၂၀၁၄ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္တည္းမွာပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံက တရုတ္ကုိ တင္ပုိ႔ခဲ့သည့္ ေက်ာက္စိမ္းပမာဏ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလ်ံရွိခဲ့

ေက်ာက္စိမ္းက႑မွ ရရွိေသာ အက်ိဳးအျမတ္ အမ်ားစုကို ဦးသန္းေရႊ မိသားစု၊ ျပည္ေထာင္စု၀န္ၾကီး ဦးအုန္းျမင့္၊ တပ္မေတာ္၏ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဦးပိုင္၊ ခ႐ိုနီကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ မူးယစ္ရာဇာမ်ား အစရွိသူတို႔က ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ေၾကာင္း ၿဗိတိန္အေျခစုိက္ Global Witness အစီရင္ခံစာ၌ ေဖာ္ျပ

တ႐ုတ္သြင္းကုန္ အခ်က္အလက္မ်ားအရ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္တည္းမွာပင္ ျမန္မာေက်ာက္စိမ္းက႑မွ တ႐ုတ္သို႔ တင္ပို႔ခဲ့သည့္ ပမာဏ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလ်ံရွိေၾကာင္း ျဗိတိန္အေျခစိုက္ Global Witness အဖြဲ႕က ေအာက္တိုဘာ ၂၃ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ျမိဳ၌ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲလုပ္ျပီး အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။

Global Witness အဖြဲ႕က “ေက်ာက္စိမ္း - ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၾကီးမားသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္လ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္” အစီရင္ခံစာကို ထုတ္ျပန္ရာ၌ ထိုအခ်က္ကို ေျပာဆိုခဲ့ျခင္းျဖစ္ျပီး အျခားေတြ႕ရွိခ်က္ အေသးစိတ္ကိုလည္း ၎တို႔၏ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။

ထိုေဖာ္ျပခ်က္မ်ားအရ ျမန္မာေက်ာက္စိမ္းက႑မွ ရရွိေသာ အက်ိဳးအျမတ္ အမ်ားစုကို အာဏာရွင္ေဟာင္း ဦးသန္းေရႊ မိသားစု၊ ျပည္ေထာင္စု၀န္ၾကီး ဦးအုန္းျမင့္၊ တပ္မေတာ္၏ ျမန္မာ့စီပြားေရး ဦးပိုင္ႏွင့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း၊ ထူးအုပ္စု၊ ေအးရွားေ၀ါလ္၊ KBZ Group၊ Ever Winner လုပ္ငန္းစုႏွင့္ Sky Net ကုမၸဏီ၊ ‘၀’ ေသြးစည္း ညီညြတ္ေရး တပ္မေတာ္ (UWSA) ကို ကာလရွည္ ဘ႑ာေငြ ေထာက္ပံ့ခဲ့ေသာ မူးယစ္ရာဇာ ေ၀ဆူးက်န္ (ေ၀ေရွာက္ခမ္း) တို႔ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ ကုမၸဏီ လုပ္ငန္းစုမ်ားကသာ ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။

■ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္တည္း၏ ပမာဏ

၂၀၁၄ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္တည္းမွာပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေက်ာက္စိမ္းက႑မွ တ႐ုတ္သို႔ တင္ပို႔မႈပမာဏ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလ်ံ ရွိခဲ့ျခင္းအား တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ သြင္းကုန္အခ်က္အလက္မ်ားကို ရယူျပီး Global Witness က ေဖာ္ျပခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

“ယခုအခ်ိန္အထိ ေက်ာက္စိမ္းက႑၏ တန္ဖိုးကို ဆံုးျဖတ္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ သို႔ေသာ္ သုေတသနႏွင့္ သံုးသပ္ခ်က္အသစ္ တစ္ခုအရ Global Witness က ခန္႔မွန္းသည္မွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ သြင္းကုန္အခ်က္အလက္မ်ား အရ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္တည္းပင္လွ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလ်ံရွိေၾကာင္း ညႊန္ျပထားျပီး လုပ္ငန္းတစ္ခုလံုး၏ တန္ဖိုးမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလ်ံခန္႔ျဖစ္သည္။ ယင္းကိန္းဂဏန္းကို ႏိႈင္းယွဥ္ျပရလွ်င္ ယင္းသည္ အစိုးရ၏ က်န္းမာေရး အသံုးစရိတ္၏ ၄၆ ဆရွိျပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုး၏ တရား၀င္ အသားတင္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈတန္ဖိုး (GDP) ၏ ၄၈ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိသည္” ဟု Global Witness ၏ အစီရင္ခံစာ အႏွစ္ခ်ဳပ္တြင္ ဆိုပါသည္။

