လူ႔အခြင့္အေရးသံ ၂-ဘက္ ဒုကၡသည္ စခန္းေလ့လာ

ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္ မစၥ္ယန္ဟီးလီဟာ ဒီကေန႔ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းက ဒုကၡသည္ စခန္းေတြကို သြားေရာက္ ေလ့လာခဲ့ၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲမွာ ပဋိပကၡေတြတားဆီးႏိုင္ဖို႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ အေရးေပၚေပါင္းစပ္ညိႇႏိႈင္းေရး စင္တာ တာဝန္ရွိသူေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ပါတယ္။ မနက္ျဖန္မွာေတာ့ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းကို သြားမယ္လို႔ UN ရန္ကုန္႐ံုးရဲ႕ ျပန္ၾကားေရး တာဝန္ခံက ေျပာပါတယ္။ မစၥ္လီရဲ႕ခရီးစဥ္ကို ေစာင့္ၾကည့္ သတင္းယူေနတဲ့ ဗီြအိုေအ ျမန္မာပိုင္း သတင္းေထာက္ ကိုေအာင္ရဲေမာင္ေမာင္က တင္ျပေပးထားပါတယ္။

မစၥယန္ဟီးလီရဲ႕ စတုတၳေျမာက္ေန႔ခရီးစဥ္မွာ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး ပဋိပကၡေတြျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲက လူမ်ိဳးစု အသိုင္းအဝိုင္း ၂ ဖက္ရဲ႕ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြကို သြားေရာက္ခဲ့တာပါ။ ဒုကၡသည္စခန္းေတြကို သြားေရာက္ၾကည့္ၿပီးေနာက္ ေန႔လည္ပိုင္းမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာရင္ တားဆီးႏိုင္ဖို႔ ဖြဲ႔ထားတဲ့ အေရးေပၚေပါင္းစပ္ညိႇႏိႈင္းေရးစင္တာ ECC က တာဝန္ရွိသူေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့တယ္လို႔ UN ရန္ကုန္ ႐ံုးရဲ႕ ျပန္ၾကားေရး တာဝန္ခံ ဦးေအးဝင္းက ေျပာပါတယ္။

“ရခိုင္ camp ကို က်ေနာ္တို႔သြားတယ္။ အဲဒီက camp ေတြထဲ ဝင္ၾကည့္တယ္။ အဲဒီက camp က လူေတြနဲ႔လည္း စကားအေတာ္ေလး ေျပာျဖစ္တယ္။ ေနာက္အဲဒါၿပီးေတာ့ သက္ကယ္ျပင္-ဆိုတဲ့ မြတ္ဆလင္ ဒုကၡသည္စခန္းကိုလည္းသြားတယ္။ အဲဒီမွာလည္း ခနဝင္ၾကည့္တယ္။ အဲဒါၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ECC အဖြဲ႔နဲ႔ ေတြ႔တယ္။ ေတာ္ေတာ္ေလးေဆြးေႏြးရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ၂ နာရီေက်ာ္ေလာက္ တစ္ရင္တစ္ႏွီး ေဆြးေႏြးလိုက္ရပါတယ္။ အဲဒါပါပဲ ခုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေလယာဥ္ပ်ံကြင္း ဆင္းေနၿပီဗ်။”

ECC နဲ႔ေတြ႔ဆံုခ်ိန္မွာ မစၥ ယန္ဟီးလီဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းမွာရွိေနတဲ့ ႏွစ္ဖက္လူမ်ိဳးစု ၂ ခုအၾကား အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဇာင္းေပး ေဆြးေႏြးခဲ့တာကိုေတြ႔ရတယ္လို႔ ECC မွာ ပါဝင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္း ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖ ဦးသာပြင့္က ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ အစိုးရကပါ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတာကို အသိအမွတ္မျပဳတဲ့အတြက္ ကုလသမဂၢက အခုလို တြန္းအာေပးလာမယ္ဆိုရင္ ၂ ဖက္ အသိုင္းအဝိုင္းၾကား အဆင္ေျပဖို႔ သိပ္မရွိဘူးလို႔ ျပန္လည္ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့အေၾကာင္း သူက ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔က လံုးဝ လက္မခံႏိုင္ပါဘူး။ သမိုင္းမွာလည္း မရွိဘူး။ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတာ ႀကီးကို။ ကုလသမဂၢကသံုးစြဲေနသမွ် သင့္ျမတ္ဖို႔ကမလြယ္ဘူး။ မီး႐ိႈ႕ေပးေနတဲ့သေဘာပဲ သက္ေရာက္တယ္။ ဘဂၤါလီဟာ ဘဂၤါလီအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံသားေလွ်ာက္ရင္ က်ေနာ္တို႔ ကန္႔ကြက္စရာမရွိဘူး။ လူမ်ိဳးတစ္ခုလံုး ခိုးဝင္လာတဲ့ တစ္အုပ္လံုးကို ေပးရမယ္ဆိုတာႀကီးက က်ေနာ္တို႔ လက္မခံႏိုင္ဘူး။ တိုင္းရင္းသားပါဆို ပိုဆိုးလာတယ္။ အဲဒါႀကီးက ဝိုင္းၿပီးေတာ့ လုပ္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ရွင္းျပၿပီးျပန္ေတာ့လည္း သမိုင္းမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မရွိပါဘူ။ ဒီနယ္ေျမဟာ က်ေနာ္တို႔ ရခိုင္ေျမပါလို႔ ေျပာေတာ့လည္း၊ Identification လို႔ ေျပာျပန္တယ္။ ဒါႀကီးေတြကဘဂၤါလီဘက္ကခ်ည့္ပဲ။ Human Rights လို႔ ေျပာေနေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ဘဂၤါလီ Rights လို႔ ျမင္တယ္လို႔ အဲဒီလို ေျပာခဲ့တယ္။”

