ေလာကဓံ ၈ပါး

[လာက = ဓမၼတာ (ထံုးစံ)။]

ထုိေလာကဓံသည္
၁။ လာဘ = ပစည္းဥစၥာရျခင္း
၂။ အလာဘ = ပစၥည္းဥစၥာမရျခင္း
၃။ ယသ = အေျခြအရံမ်ားျခင္း
၄။ အယသ = အေျခြအရံမရွိျခင္း
၅။ နိႏၵာ = အကဲ့ရဲ႕ခံရျခင္း
၆။ ပသံသာ = ခ်ီးမြမ္းခံရျခင္း
၇။ သုခ = ကိုယ္-စိတ္ခ်မ္းသာျခင္း
၈။ ဒုကၡ = ကိုယ္-စိတ္ဆင္းရဲျခင္း

ဤသို႔အားျဖင့္ ရွစ္ပါးရွိသည္။

ဤေလာကဓံမ်ား၌ မေကာင္း ၄-ပါး၊ ေကာင္း ၄-ပါး ပါ၏။ ေကာင္းေသာ ေလာကဓံႏွင့္ ေတြ႕ၾကံဳရေသာအခါ ၀မ္းသာရႊင္ပ်တၾကြၾကြျဖစ္ေနျခင္း၊ မေကာင္းေသာေလာကဓံႏွင့္ ေတြ႕ၾကံဳေသာအခါ စိတ္အားႏြဲ႕၍ တမဲ့မဲ့ျဖစ္ေနျခင္းသည္ ေလာကဓံေၾကာင့္ တုန္လူပ္ျခင္းတည္း။

၀မ္းသာလြယ္သူသည္ ၀မ္းနည္းလြယ္၏။ ၀မ္းသာအားၾကီးသူသည္ ၀မ္းနည္းအားၾကီး၏။ ၀မ္းနည္းမူမွာ ျပခဲ့ေသာ ေဒါမနႆ သေဘာတည္း။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အျမဲစိတ္ခ်မ္းသာျခင္းကို အလုိရွိလွ်င္ ေလာကဓံ ရွစ္ပါး ျဖစ္ရုိးျဖစ္စဥ္ တရားေၾကာင့္ (ဆုိးဆုိးေကာင္းေကာင္း) သိသိသာသာၾကီး စိတ္မေျပာင္းဖုိ႔ အထူးသတိထား သင့္ၾကေပသည္။ ခ်ဲ႕ဦးအံ့။

"လာဘ-အလာဘ"

မိမိႏွင့္ ထုိက္တန္ေသာ လာဘ္ကို တရားသျဖင့္ ရေအာင္ ၾကိဳးစားရမည္။ ရသည့္အခါလည္း သူတစ္ပါး ျမင္ျပင္းကတ္ေအာင္ ၀မ္းသာရႊင္ပ် တၾကြၾကြ မရွိေစသင့္။ တခ်ိဳ႕ ရွာေဖြမႈကား ရွာေဖြ၍ မရသည့္အျပင္ “ဘူးထဲကေရပါ၍” အရင္းပင္ ရူံးတတ္ေသးသည္။ ထုိကဲ့သို႔ ဆံုးရူံးမူေၾကာင့္လည္း ၀မ္းနည္းပူေဆြး၍ မေနႏွင့္။

ထုိသို႔ ဆံုးရူံးသူေတြ မေရမတြက္ႏုိင္ေအာင္ ရွိၾကသည့္အျပင္ ထီးနန္းကိုပင္ စြန္႔လႊတ္၍ တစ္မ်ိဳးလံုး သခင္ဘ၀မွ ကြ်န္ဘ၀သို႔ဆင္းကာ ေမာင္ေမာင္လုိ႔ ေခၚတုန္းက “ဗ်ာ”လုိ႔မွ် ထူးေဖာ္မရဘဲ ေအာင္ေက်ာ္လုိ႔ ေခၚကာမွ “ဘုရား” ထူးရသူေတြ အမ်ားပင္ ရွိရွာၾကေပသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ရမူ မရမူ ေလာကဓံႏွစ္ခုေၾကာင့္ မတုန္လူပ္ဖုိ႔ရာ ခိုင္မာေသာ စိတ္ကိုသာ အျမဲထားသင့္ၾကေပသည္။

