူမ်ားစာရင္းတြင္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အမည္ပါ၀င္ေန
• အာဖဂန္ထဲက IS အသံလႊင့္႐ုံကို တိုက္ခိုက္ ဖ်က္ဆီး