မစၥ ယန္ဟီးလီရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံခရီးစဥ္ မစတင္ခင္ ျပည္ပက ႐ိုဟင္ဂ်ာအေရး လႈပ္ရွားတဲ့ အဖြဲ႔ေတြက ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းက လူနည္းစု မြတ္ဆလင္ေတြ အတြက္ လူ႔အခြင့္အေရး အျပည့္အဝမရတာေတြကို ေထာက္ျပဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကတာပါ။

 ဗုဓၵဟူးေန႔က သူ႔ရဲ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္ခရီးအစ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာပဲ ေဒသခံ ရခိုင္လူထု၊ အရပ္ဖက္ လူအဖြဲ႔အစည္းအခ်ိဳ႕က ေလယာဥ္ကြင္းမွာ ဆႏၵေဖာ္ထုတ္တာ၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာအေရး တစ္ဖက္သတ္ ေတာင္းဆိုမႈေတြမလုပ္ဖို႔ ဆန္႔က်င္ ကန္႔ကြက္ခဲ့တာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကိုယ္တိုင္ကလည္း ႐ိုဟင္ဂ်ာအေရးနဲ႔ပတ္ ပတ္သက္ၿပီး ကုလသမဂၢအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုဖိအားမေပးဖို႔ နဲ႔ ျမန္မာအစိုးရက ႐ိုဟင္ဂ်ာကို တိုင္းရင္းသားအေနနဲ႔ သတ္မွတ္တာမ်ိဳးမရွိတဲ့အေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းက မြတ္ဆလင္လူနည္းစုေတြအတြက္ မွ်မွ်တတျဖစ္ဖို႔က အစိုးရမွာ အဓိက တာဝန္ရွိတယ္လို႔ ျပည္တြင္းက မြတ္စလင္ပါတီ တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးပါတီက အတြင္းေရးမွဴး ဦးေက်ာ္စိုးေအာင္က ေျပာပါတယ္။

“ႏွစ္ဖက္ လူနည္းစု ႏွစ္ဖက္လံုး အဓိက ျဖစ္ဖို႔ဆိုတာက အစိုးရေပၚမွာ မူတည္တယ္ခင္ဗ်။ အစိုးရေပၚမွာ မူတည္တယ္ဆိုတာက လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ေနာက္ပိုင္း ဖဆပလ လက္ထက္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၇ ႏွစ္ အထိ ႏွစ္ဖက္ လူအဖြဲ႔အစည္းက ရခိုင္ေရာ၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာေရာ ဘာမွျပႆနာမွ မရွိဘူး။ ေအးတူပူအမွ် အားလံုးၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းေနၾကတယ္။ အဲဒီတုန္းက အစိုးရကလည္း ဖာသိဖာသာေနတယ္။ ဘယ္ဘက္မွမလိုက္ဘူး။ အဲဒီတုန္းက ရခိုင္ကေသာ္လည္းေကာင္း၊ အဖြဲ႔အစည္းကေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာကို ကန္႔ကြက္တာ မရွိဘူး။ အဓိကက အစိုးရအေပၚမႈတည္တယ္။ ဒီေန႔လည္း ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက အဲဒါကို ကိုင္တြယ္မယ္ဆိုရင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာကိစၥ မွ်မွ်တတျဖစ္သြားမယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။”

မစၥယန္ဟီးလီအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ ႏို္င္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ၊ အက်ဥ္းသားအေရးလႈပ္ရွားသူေတြ၊ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းက တက္ႂကြ လႈပ္ရွားသူေတြ၊ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာ့အေရးေလ့လာ အကဲျဖတ္ တစ္ခ်ိဳ႕နဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့တာပါ။ ရခိုင္ျပည္နယ္ကို ဗုဒၶဟူးေန႔က ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ၾကာသာပေတးနဲ႔ ေသာၾကာေန႔ေတြ မွာ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနေတြကို ေလ့လာခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီကေန႔ စေနေန႔မွာ စစ္ေတြကေန ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကိုအျပန္ စစ္ေတြေလယာဥ္ကြင္းမွာ ရခိုင္လူထုအခ်ိဳ႕က ကန္႔ကြက္ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

မစၥ ယန္ဟီးလီရဲ႕ ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ခရီးစဥ္အေနနဲ႔ ဇန္နဝါရီ လ ၇ ရက္ေန႔ကေန ၁၆ ရက္ေန႔အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံေနထိုင္မွာ ျဖစ္ၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ ရွမ္း ျပည္ေျမာက္ပိုင္း အေျခအေနေတြ၊ ၿပီးေတာ့ ျပည္တြင္းက လတ္တေလာျဖစ္ေနတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကို ေလ့လာ အကဲျဖတ္မွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

အခု ခရီးစဥ္က ေတြ႔ရိွခ်က္ေတြကိုေတာ့ ဒီ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ ဧၿပီလထဲက်င္းပမယ့္ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီကို အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းဖို႔ ရိွပါတယ္ခင္ဗ်ား။

ေအာင္ရဲ ေမာင္ေမာင္ / ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com/content/un-human-rights-envoy-visits-and-study-both-side-camps-in-rakhine-/2593046.html