"ယသ-အယသ"

ဆရာသမား လူၾကီးလူေကာင္းတုိ႔၌ အထုိက္အလုိက္ အေျခြအရံရွိမွ တင့္တယ္သည္။ အျခံအရံဟူသည္ အိမ္၀င္းအိမ္ျခံတုိ႔ ကဲ့သို႔ေဘးဆီးရန္ကာ အရာရာမွာပင္ ေစာင့္ေရွာက္လုပ္ေကြ်း အကူအညီေပးသူမ်ားပတည္း။

ထုိကဲ့သို႔ အျခံအရံ ေပါမ်ားေအာင္ မိမိ၏ ပစၥည္းမ်ားကိုု ေခြ်တာေ၀ငွ မစခ်ီးေျမွာက္ရမည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ “ေျခြမွရံသည္”ဟုေျပာေလ့ရွိသည္။ ထုိအေျခြအရံမ်ားကိုလည္း အေစခံလုိသေဘာထား၍ အားမနာပါးမနာ မ်ားစြာ မေစခုိင္းသင့္။

မိမိကို မွီခို၍ ၾကီးပြားေစလုိေသာစိတ္သာ ရွိသင့္ေပသည္။ အခုိင္းအေစကို ခုိင္းဖုိ႔ရာ ငွားရမ္းထားေသာ အေစခံမ်ားကိုပင္ အေျခြအရံလုိ သေဘာထားလ်က္ မိမိကို အမွီျပဳ၍ တစ္ေန႔ထက္တစ္ေန႔ ၾကီးပြားေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္သင့္ေပသည္။ ထုိကဲ့သို႔ သေဘာထားေကာင္းပါလ်က္ အေျခြအရံ မရွိျပန္လွ်င္ စိတ္ႏွလံုး မပူပန္ေလႏွင့္။ အေျခြအရံေပါမ်ားသည့္အတြက္လည္း မာန္မာန မတက္ေစသင့္။

ေက်ာ္ေစာမူ၊ ဂုဏ္သတင္းပ်ံ႕ႏွံ႕မူမ်ားလည္း ယခုဘ၀သာမက ဘ၀တိုင္း အေရးၾကီး၏။ ျမင့္ျမတ္ေသာ အလုပ္ကို လုပ္မည္ၾကံလွ်င္ ဂုဏ္ရွိမွ နာမည္ၾကီးမွ အထေျမာက္ႏုိင္သည္ကို ေရွးဦးစြာ သတိျပဳသင့္ေပသည္။ “ဂုဏ၀ေႏၱ ပႆႏၱိ ဇနာ = ဂုဏ္ရွိသူမွ လူထင္ၾကေသာအခါ” ျဖစ္သည္။

သို႔ျဖစ္၍ ရသင့္ေသာ ေက်ာ္ၾကားမူဂုဏ္ကို ရေအာင္ ဉာဏ္၀ီရိယျဖင့္ ထူေထာင္ရမည္။ ရခဲ့ျပန္ေသာ္ ထုိဂုဏ္အတြက္ မၾကြားမေမာ္ေလႏွင့္။ ရသင့္ပါလ်က္ မရျပန္လွ်င္လည္း စိတ္အား မငယ္ေလႏွင့္။

"နိႏၵာ-ပသံသာ"

မလုိမုန္းထား ဣႆာမ်ားသူ သို႔မဟုတ္ အလုပ္မရွိ အလုပ္ရွာ၍ ကဲ့ရဲ႕စရာ ၾကံစည္သူေတြ ေပါမ်ားေသာ ယခုကာလ၀ယ္ အခ်ီးမြမ္းခံရဖုိ႔ ခဲယဥ္းေသာ္လည္း အကဲ့ရဲ႕ခံရဖုိ႔မွာ ေသခ်ာျပီးျဖစ္၏။