အစီရင္ခံစာတြင္ ကမၻာေပၚ၌ အဖိုးတန္ဆံုး ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားတြင္ ပါ၀င္ေနသည့္ ေက်ာက္စိမ္း အေရာင္းအ၀ယ္ ျပဳလုပ္မႈမွ ရရွိေသာ ေဒၚလာသန္းေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာကို စစ္တပ္အသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ား၊ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွ ပိတ္ဆို႔ထားေသာ မူးယစ္ရာဇာမ်ားႏွင့္ ခ႐ိုနီကုမၸဏီမ်ားက တင္းက်ပ္စြာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားေၾကာင္း၊ ဖားကန္႔ေက်ာက္စိမ္း တြင္းမ်ားရွိရာ ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ တိုင္းရင္းသားမ်ား၊ သို႔မဟုတ္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာျဖင့္ဆိုရလွ်င္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား အတြက္ အလြန္နည္းသည့္ အက်ိဳးအျမတ္ကိုသာ ျဖစ္ေစသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

ထို႔ေနာက္ “ေရေပၚဆီ လူတန္းစားမ်ားသည္ ေက်ာက္စိမ္းက႑တြင္ တရားမ၀င္ ရံပံုေငြ အေျမာက္အျမားကို အလြယ္တကူ ရရွိေနၾကသည္။ ဤအခ်က္ေၾကာင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျပဳလုပ္သူမ်ားႏွင့္ ၎တို႔၏ ႏိုင္ငံတကာရွိ လုပ္ငန္းဖက္မ်ားအေပၚ အေရးၾကီးသည့္ ေမးခြန္းမ်ား ေမးရန္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဤေက်ာက္စိမ္း လုပ္ငန္းမွ ရရွိေသာ ေငြေၾကးမ်ား ဘယ္ေရာက္သြားသနည္း၊ ထိုေငြေၾကးမ်ားကို အိမ္၊ ျခံ၊ ေျမ ေရာင္း၀ယ္မႈမ်ား၊ ျပိဳင္ကားမ်ားႏွင့္ ခမ္းနားၾကီးက်ယ္သည့္ ပါတီပြဲမ်ားအတြက္ အသံုးျပဳေနပါသလား၊ သို႔မဟုတ္ ၎ကို ႏိုင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား အတြက္ အသံုးခ်ေနပါသလား” ဟု အစီရင္ခံစာ အႏွစ္ခ်ဳပ္ကတစ္ဆင့္ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့သည္။

■ ဘယ္သူေတြပါသလဲ

ေက်ာက္စိမ္းက႑မွ တစ္ဆင့္ အျမတ္ထုတ္ေန သူမ်ားကိုလည္း လူတစ္ဦး၊ လုပ္ငန္း တစ္ခုခ်င္းစီအလိုက္ ဆက္စပ္ပတ္သက္ ေနမႈမ်ားကို Global Witness က ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ပါသည္။

“ပထမ အမ်ိဳးအစားက စစ္တပ္အသိုင္းအ၀ိုင္းက လူေတြပိုင္ဆိုင္ထားတဲ့ ကုမၸဏီၾကီးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ အရင္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးၾကီးေဟာင္း ဦးသန္းေရႊ မိသားစု ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ကုမၸဏီႏွစ္ခု ရွိပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုကေန ဆင့္ပြားလာတဲ့ အျခားကုမၸဏီေတြလည္း ရွိေနဦးမယ္လို႔ သံုးသပ္ရပါတယ္” ဟု Global Witness ၏ အာရွေဒသဆိုင္ရာ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Mike Davis က ေျပာပါသည္။

