ရခိုင္မွာ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းႏွစ္ခု ရန္ေစာင္ေနမႈ Yanghee Lee အတည္ျပဳ

ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္ ယန္ဟီး လီရဲ႕ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ ( ဇန္နဝါရီ ၁၆-၂၀၁၅)

ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ ျပသနာဟာ ႏိုင္ငံတကာ အတြက္ပါ အရႈတ္အေထြး ျဖစ္ေစျပီးေတာ့ ကုလအဖြဲ႔ဝင္ ႏိုင္ငံအားလံုးနဲ႔ ပါ သက္ဆိုင္ ေနတယ္လို႔ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ က ဒီကေန႔ သူ႔ရဲ႕ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ အတြင္းမွာ ေျပာဆို သြားခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ႏွစ္ဖက္ အသိုင္းအဝိုင္း အၾကားမွာ ရန္လိုမႈေတြ ရွိေနဆဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုခ်ိန္မွာ သူမကို ေျပာဆိုခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အျပည့္အစံုကိုေတာ့ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ဆီဒိုးနားဟိုတယ္ မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲကို ကိုယ္တိုင္ တက္ေရာက္ သတင္းယူခဲ့တဲ့ ဗီြအိုေအ ျမန္မာပိုင္း သတင္းေထာက္ ကိုေအာင္ရဲေမာင္ေမာင္ က ေျပာျပမွာပါ။

မစၥယန္ဟီးလီရဲ႕ ၁ဝ ရက္ေျမာက္ ေနာက္ဆံုးေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံခရီးစဥ္အတြင္းမွာ သတင္းမီဒီယာေတြကို ေတြ႔ဆံုျပီး သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲ က်င္းပခဲ့တာပါ။ သူ႔သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ အတြင္းမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အဓိက ထားေျပာဆိုသြားတာကိုေတြ႔ရပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ျပသနာဟာ ႏိုင္ငံတကာ အတြက္ပါ အရႈတ္အေထြးေတြျဖစ္ႏိုင္ၿပီး ကုလအဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံအားလံုးနဲ႔ပါ သက္ဆိုင္ေနျပီိး ဒီကိစၥအေပၚ အေျခတည္ၿပီး အသက္ဆံုးရံႈး မႈေတြ အထိပါ ၾကံဳေတြ႔ေနရတယ္လို႔ မစၥယန္ဟီးလီကေျပာပါတယ္။

“ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က အသိုင္းအဝိုင္း ႏွစ္ခုအၾကား ရန္လိုေနေသးတဲ့ အေျခအေန ရွိေနဆဲဘဲ လို႔ အတည္ျပဳသလို၊ ရပ္မိရပ္ဖေတြနဲ႔ က်မ ေဆြးေႏြးခဲ့တံုးကလည္း ဒီအတိုင္းပဲ အတည္ျပဳၾကတာပါဘဲ။ ဒါဟာ လက္ခံႏိုင္စရာေကာင္းတဲ့ အေျခအေနလို႔ က်မ သေဘာမထားပါဘူး။ IDP ဒုကၡသည္ေတြ ထိန္းသိမ္းထားတဲ့အေျခအေန၊ သူတို႔ရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြကို ကန္႔သတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာေတြ၊ လိုအပ္တဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို လက္လွမ္းမမွီေအာင္ ကန္႔သတ္ထားတာေတြကို မျဖစ္မေန ခ်က္ခ်င္း ကိုင္တြယ္ဖို႔လိုပါတယ္။ က်မ ဒီကိုမေရာက္ခင္အထိ ႏိုင္ငံတကာ NGO ေတြကို ဒုကၡသည္စခန္းေတြဆီ တပတ္ကို တႀကိမ္ သြားခြင့္ျပဳခဲ့ရာက အခု ၃ ႀကိမ္ခြင့္ျပဳလိုက္ၿပီလို႔ သိရပါတယ္။ ဒါဟာ လံုေလာက္တဲ့ အေျခအေနေရာက္ဖို႔ အမ်ားႀကီးလိုေနပါေသးတယ္။”

ရခိုင္ျပည္နယ္အတြက္ အေျဖရွာဖို႔ဆိုရင္ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးစံႏႈန္းေတြကို ဗဟိုျပဳေျဖရွင္းရပါလိမ့္မယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ မူဆလင္ အသိုင္းအဝိုင္းတခုလံုးကို သိမ္းက်ံဳး ဒဏ္ေပးတဲ့နည္းနဲ႔ အေျဖရွာလို႔ မရသလို ရိုဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးကို ကန္႔သတ္တဲ့ လတ္တေလာအေျခအေနကို ဆက္လုပ္သြားမယ္ဆိုရင္ တင္းမာမႈေတြ၊ ေဒါသေတြ ပိုတိုးလာဖို႔ ရွိတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

“ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ျပသနာဟာ ႏိုင္ငံတကာအတြက္ပါ အရႈတ္အေထြးေတြျဖစ္ႏိုင္ၿပီး ကုလအဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံအားလံုးနဲ႔ပါ သက္ဆိုင္ေနပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ခံေနရတာေတြေၾကာင့္ လူေမွာင္ခိုတာေတြျဖစ္ေအာင္ တြန္းအားေပးေန သလို ခိုလံႈခြင့္ေတာင္းသူေတြ အမ်ားအျပားကို ေမြးထုတ္ေပးေန တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းအရာေတြကေန ဒုကၡေတြေရာက္ၾကရသလို အသက္ဆံုးရံႈးရတာေတြနဲ႔လည္း မၾကာခဏႀကံဳေတြ႔ေနၾကရပါတယ္။”

ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြက ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ မ်ိဳးေစာင့္ဥပေဒ ၄ မ်ိဳးနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးလည္း ေျပာဆိုသြားခဲ့ပါတယ္။

 “ဒီဥပေဒၾကမ္း ၄ ခုနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တရားမွ်တမႈရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခ်က္တခ်ိဳ႕ကို ရွင္းျပၾကၿပီး ဒီမူၾကမ္းကို ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးစံႏံႈးေတြနဲ႔ အညီ ေရးဆြဲပါ့မယ္ လို႔လည္း အာမခံၾကပါတယ္။ ဘာသာကူးေျပာင္းျခင္း ဥပေဒၾကမ္းမွာ အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႔ က်န္းမာေရး၊ သာယာဝေျပာေရး၊ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးေတြကို အကာအကြယ္ေပးဖို႔ အတြက္ မွတ္ပံုတင္တာမ်ိဳး လိုအပ္တယ္လို႔ လည္းရွင္းျပပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္လိုဘဲေျပာေျပာ ဥပေဒျပဳအမတ္ေတြအေနနဲ႔ အျပန္အလွန္ နားလည္သီးခံမႈနဲ႔ အားလံုးသဟဇာတအတူတကြ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ၾကဖို႔အတြက္ ဒီဥပေဒၾကမ္းေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာ သံုးသပ္ေစခ်င္ပါတယ္ဆိုတဲ့ က်မရဲ႕စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္ရတာေတြ ကို ေျပာျပႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။”

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး လိုက္နာမႈပိုင္းမွာ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိေနေသးတာကို ေတြ႔ရတယ္လို႔ မစၥ ယန္ဟီးလီး က သူ႕ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ အတြင္းမွာ မွတ္ခ်က္ေပးေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ သမၼတ ေျပာခြင့္ရွိသူ ဦးရဲထြဋ္က ကုလ အထူးသံအရာရွိ အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေန နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံက ရရွိသြားတဲ့ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို လြတ္လပ္တဲ့ တတိယ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုခု နဲ႕ ျပန္လည္ စိစစ္ဖို႔ ေျပာဆိုခဲ့တဲ့အေပၚမွာ ကုလ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ အေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ ပါသလားလို႔ ဗီြအိုေအက မစၥ ယန္ဟီးလီကို ဒီကေန႔သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲ အတြင္းမွာ ေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။

မစၥ ယန္ဟီးလီကေတာ့ သူ႔အေနနဲ႔ ရရွိသမွ် သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို ေသခ်ာ စိစစ္ျပီးမွ လက္ခံတယ္လို႔ ျပန္လည္ ေျဖဆိုခဲ့ပါတယ္။ မစၥယန္ဟီးလီအေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ဒုတိယေျမာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ခရီးအတြင္းမွာပဲ ႏို္င္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ၊ အက်ဥ္းသားအေရး လႈပ္ရွားသူေတြ၊ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းက တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြ ျပီးေတာ့ ျမန္မာ့အေရးေလ့လာ အကဲျဖတ္ တစ္ခ်ိဳ႕ အပါအဝင္ မီဒီယာ ေလာကထဲက တာဝန္ရွိသူ အခ်ိဳ႕နဲ႔လည္း ေတြ႔ဆံုခဲ့တာပါ။

ေနျပည္ေတာ္မွာ ၃ ရက္ ၾကာေနထိုင္ျပီးေတာ့လည္း အစိုးရ ထိပ္ပိုင္းအရာရွိေတြ နဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ပါတယ္။အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ နဲ႔ ေနျပည္ေတာ္မွာ သီးသန္႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းက လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကို ျပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းတုန္းက ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ အခု ခရီးစဥ္က ေတြ႔ရိွခ်က္ေတြကိုေတာ့ ဧျပီလမွာ က်င္းပမဲ့ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီကို အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းဖို႔ ရိွပါတယ္။

ဒီကေန႔မွာဘဲ မစၥရန္ဟီလီဟာ ဆႏၵျပပြဲတရပ္နဲ႔လည္း ရင္ဆိုင္ခဲ႔ရပါတယ္။ အရွင္ ၀ီရသူ ဦးေဆာင္တဲ႔ လူအုပ္ႀကီးက လက္သီးလက္ေမာင္း တန္းၿပီးေတာ႔ ကန္႔ကြက္ ဆႏၵျပခဲ႔တာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ အၾကမ္းဖက္ အစၥလာမ္၀ါဒဆန္႔က်င္ေရး အတူတကြရည္တည္ၾကလို႔ဆိုရမယ့္ Stand Together Against Islamic Terrorism စာတမ္းပါ ရွပ္အကိ်ီၤကို ၀တ္ဆင္ထားၾကၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကေန တရားမ၀င္ ခိုး၀င္လာသူေတြ အတြက္ နာမည္တုေတြ သုံးတာကို အလိုမရွိဆိုတဲ႔ စာတမ္းေတြကို ကိုင္ေဆာင္ထားၾကပါတယ္။ လူလိမ္လူညာေတြကို ေမာင္းထုတ္ပစ္ ဆိုၿပီး ေအာ္ဟစ္ခဲ႔ၾကတယ္လို႔လည္း ရိုက္တာ သတင္းတပုဒ္ မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ေအာင္ရဲ ေမာင္ေမာင္ / ဗီြအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com/content/un-human-rights-special-envoy-press-conference-myanmar/2601296.html