ထုိ႔ေၾကာင့္ ကဲ့ရဲ႕စရာ မရွိေအာင္ ေရွးဦးစြာ သတိထားရမည္။ သို႔ရာတြင္ သိၾကားမင္း ဖန္ဆင္းအပ္ေသာ ႏြားေသာ္မွ မစင္ေပ်ာ့သည္ဟု ေနာ့ေတာ့ေတာ့ အဆုိခံရေသးေသာေၾကာင့္ “မုန္းအျပစ္၊ ခ်စ္အက်ိဳး၊ ျမတ္ႏုိးသဒၶါ” ႏုိင္ေသာ ယခုကာလ၀ယ္ မုန္းသူလည္း မရွားသျဖင့္ အျပစ္ျမင္သူေတြလည္း အမ်ားပင္ ရွိေပမည္။

သို႔ေသာ္ သူတစ္ပါး၏ အျပစ္ကို လြယ္ကူစြာ ျမင္ႏုိင္ေသာ ထုိသူမ်ားသည္ အမရာ၊ ကိႏၷရီ၊ မဒၵီ၊ သမၺဳလ တုိ႔အလား သို႔မဟုတ္ မေဟာ္သဓာ၊ ေ၀ႆႏၱရာ တုိ႔တမွ် သို႔မဟုတ္ အရွင္မဟာကႆပ၊ အရွင္သာရိပုတၱရာ၊ အရွင္အာနႏၵတုိ႔လုိ “ေျခာက္ျပစ္ကင္း၍ စင္းလံုးေခ်ာ” ဟုဆုိႏုိင္ပါမည္ေလာ၊

ရြာတစ္ရြာ၌ ေတာင္ဘက္အိမ္က မိန္းမၾကီးတစ္ေယာက္ စကားထစ္ေၾကာင္း ေျပာလာေသာ သားငယ္က “အ---အ---အေဖ၊ ဟို---ဟုိ---ဟုိ ဘက္အိမ္က၊ မိန္း---မိန္း---မိန္းမၾကီးဟာ၊ စ---စ--- စကားထစ္ --- ထစ္---ထစ္---ထစ္လုိက္တာ” ဟုေျပာသလုိ ထုိသူကိုယ္တုိင္မွာလည္း အကဲ့ရဲ႕ခံရျပီးျဖစ္၍ “သူခိုးေသေဖာ္ညွိမ်ား” ျဖစ္တတ္ၾကသည္။

သို႔မဟုတ္ မိမိကဲ့ရဲ႕ဖြယ္မ်ားကို အစြမ္းကုန္ ဖံုးကြယ္ထားေသာ “ေၾကာင္သူေတာ္မ်ား” ျဖစ္တတ္ၾကသည္။ ဘာေၾကာင့္နည္း။ “ခိုးတတ္လွ်င္ ရုိးတတ္”ေသာေၾကာင့္တည္း။ တခ်ိဳ႕အခ်က္မ်ားကား “ကိုယ့္ထက္သာ၍ မနာလုိ” ကဲ့ရဲ႕ေသာ္လည္း ထုိအကဲ့ရဲ႕မ်ိဳးကို သူကိုယ္တုိင္ပင္ ခံခ်င္ေကာင္း ခံခ်င္ပါလိမ့္မည္။

ဘာေၾကာင့္နည္း။ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္အိမ္သို႔ ဂုဏ္ရွိသေရရွိ ေယာက္်ားကေလး ထြက္၀င္ေနရာ၀ယ္ တစ္နယ္လံုး ကဲ့ရဲ႕ၾကရာ၌ အမွန္စင္စစ္မွာ မိမိတုိ႔ဆီ မလာေသာေၾကာင့္သာ ျဖစ္သကဲ့သို႔တည္း။ ဤသို႔လွ်င္ အကဲ့ရဲ႕ခံရမူသည္ မကင္းႏုိင္ေသာ ေလာကဓံ ျဖစ္သည့္အျပင္ အမွန္အားျဖင့္ ကဲ့ရဲ႕သေလာက္ အျပစ္ရွိခ်င္မွ ရွိမည္။ အျပစ္ရွိသည္ပင္ ထားဦးေတာ့။ ေၾကာက္သင့္ ရွက္သင့္သေလာက္ထက္ မိမိစိတ္ကို မိမိေျခာက္ေနျခင္းက ပိုေကာင္းပါလိမ့္မည္။