“ေနာက္တစ္ခုက အခုလက္ရွိ ေမြးျမဴေရး ေရလုပ္ငန္းနဲ႔ ေက်းလက္ေဒသ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး ၀န္ၾကီးဌာန ျပည္ေထာင္စု၀န္ၾကီး၊ ကခ်င္ျပည္နယ္ တိုင္းမွဴးေဟာင္း ဦးအုန္းျမင့္ ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ကုမၸဏီကလည္း မႏွစ္က အေရာင္း ပမာဏ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၈၀ ေလာက္ကို အခြန္မေဆာင္မီ ေရာင္းခ်ခဲ့ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စု ၾကံ့ခိုင္ေရးနဲ႔ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးပါတီရဲ႕ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴးေဟာင္း၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးေမာင္ေမာင္သိမ္းရဲ႕ ကုမၸဏီက မႏွစ္က အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၁၀၀ ေလာက္ အခြန္ေရွာင္ျပီးမွ ထုတ္ေရာင္းလိုက္တာ ေတြ႕ရပါတယ္” ဟု ၎ကဆက္လက္ ေျပာၾကားသည္။

ထိုေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားသည္ ေရေအာက္၌ ျမႇဳပ္ေနေသာ ေရခဲတံုးၾကီး၏ အေပၚယံ အပိုင္းအစမ်ားသာ ျဖစ္ျပီး ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္သူမ်ားကို တူးစြလိုက္သည့္အခါ တပ္မေတာ္ႏွင့္ နီးစပ္ေနသူမ်ားသာ ျဖစ္ေနေၾကာင္း Mike Davis က ေျပာၾကားသည္။

ဒုတိယ အမ်ိဳးအစား အေနျဖင့္ စီးပြားေရးဦးပိုင္ ကုမၸဏီ ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ဦးပိုင္ကုမၸဏီ အေနျဖင့္ မိုင္းတြင္း အေျမာက္အျမားကို လုပ္ကိုင္ေနေၾကာင္း၊ အျခားကုမၸဏီမ်ား အေပၚတြင္လည္း လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မႈမ်ား ရွိသည္ကို ေတြ႕ရေၾကာင္းႏွင့္ ေရာင္းခ်သည့္ ပမာဏ အမ်ားဆံုး ကုမၸဏီလည္း ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။

တတိယ အမ်ိဳးအစား ကုမၸဏီမွာ ထူးအုပ္စု၊ ေအးရွားေ၀ါလ္ႏွင့္ KBZ Group ကဲ့သို႔ေသာ ခ႐ိုနီအုပ္စုၾကီးမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

“ဒီေနရာမွာ KBZ လုပ္ငန္းစုအေနနဲ႔ ဒီေက်ာက္စိမ္း လုပ္ငန္းေတြထဲမွာ တိုက္႐ိုက္ပါ၀င္ ပတ္သက္မႈ ရွိသလား၊ မရွိဘူးလားဆိုတာ တိက်ေသခ်ာမႈ မရွိပါဘူး။ သူတို႔ကေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ ဒီလုပ္ငန္းထဲမွာ တိုက္႐ိုက္ပါ၀င္ ပတ္သက္မႈ မရွိဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အၾကီးဆံုး ေက်ာက္စိမ္း ကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္တဲ့ Ever Winner နဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကို နီးကပ္တဲ့ ဆက္ဆံေရးရွိတယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ အေထာက္အထားေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ ေျပာတာကေတာ့ ဒီကုမၸဏီကို စျပီးထူေထာင္ ႏိုင္ေအာင္ သူတို႔အေနနဲ႔ ေငြေၾကးအရင္းအႏွီး နဲ႔စျပီး မတည္ေပးခဲ့တာပါလို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီပိုင္ရွင္ ႏွစ္ဦးကလည္း အေတာ္ေလး ရင္းႏွီးတဲ့သူႏွစ္ဦး ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္” ဟု Mike Davis က ေျပာၾကားပါသည္။

ေနာက္ဆံုး ေတြ႕ရွိရသည့္ အမ်ိဳးအစားမွာ ‘၀’ ေသြးစည္းညီညြတ္ေရး တပ္မေတာ္ (UWSA)၊ မူးယစ္ရာဇာမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ကုမၸဏီမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

