ျမန္မာ့လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြအေပၚ ကန္႔သတ္မႈေတြ ပိုတုိးလာ

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနကို လာေရာက္ေလ့လာတဲ့ ကုလကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္းေတြကို ၂၀၁၅ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းကစလို႔ သိသိသာသာ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က ကန္႔သတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္မႈ ဖိအားေပးမႈေတြ ရွိလာေနတယ္လို႔ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေျပာဆိုလုိက္ပါတယ္။

ႏို္င္ငံသားအခြင့္အေရး၊ လူအခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံရမႈေတြ ေလ်ာ့က်ေရးအတြက္လည္း အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္းေတြဘက္က ႏိုင္ငံတကာသိေအာင္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနၾကခ်ိန္ အခုလို ဖိအားေပးမႈေတြ ပိုတိုးလာတာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အျပည့္အစံု မဆုမြန္ တင္ျပထားပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္လံုၿခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ မွ်တတဲ့ တရားေရးစီရင္မႈနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ ရရွိေစဖို႔ အရပ္ဘက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြဘက္က အားသြန္ခြန္စိုက္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကခ်ိန္မွာပဲ Civil Society Organizations CSO လို႔ေခၚတဲ့ အရပ္ဘက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ခြင့္မရွိဘဲ အထိန္းအခ်ဳပ္၊ အကန္႔အသတ္ေတြနဲ႔ ၿခိမ္းေျခာက္ ေႏွာင့္ယွက္တာေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရဆဲ ျဖစ္တယ္လို႔ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၂၀၁၅ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းကစလို႔ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က ဖိအားေပးမႈေတြ ပိုႀကံဳေတြ႔လာေနရတယ္လို႔ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္း ျပည္ႀကီးခင္အဖြဲ႔က မႏြယ္ဇင္ဝင္းက ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။

“လြတ္လပ္စြာ လႈပ္ရွားခြင့္ရွိသလားဆုိတဲ့အခါက်ေတာ့ အထူးသျဖင့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ေပါ့ေနာ္ ပထမပိုင္းကေတာ့ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္နဲ႔ ၂၀၁၄ အစပိုင္းတုန္းကေတာ့ ရွိပါတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္ေပါ့ေနာ္ အတိုင္းအတာတခုထိ။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၁၅ ေနာက္ပိုင္းမွာက်ေတာ့ ဘာျဖစ္လာသလဲဆုိေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈေတြကို အထူးသျဖင့္ လုပ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းေတြေပါ့ အဲဒီအဖြဲ႔အစည္းေတြက ေစာင့္ၾကည့္တာခံရတာမ်ိဳး ျဖစ္လာတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါကေတာ့ ဒီ ၂၀၁၅ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈလို႔ ေျပာလို႔ရတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဥပမာအားျဖင့္ဆုိရင္ က်မတို႔မွာ ဒီလူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြ လာတယ္ေပါ့။ ဥပမာ အေမရိကန္ကေနၿပီးေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔လာတယ္။ ေနာက္ၿပီးရင္ UN ကေနၿပီး Special Rapporteur လာတယ္။ က်မတို႔ေတြ႔ၾကတယ္ေပါ့ေနာ္။ ေတြ႔ၿပီးလို႔ရွိရင္ ေနာက္ေန႔ေတြက်ရင္ က်မတို႔႐ံုးကို ၀င္လာၿပီးလို႔ရွိရင္ ေမးတာျမန္းတာ ဥပမာဆုိလို႔ရွိရင္ တုိင္းရဲဌာနကေနၿပီးေတာ့ လာေမးတာေတြ ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ရွိလာတဲ့အခါက်ေတာ့ အထူးသျဖင့္ေတာ့ က်မတုိ႔အေနနဲ႔ ၿခံဳၿပီးေျပာရမယ္ဆုိရင္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားေနတဲ့ လႈပ္ရွားမႈရွိေနတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြက အဲ့လိုမ်ိဳး လာေမးတာတုိ႔၊ လာစံုစမ္းတာတုိ႔ကို ၂၀၁၅ အစပိုင္းကစၿပီးေတာ့ အဲဒါမ်ိဳးေတြ မၾကာခဏ ႀကံဳရတယ္။”

အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြဘက္က လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းအတြင္း တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးရွိေအာင္နဲ႔ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က အာဏာကို အသံုးျပဳၿပီး လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို ဟန္႔တားႏုိင္ေအာင္ စုေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနၾကတယ္လို႔ “ညီမွ်ျခင္း-ျမန္မာ” Equality Myanmar ရဲ႕ ဒါ႐ိုက္တာ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက ေျပာပါတယ္။

“တရားဥပေဒရရွိခံစားမႈ justice ဆိုတဲ့ issue ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ဖမ္းဆီးမႈေတြ က်ေနာ္တုိ႔ရွိလာတယ္။ ဖမ္းဆီးမႈေတြေပၚမွာ အေျခခံၿပီးေတာ့ တရားဥပေဒေရွ႕မွာ လူတုိင္းက လူသားေတြလို ဆက္ဆံခြင့္ဆုိတဲ့ တရားေရးဆုိင္ရာအခြင့္ေရးေတြ ဆံုး႐ံႈးေနတာေတြ ရွိသလို၊ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီလိုမ်ိဳး ဥပေဒစီရင္မႈေတြမွာ အမွန္တရားအတုိင္း မျဖစ္ဘဲနဲ႔ လိုရင္တမ်ိဳး မလိုရင္တမ်ိဳးျဖစ္ေနတဲ့ ကိုပါႀကီးရဲ႕ ေနာ္ က်ဴးလြန္တဲ့သူေတြကို တရားေသလႊတ္တဲ့ကိစၥ၊ ကခ်င္အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ ေဒၚခင္၀င္း အပါအ၀င္ ေသဆံုးသြားတဲ့ သူေတြအေပၚမွာ တရားဥပေဒမေပးႏုိင္တဲ့ justice ကို အခုထိ မေပးႏုိင္တဲ့ကိစၥ၊ ေက်ာင္းသားေတြကို ဖမ္းဆီးတဲ့အခ်ိန္မွာ လိုတာထက္ပိုၿပီးေတာ့ ျပစ္ဒဏ္ေတြခ်မွတ္တာေတြ၊ ေနာက္တခါ တရားဥပေဒ စီရင္ခ်က္ခ်မွတ္ဖို႔အတြက္ အခ်ိန္ေတြက မလိုအပ္ဘဲ ရွည္ၾကာေနတဲ့ကိစၥေတြ၊ ေနာက္တခါ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားတဲ့အခ်ိန္မွာ ႏွိပ္စက္မႈေတြ၊ အက်ဥ္းသားေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ရပိုင္ခြင့္ေတြ မရရွိတဲ့ကိစၥေတြ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ပိုမ်ားလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီကိစၥေတြကို က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔အတြက္ အဓိကထား လိုအပ္တယ္ဆုိတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္တယ္။”

အခုလတ္တေလာ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ သတင္းမီဒီယာသမားေတြ၊ ေဒသခံျပည္သူေတြနဲ႔ လယ္သမား၊ အလုပ္သမား၊ ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားသူေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္ႏွင္းမႈေတြ ျပင္းထန္တဲ့ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ အေရးယူ ႏွိပ္ကြပ္မႈေတြလုပ္ေနတဲ့အေပၚ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္းေတြဘက္က ႏုိင္ငံတကာ သိရွိႏုိင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကတယ္လို႔ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ေကာ္မတီ ဦးေဆာင္သူလည္းျဖစ္တဲ့ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ တာ၀န္ရွိသူေတြထဲမွာ တခ်ိဳ႕က လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္သူေတြ ပါ၀င္ေနယံုသာမကဘဲနဲ႔ သူတို႔ကိုယ္တုိင္ကလည္း ကမၻာမွာ ဥပမာ ကုလသမဂၢမွာ၊ လူ႔အခြင့္အေရး အစီရင္ခံစာတင္တဲ့ ေနရာမ်ိဳးေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္က လံုး၀ မျဖစ္သင့္ဘူးဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြကို လူသိရွင္ၾကား က်ေနာ္တို႔ တင္ျပဖို႔အတြက္ အဲဒါကို အဓိကထား လုပ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဦးဆံုး က်ေနာ္တို႔လုပ္ႏုိင္တာကေတာ့ တကယ္အျဖစ္အမွန္အတုိင္း သိရွိဖို႔အတြက္ ႏုိင္ငံတကာသံ႐ံုးေတြ၊ ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းေတြ က်ေနာ္တုိ႔ တင္ျပမယ့္နည္းလမ္းနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေဆာင္မယ္။ေနာက္တခါမွာ အစိုးရအေနနဲ႔ အေရးတယူ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ အေနအထားမ်ိဳးျဖစ္ဖို႔အတြက္ က်ေနာ္တုိ႔ ဒါ တုိက္႐ိုက္ေတြ႔ဆံုႏုိင္မယ့္ နည္းလမ္းမ်ိဳးေတြ လုပ္ေဆာင္သြားဖို႔ က်ေနာ္တုိ႔ ျပင္ဆင္ထားပါတယ္။”

ျပည္သူေတြဘက္ကလည္း အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို ေကာင္းစြာသိနားလည္ၿပီး ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အားေကာင္းလာတာကို ေတြ႔ျမင္ရတယ္လို႔လည္း ျပည္ႀကီးခင္အဖြဲ႔က မႏြယ္ဇင္ဝင္းက ေျပာပါတယ္။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ဦးေဆာင္တဲ့ အရပ္သားအစိုးရလက္ထက္မွာ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္္ခြင့္ အားေကာင္းလာခဲ့ေပမဲ့ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြ တရားဝင္မွတ္ပံုတင္ေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံတြင္း သြားလာလႈပ္ရွားမႈေတြကို ဥပေဒပိုင္းအရ ကန္႔သတ္မႈေတြ ရွိလာေနသလို လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြအေပၚ ႏုိင္ငံတကာသိေအာင္ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေတြအေပၚ ေစာင့္ၾကည့္ဖိအားေပးမႈေတြကို ဒီႏွစ္ပိုင္းမွာ လုပ္ေဆာင္လာတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

မဆုမြန္ / ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)