တေစၦေၾကာက္တတ္သူသည္ ညဥ္႔ေမွာင္မုိက္ထဲတြင္ ထန္းပင္ငုတ္တိုကိုျမင္ရာ၌ ထန္းပင္ငုတ္တိုက လံုး၀မေျခာက္ေသာ္လည္း သူ႔စိတ္ထဲက “တေစၦပဲ တေစၦပဲ”ဟု အေသအလဲစြဲလမ္း၍ တေစၦကမၼ႒ာန္း စီးျဖန္းေသာေၾကာင့္ ကမၼ႒ာန္းေပါက္ျပီးလွ်င္ သူ႔ေနာက္သို႔ လုိက္ေနသည္ထင္ကာ မစင္ပါေအာင္ ေျပးရွာသကဲ့သို႔တည္း။

ထုိ႔အတူ အခ်ိဳ႕ကိစၥ၌ မိမိစိတ္မွ မိမိေျခာက္ကာ အလြန္႔ အလြန္ေၾကာက္စရာဟု ထင္လာတတ္ေပသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ သံယုတ္ပါဠိေတာ္၌ “ေတာထဲမွာ ခြ်တ္ခြ်တ္သံၾကားတုိင္း ေမာၾကီးပန္းၾကီး ေျပးရွာေသာ သမင္ပ်ိဳကဲ့သို႔ အကဲ့ရဲ႕ခံရမည္ကို ေၾကာက္ေနသူကိုလည္း စိတ္မတည္သူ၊ စိတ္မခိုင္သူ၊ ေပါ့ဆစိတ္ရွိသူ”ဟု မိန္႔ေတာ္မူသည္။

ခြ်တ္ခြ်တ္သံၾကားတိုင္း ေျပးရသျဖင့္ သမင္ပ်ိဳမွာ အစာေရစာ မ၀သကဲ့သို႔ ထုိေၾကာက္တတ္သူမွာလည္း မည္သည့္အက်ိဳးကိုမွ် မရေခ်။ နဂုိကပင္ အရွက္ရေစေတာ့ဟု သေဘာထား၍ ကဲ့ရဲ႕ရကား ထုိကဲ့သို႔ ရွက္မွန္းေၾကာက္မွန္း သိလွ်င္ ကဲ့ရဲ႕သူတုိ႔အတြက္ “မ်က္ျဖဴဆုိက္ေလ ဆရာၾကိဳက္ေလ” ျဖစ္ေပလတၱံ႕။

တစ္နည္းတစ္ဖံု စဥ္းစားျပန္လွ်င္ အကဲ့ရဲ႕ခံေနရသည္မွာ တစ္မ်ိဳးအားတက္စရာ ျဖစ္၏။ အဘယ္ေၾကာင့္နည္း။ ေခြးေလွးၾကမ္းပိုး အုတ္ၾကားျမက္ေပါက္ အစားမ်ိဳးကို အေရးလုပ္၍ မေျပာလိုၾက၊ အေတာ္ထင္ရွားသူကိုမွ ကဲ့ရဲ႕ၾကေသာေၾကာင့္တည္း။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သစ္ပင္အမ်ားရွိရာတြင္ အျမင့္ဆံုးသစ္ပင္သည္ ေလတုိက္အခံရဆံုး ျဖစ္သကဲ့သို႔ ထုိ႔အတူ အထက္တန္းက်ေလ ေလာကဓံေလမုန္တုိင္း အတုိက္ခံရေလ ျဖစ္ရကား အကဲ့ရဲ႕ခံရမူကို ဂရုစိုက္၍ ၀မ္းမနည္းထုိက္လွသည့္အျပင္ တခ်ိဳ႕ ကဲ့ရဲ႕ျခင္းမွာ မိမိအထက္တန္း ေရာက္ေနျခင္း၏ အမွတ္လကၡဏာျဖစ္၍ ၀မ္းသာဖြယ္ေကာင္းေပသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ မည္သူမဆုိ ကဲ့ရဲ႕မူမ်ားကို အေရးစိုက္ကာ အရာရာ မတုန္လူပ္ေအာင္ “ေခြးေဟာင္တုိင္း ထ၍ မၾကည့္မိရန္” ျမဲျမံေသာ စိတ္ထား၊ ခိုင္မာေသာ သမာဓိ တရားရွိေအာင္ ၾကိဳးစား၍ ေလ့လာၾကရမည္။