“UWSA ကို အမ်ားဆံုး ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ ေနတာက အရင္တုန္းက မူးယစ္ရာဇာလို႔ နာမည္ၾကီးျပီး အေမရိကန္က ဆုေငြအေမရိကန္ေဒၚလာ ႏွစ္သန္း ထုတ္ခံထားရတဲ့ မူးယစ္ရာဇာ ေ၀ဆူးက်န္ ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြက ေတာ္ေတာ္ေလးကို ရန္လိုစိတ္ ျပင္းထန္ျပီးေတာ့ စြက္ဖက္မႈမ်ားတဲ့ ကုမၸဏီဆိုျပီး နာမည္ဆိုးနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သူတို႔အေနနဲ႔ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြ အေပၚမွာ အျမတ္ထုတ္ေနတဲ့ ကုမၸဏီ တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ေတြက တရား၀င္ လိုင္စင္ရထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမးစရာ ရွိတာကေတာ့ ဘာေၾကာင့္ သူတို႔ေတြဟာ ဒီလိုင္စင္ကို ရေနရတာလဲ ဆိုတာပါပဲ” ဟု Mike Davis ကဆက္လက္ ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။

Global Witness အဖြဲ႕၏ အစီရင္ခံစာ အျပည့္အစံု --
https://www.globalwitness.org/…/Jade_full_report_online_hi_…

Global Witness အဖြဲ႕၏ အစီရင္ခံစာ အႏွစ္ခ်ဳပ္ (ျမန္မာျပန္) https://www.globalwitness.org/…/Jade_executive_summary_Burm…

ပုံစာ - Global Witness က ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ အစီရင္ခံစာ အႏွစ္ခ်ဳပ္ မ်က္ႏွာဖုံးႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းတြင္ အဓိက ဆက္ႏြယ္ ပတ္သက္ေနေသာ အုပ္စုႀကီး သုံးခုကုိ Global Witness က ပုိင္းျခားျပထားပုံ
Eleven Media Group

..........................

၂၀၁၄ ခုႏြစ္ တစ္ႏြစၲၫ္းမြာပင္ ်မႏၼာႏုိင္ငံက တ႐ုတၠဳိ တငၸဳိ႔ခဲ့သၫ့္ ေက္ာကၥိမ္းပမာဏ ေအမရိကႏ္ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလ္ံရြိခဲ့

ေက္ာကၥိမ္းက႑မြ ရရြိေသာ အက္ိဳးအ်မတ္ အမ္ားစုကို ဦးသႏ္းေရႊ မိသားစု၊ ်ပၫ္ေထာငၥဳ၀ႏ္ႀကီး ဦးအုႏ္း်မင့္၊ တေပၼတာ္၏ ်မႏၼာ့စီးျပားေရးဦးပိုင္၊ ခ႐ိုနီကုမၸဏီမ္ားႏြင့္ မူးယစ္ရာဇာမ္ား အစရြိသူတို႔က ထိႏ္းခ္ဳပၡဲ့ေၾကာင္း ၿဗိတိေႏ္အ်ခစုိက္ Global Witness အစီရငၡံစာ၌ ေဖာ္်ပ

တ႐ုၾတ္သင္းကုႏ္ အခ္က္အလကၼ္ားအရ ၂၀၁၄ ခုႏြစ္ တစ္ႏြစၲၫ္းမြာပင္ ်မႏၼာေက္ာကၥိမ္းက႑မြ တ႐ုတ္သိဳ႕ တငၸိဳ႕ခဲ့သၫ့္ ပမာဏ ေအမရိကႏ္ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလ္ံရြိေၾကာင္း ်ဗိတိေႏ္အ်ခစိုက္ Global Witness အျဖဲ႕က ေအာကၱိဳဘာ ၂၃ ရၾကၱင္ ရႏၠဳႏ္်မိဳ၌ သတင္းစာ ရြင္းလင္းျပဲလုပ္်ပီး အစီရငၡံစာ ထုတ္်ပႏ္ ေ်ပာၾကားခဲ့ပါသၫ္။

Global Witness အျဖဲ႕က “ေက္ာကၥိမ္း - ်မႏၼာႏိုင္ငံ၏ ႀကီးမားသၫ့္ ႏိုင္ငံေတာႅ္ိဳ႕၀ြကၡ္က္” အစီရငၡံစာကို ထုတ္်ပႏ္ရာ၌ ထိုအခ္ကၠိဳ ေ်ပာဆိုခဲ့်ခင္း်ဖစ္်ပီး အ်ခားေၾတ႕ရြိခ္က္ ေအသးစိတၠိဳလၫ္း ၎တို႔၏ အစီရငၡံစာၾတင္ ေဖာ္်ပခဲ့ပါသၫ္။

ထိုေဖာ္်ပခ္ကၼ္ားအရ ်မႏၼာေက္ာကၥိမ္းက႑မြ ရရြိေသာ အက္ိဳးအ်မတ္ အမ္ားစုကို အာဏာရြင္ေဟာင္း ဦးသႏ္းေရႊ မိသားစု၊ ်ပၫ္ေထာငၥဳ၀ႏ္ႀကီး ဦးအုႏ္း်မင့္၊ တေပၼတာ္၏ ်မႏၼာ့စီျပားေရး ဦးပိုင္ႏြင့္ ်မႏၼာ့စီးျပားေရး ေကာၸိဳေရးရြင္း၊ ထူးအုပၥဳ၊ ေအးရြားေ၀ါလ္၊ KBZ Group၊ Ever Winner လုပ္ငႏ္းစုႏြင့္ Sky Net ကုမၸဏီ၊ ‘၀’ ေၾသးစၫ္း ညီျညတ္ေရး တေပၼတာ္ (UWSA) ကို ကာလရြၫ္ ဘ႑ာေၿင ေထာကၸံ့ခဲ့ေသာ မူးယစ္ရာဇာ ေ၀ဆူးက္ႏ္ (ေ၀ေရြာကၡမ္း) တို႔ႏြင့္ ဆကၥပ္ေေနသာ ကုမၸဏီ လုပ္ငႏ္းစုမ္ားကသာ ထိႏ္းခ္ဳပၡဲ့ေၾကာင္း သိရပါသၫ္။

■ ၂၀၁၄ ခုႏြစ္ တစ္ႏြစၲၫ္း၏ ပမာဏ

၂၀၁၄ ခုႏြစ္ တစ္ႏြစၲၫ္းမြာပင္ ်မႏၼာႏိုင္ငံ၏ ေက္ာကၥိမ္းက႑မြ တ႐ုတ္သိဳ႕ တငၸိဳ႕မႈပမာဏ ေအမရိကႏ္ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလ္ံ ရြိခဲ့်ခင္းအား တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ၾသင္းကုႏ္အခ္က္အလကၼ္ားကို ရယူ်ပီး Global Witness က ေဖာ္်ပခဲ့်ခင္း ်ဖစ္သၫ္။

“ယခုအခ္ိႏ္အထိ ေက္ာကၥိမ္းက႑၏ တႏၹိဳးကို ဆံုး်ဖတ္ရႏ္ မ်ဖစ္ႏိုင္ေပ။ သို႔ေသာ္ သုေတသနႏြင့္ သံုးသပၡ္က္အသစ္ တစၡဳအရ Global Witness က ခႏ္႔မြႏ္းသၫၼြာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ၾသင္းကုႏ္အခ္က္အလကၼ္ား အရ ၂၀၁၄ ခုႏြစ္ တစ္ႏြစၲၫ္းပငႅြ္င္ ေအမရိကႏ္ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလ္ံရြိေၾကာင္း ညႊႏ္်ပထား်ပီး လုပ္ငႏ္းတစၡဳလံုး၏ တႏၹိဳးမြာ ေအမရိကႏ္ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလ္ံခႏ္႔်ဖစ္သၫ္။ ယင္းကိႏ္းဂဏႏ္းကို ႏိႈင္းယြၪ္်ပရလြ္င္ ယင္းသၫ္ အစိုးရ၏ က္ႏ္းမာေရး အသံုးစရိတ္၏ ၄၆ ဆရြိ်ပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုး၏ တရား၀င္ အသားတင္ ကုႏၴဳတႅဳပၼႈတႏၹိဳး (GDP) ၏ ၄၈ ရာခိုင္ႏႈႏ္းရြိသၫ္” ဟု Global Witness ၏ အစီရငၡံစာ အႏြစၡ္ဳျပၲင္ ဆိုပါသၫ္။

အစီရငၡံစာၾတင္ ကမၻာေပၚ၌ အဖိုးတႏၧံဳး ေက္ာကၼ္က္ရတနာမ္ားၾတင္ ပါ၀င္ေနသၫ့္ ေက္ာကၥိမ္း ေအရာင္းအ၀ယ္ ်ပဳလုပၼႈမြ ရရြိေသာ ေဒၚလာသႏ္းေထာင္ေပါင္း မ္ားျစာကို စစၲပ္အသိုင္းအ၀ိုင္းမ္ား၊ ေအမရိကႏ္ႏုိင္ငံမြ ပိတၦိဳ႕ထားေသာ မူးယစ္ရာဇာမ္ားႏြင့္ ခ႐ိုနီကုမၸဏီမ္ားက တင္းက္ျပၥာ ထိႏ္းခ္ဳပၴားေၾကာင္း၊ ဖားကႏ္႔ေက္ာကၥိမ္း ၾတင္းမ္ားရြိရာ ကခ္င္်ပၫၷယ္ရြိ တိုင္းရင္းသားမ္ား၊ သို႔မဟုတ္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာ်ဖင့္ဆိုရလြ္င္ ်မႏၼာ်ပၫ္သဴမ္ား အၾတက္ အၾလႏၷၫ္းသၫ့္ အက္ိဳးအ်မတၠိဳသာ ်ဖစ္ေစသၫ္ဟဳ ေဖာ္်ပထားသၫ္။

ထို႔ေနာက္ “ေေရပၚဆီ လူတႏ္းစားမ္ားသၫ္ ေက္ာကၥိမ္းက႑ၾတင္ တရားမ၀င္ ရံပံုေၿင ေအ်မာက္အ်မားကို အၾလယၱကူ ရရြိေနၾကသၫ္။ ဤအခ္က္ေၾကာင့္ ်ပဳ်ပင္ေ်ပာင္းလဲေရး ်ပဳလုပ္သဴမ္ားႏြင့္ ၎တို႔၏ ႏိုင္ငံတကာရြိ လုပ္ငႏ္းဖကၼ္ားေအပၚ ေအရးႀကီးသၫ့္ ေမးျခႏ္းမ္ား ေမးရႏ္ ်ဖစႅာခဲ့သၫ္။ ဤေက္ာကၥိမ္း လုပ္ငႏ္းမြ ရရြိေသာ ေေျငၾကးမ္ား ဘယ္ေရာၾက္သားသနၫ္း၊ ထိုေေျငၾကးမ္ားကို အိမ္၊ ်ခံ၊ ေ်မ ေရာင္း၀ယၼႈမ္ား၊ ်ပိဳငၠားမ္ားႏြင့္ ခမ္းနားႀကီးက္ယ္သၫ့္ ပါတီျပဲမ္ားအၾတက္ အသံုး်ပဳေနပါသလား၊ သို႔မဟုတ္ ၎ကို ႏိုင္ငံေရး ရျၫ္ရယၡ္ကၼ္ား အၾတက္ အသံုးခ္ေနပါသလား” ဟု အစီရငၡံစာ အႏြစၡ္ဳပၠတစၧင့္ ေမးျခႏ္းထုတၡဲ့သၫ္။

■ ဘယ္သဴေၾတပါသလဲ

ေက္ာကၥိမ္းက႑မြ တစၧင့္ အ်မတၳဳတ္ေန သူမ္ားကိုလၫ္း လူတစ္ဦး၊ လုပ္ငႏ္း တစၡဳခ္င္းစီအလိုက္ ဆကၥပၸတ္သက္ ေနမႈမ္ားကို Global Witness က ထုတ္ေဖာၡဲ့ပါသၫ္။

“ပထမ အမ္ိဳးအစားက စစၲပ္အသိုင္းအ၀ိုင္းက လူေၾတပိုငၧိဳငၴားတဲ့ ကုမၸဏီႀကီးေၾတ ်ဖစၸါတယ္။ ဥပမာ ေ်ပာရမယၦိဳရင္ အရငၠ ဗိုလၡ္ဳပၼြဴးႀကီးေဟာင္း ဦးသႏ္းေရႊ မိသားစု ပိုငၧိဳငၲဲ့ ကုမၸဏီႏြစၡဳ ရြိပါတယ္။ ဒီႏြစၡဳေကန ဆင့္ျပားလာတဲ့ အ်ခားကုမၸဏီေၾတလၫ္း ရြိေနဦးမယႅိဳ႕ သံုးသပ္ရပါတယ္” ဟု Global Witness ၏ အာေရြဒသဆိုင္ရာ ညႊႏ္ၾကားေရးမြဴး Mike Davis က ေ်ပာပါသၫ္။

“ေနာကၱစၡဳက အခုလက္ရြိ ေျမး်မဴေရး ေရလုပ္ငႏ္းနဲ႔ ေက္းလက္ေဒသ ၿဖံ႕်ဖိဳးေရး ၀ႏ္ႀကီးဌာန ်ပၫ္ေထာငၥဳ၀ႏ္ႀကီး၊ ကခ္င္်ပၫၷယ္ တိုင္းမြဴးေဟာင္း ဦးအုႏ္း်မင့္ ပိုငၧိဳငၲဲ့ ကုမၸဏီကလၫ္း မႏြစၠ ေအရာင္း ပမာဏ ေအမရိကႏ္ေဒၚလာ သႏ္း ၈၀ ေလာကၠိဳ အျခေႏၼဆာငၼီ ေရာင္းခ္ခဲ့ပါတယ္။ ်ပၫ္ေထာငၥဳ ႀကံ့ခိုင္ေရးနဲ႔ ၿဖံ႕်ဖိဳးေရးပါတီရဲ႕ ေအေၾထၾထ အၾတင္းေရးမြဴးေဟာင္း၊ ဗိုလၡ္ဳပ္ေဟာင္း ဦးေမာင္ေမာင္သိမ္းရဲ႕ ကုမၸဏီက မႏြစၠ ေအမရိကႏ္ေဒၚလာ သႏ္း ၁၀၀ ေလာက္ အျခႏ္ေရြာင္်ပီးမြ ထုတ္ေရာင္းလိုကၱာ ေၾတ႕ရပါတယ္” ဟု ၎ကဆကႅက္ ေ်ပာၾကားသၫ္။

ထိုေၾတ႕ရြိခ္ကၼ္ားသၫ္ ေေရအာက္၌ ်မႇဳပ္ေေနသာ ေရခဲတံုးႀကီး၏ ေအပၚယံ အပိုင္းအစမ္ားသာ ်ဖစ္်ပီး ေက္ာကၥိမ္းလုပ္ငႏ္း လုပၠိဳင္သဴမ္ားကို တူးျစလိုက္သၫ့္အခါ တေပၼတာ္ႏြင့္ နီးစပ္ေနသူမ္ားသာ ်ဖစ္ေေနၾကာင္း Mike Davis က ေ်ပာၾကားသၫ္။

ဒုတိယ အမ္ိဳးအစား ေအန်ဖင့္ စီးျပားေရးဦးပိုင္ ကုမၸဏီ ်ဖစ္ေၾကာင္းႏြင့္ ဦးပိုငၠဳမၸဏီ ေအန်ဖင့္ မိုင္းၾတင္း ေအ်မာက္အ်မားကို လုပၠိဳင္ေေနၾကာင္း၊ အ်ခားကုမၸဏီမ္ား ေအပၚၾတငႅၫ္း လႊမ္းမိုးခ္ဳပၠိဳငၼႈမ္ား ရြိသၫၠိဳ ေၾတ႕ေရၾကာင္းႏြင့္ ေရာင္းခ္သၫ့္ ပမာဏ အမ္ားဆံုး ကုမၸဏီလၫ္း ်ဖစ္ေေနၾကာင္း ေ်ပာၾကားခဲ့သၫ္။

တတိယ အမ္ိဳးအစား ကုမၸဏီမြာ ထူးအုပၥဳ၊ ေအးရြားေ၀ါလ္ႏြင့္ KBZ Group ကဲ့သို႔ေသာ ခ႐ိုနီအုပၥဳႀကီးမ္ား ်ဖစ္ေၾကာင္း သိရသၫ္။

“ဒီေနရာမြာ KBZ လုပ္ငႏ္းစုေအနနဲ႔ ဒီေက္ာကၥိမ္း လုပ္ငႏ္းေၾတထဲမြာ တိုက္႐ိုကၸါ၀င္ ပတ္သကၼႈ ရြိသလား၊ မရြိဘူးလားဆိုတာ တိက္ေသခ္ာမႈ မရြိပါဘူး။ သူတို႔ေကတာ့ သူတို႔ေအနနဲ႔ ဒီလုပ္ငႏ္းထဲမြာ တိုက္႐ိုကၸါ၀င္ ပတ္သကၼႈ မရြိဘူးလို႔ ေ်ပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အႀကီးဆံုး ေက္ာကၥိမ္း ကုမၸဏီတစၡဳ်ဖစၲဲ့ Ever Winner နဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကို နီးကပၲဲ့ ဆကၦံေရးရြိတယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ ေအထာက္အထားေၾတ ရြိခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ ေ်ပာတာေကတာ့ ဒီကုမၸဏီကို စ်ပီးထူေထာင္ ႏိုင္ေအာင္ သူတို႔ေအနနဲ႔ ေေျငၾကးအရင္းအႏြီး နဲ႔စ်ပီး မတၫ္ေပးခဲ့တာပါလို႔ ေ်ပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီပိုင္ရြင္ ႏြစ္ဦးကလၫ္း ေအတာ္ေလး ရင္းႏြီးတဲ့သူႏြစ္ဦး ်ဖစ္ေနတာကို ေၾတ႕ရပါတယ္” ဟု Mike Davis က ေ်ပာၾကားပါသၫ္။

ေနာကၦံဳး ေၾတ႕ရြိရသၫ့္ အမ္ိဳးအစားမြာ ‘၀’ ေၾသးစၫ္းညီျညတ္ေရး တေပၼတာ္ (UWSA)၊ မူးယစ္ရာဇာမ္ားႏြင့္ ဆကၥပ္ေသာ ကုမၸဏီမ္ား်ဖစ္ေၾကာင္း သိရသၫ္။

“UWSA ကို အမ္ားဆံုး ေေျငၾကးေထာကၸံ့ ေနတာက အရငၲဳႏ္းက မူးယစ္ရာဇာလို႔ နာမၫ္ႀကီး်ပီး ေအမရိကႏၠ ဆုေျငေအမရိကႏ္ေဒၚလာ ႏြစ္သႏ္း ထုတၡံထားရတဲ့ မူးယစ္ရာဇာ ေ၀ဆူးက္ႏ္ ်ဖစၲယႅိဳ႕ ယူဆရပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီေၾတက ေတာ္ေတာ္ေလးကို ရႏႅိဳစိတ္ ်ပင္းထႏ္်ပီးေတာ့ ျစကၹကၼႈမ္ားတဲ့ ကုမၸဏီဆို်ပီး နာမၫၦိဳးနဲ႔ ေက္ာ္ၾကားပါတယ္။ ဒါ့အ်ပင္ သူတို႔ေအနနဲ႔ ကခ္င္်ပၫၷယၼြာ ်ဖျစၸားေနတဲ့ ပဋိပကၡေၾတ ေအပၚမြာ အ်မတၳဳတ္ေနတဲ့ ကုမၸဏီ တစၡဳလၫ္း ်ဖစၸါတယ္။ သူတို႔ေၾတက တရား၀င္ လိုငၥင္ရထားတဲ့ ကုမၸဏီေၾတ ်ဖစၸါတယ္။ ေမးစရာ ရြိတာေကတာ့ ဘာေၾကာင့္ သူတို႔ေၾတဟာ ဒီလိုငၥငၠိဳ ေရနရတာလဲ ဆိုတာပါပဲ” ဟု Mike Davis ကဆကႅက္ ေ်ပာၾကားခဲ့ပါသၫ္။

Global Witness အျဖဲ႕၏ အစီရငၡံစာ အ်ပၫ့္အစံု --
https://www.globalwitness.org/…/Jade_full_report_online_hi_…

Global Witness အျဖဲ႕၏ အစီရငၡံစာ အႏြစၡ္ဳပ္ (်မႏၼာ်ပႏ္) https://www.globalwitness.org/…/Jade_executive_summary_Burm…

ပုံစာ - Global Witness က ထုတ္်ပႏၡဲ့ေသာ အစီရငၡံစာ အႏြစၡ္ဳပ္ မ္က္ႏြာဖုံးႏြင့္ ်မႏၼာႏုိင္ငံ၏ ေက္ာကၥိမ္းလုပ္ငႏ္းၾတင္ အဓိက ဆက္ႏၾယ္ ပတ္သက္ေေနသာ အုပၥဳႀကီး သုံးခုကုိ Global Witness က ပုိင္း်ခား်ပထားပုံ
Eleven Media Group