အကဲ့ရဲ႕ခံရသည့္အခါတုိင္း “ငါ၏စိတ္မ်ား ဘယ္အေျခ ေရာက္ေအာင္ ခိုင္မာေနပါလိမ့္မည္နညး္”ဟု စဥ္းစဥ္းစားစား သတိထားကာ အကဲ့ရဲ႕ဒဏ္ကို အရသာခံၾကည့္ပါေလ။

ကဲ့ရဲ႕ရာ၌ မတုန္လူပ္သကဲ့သို႔ ခ်ီးမြမ္းသည့္အခါ၌လည္း သိသိသာသာၾကီး မျပံဳးမိေစဘဲ “အလုပ္ေကာင္း၍ အက်ိဳးရသည္မွာ ဓမၼတာပဲ”ဟု ႏွလံုးသြင္းလ်က္ သန္႔ရွင္းေသာ စိတ္ထားျဖင့္ “အျခားသူမ်ားလည္း ငါ့ကဲ့သို႔ ဂုဏ္ရွိကာ အခ်ီးမြမ္းခံရပါေစ”ဟု အမွ်ေ၀သေဘာျဖင့္ စိတ္မေနာ ေကာင္းသင့္ၾကေပသည္။ (သုခ ဒုကၡတုိ႔သေဘာကား ထင္ရွားျပီ။)

အခ်ဳပ္ကား - ေလာကဓံ ၈-ပါးတြင္ အေကာင္း ၄-ပါးကို “ဣ႒ာရုံ(အလိုရွိအပ္ေသာအာရုံ)” ဟုေခၚသည္။ မေကာင္း ၄-ပါးကို “အနိ႒ာရုံ(အလိုမရွိအပ္ေသာအာရုံ)” ဟုေခၚသည္။ ေရွးေရွးဘ၀မ်ားစြာ သံသရာက ကံေကာင္းကံဆုိး (ကုသိုလ္ အကုသိုလ္) ၂-မ်ိဳးကို ျပဳလာခဲ့ေသာ ငါတုိ႔မွာ ထုိဣ႒ာရုံ အနိ႒ာရုံ အမ်ိဳးစံုႏွင့္ အမွန္ေတြ႕ၾကံဳၾကရေတာ့မည္။

ထိုကဲ့သို႔ ေတြ႕ၾကံဳရာ၌ ထုိဣ႒ာရုံ အနိ႒ာရုံ ေလာကဓံ ေလမုန္တိုင္းကို မိမိ၏ လံု႔လစြမ္း ဉာဏ္စြမ္းတုိ႔ျဖင့္ နည္းလမ္းရွိသမွ် ခုခံကာကြယ္ၾကျပီးလွ်င္ အၾကင္သို႔ေသာ နိဗၺာန္ဆိပ္ကမ္းသို႔ ေမွ်ာ္မွန္းကူးခပ္ရမည္။

ဥပမာ - ပင္လယ္ကို ေက်ာ္ျဖတ္ေနေသာ မာလိန္မွဴးတုိ႔၌ အခါခပ္သိမ္း ျငိမ္သက္ ေအးခ်မ္းစြာ ေက်ာ္လြန္ရလိမ့္မည္ဟု မေမွ်ာ္လင့္ႏုိင္။ မၾကာမၾကာပင္ သာမန္လွဳိင္းေလး၊ ျပင္းထန္ေသာလွဳိင္းေလး၊ သေဘာၤာကိုပင္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏုိင္ေသာ လူိင္းေလးမ်ားကို ေတြ႕ၾကံဳရေပသည္။ ထိုသို႔ ေတြ႕ၾကံဳရာ၀ယ္ ကြ်မး္က်င္ေသာ မာလိန္မွဴးတုိ႔မွာ မိမိတုိ႔ လံု႔လစြမ္း၊ ဉာဏ္စြမ္းတုိ႔ျဖင့္ ထုိလူိင္းေလးမ်ားကို ခုခံ၍ မိမိလုိရာ ဆိပ္ကမ္းသို႔ ေရာက္ႏုိင္ၾကသကဲ့သို႔တည္း။

ကတတၱာ နာနာကမၼာနံ,
ဣ႒ာနိေ႒ပိ အာဂေတ။
ေယာနိေသာ တိတၳံ သႏၶာယ,
တေရယ် နာ၀ိေကာ ယထာ။

နာနာကမၼာနံ = ကံေကာင္းကံဆုိး အမ်ိဳးမ်ိဳးတုိ႔ကို၊
ကတတၱာ = ဘ၀မ်ားစြာ သံသရာ မကြာထက္ၾကပ္ ျပဳအပ္ခဲ့ေလေသာေၾကာင့္၊
ဣ႒ာနိေ႒ = အေကာင္းအဆုိး အာရုံ ၂-မ်ိဳးသည္၊
အာဂေတပ = အေၾကာင္းအားေလ်ာ္စြာ ေပၚလာခဲ့ပါေသာ္လည္း၊
နာ၀ိေကာ ယထာ = ပင္လယ္ကိုကူး မာလိန္္မွဴးကဲ့သို႔၊
ေယာနိေသာ = သင့္တင့္ေလ်ာ္ကန္ ေတာ္မွန္ထံုးအရ အသံုးက်မည့္ လံု႔လပညာ အလိမၼာျဖင့္၊
တိတၳံ = ဒုကၡမီးစက္ ဆူဆူပြက္သည့္ ဤဘက္ကမ္းမွ စခန္းထဖုိ႔ နန္းမေခမံ ေနရဗဏ္နန္း ဟိုဘက္ကမ္းကို၊
သႏၶာယ = စိတ္စဥ္ေျဖာင့္တန္း ေကာင္းစြာမွန္း၍၊
တေရယ် = ေလာကဓံလူိင္း ေလမုန္တုိင္းေၾကာင့္ မဆုိင္းမလူပ္ ဉာဏ္အားထုတ္လ်က္ သုတ္သုတ္လ်င္စြာ ကူးခပ္ရာသတည္း။

ဤသို႔လွ်င္ ေလာကဓံ ၈-ပါးေၾကာင့္ စိတ္လူပ္ရွားျခင္း မရွိ၊ အရွည္ကို ေျမာ္ျမင္၍ ၾကိဳတင္စီမံေလ့လည္းရွိ။ မိမိစီမံသည့္အတုိင္း အက်ိဳးရွိေအာင္ ၀ီရိယလည္းရွိသူတို႔မွာ ကိုယ္ဆင္းရဲမူ ဒုကၡ၊ စိတ္ဆင္းရဲမူ ေဒါမနႆတုိ႔မွ ကင္းကြာ၍ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာႏွင့္ ပါရမီကုသိုလ္မ်ားကို ၾကိဳးစားျဖည့္က်င့္ကာ လူျဖစ္ရက်ိဳးနပ္သူ ျဖစ္ပါလိမ့္သတည္း။

“ေလာကဓံေတြ႕ရုိးမုိ႔၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြ႕ရမယ္။
စိတ္အေန မတုန္လူပ္ေအာင္၊ ထိန္းခ်ဳပ္ပါ့ကြယ္”

မဟာဂႏၶာ႐ံုဆရာေတာ္၏ ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာမွ