လူငယ္ေတြကို Sex အေၾကာင္း ေျပာၾကရေအာင္

ဆယ္ေက်ာ္သက္ အရြယ္တုန္းက လမ္းေလွ်ာက္ရင္ေတာင္ ေယာက်ာ္းေလး ေတြနား မကပ္ျဖစ္ခဲ့သည္မွာ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲႏွင့္ ကိုယ္ဝန္ရွိသြားတတ္သည္ ဆိုေသာ သူ႔မိခင္၏ ဆံုးမစကားကို မပန္းအိခိုင္ အေလးထားခဲ့၍ ျဖစ္သည္။

ပဲခူးက သူ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြကိုလည္း သူတို႔ မိဘေတြက လိင္မႈကိစၥကို ေရွာင္ရွားဖို႔ ဆံုးမခဲ့ၾက သည္။ “ေယာက်ာ္းတေယာက္ကို က်မ ထိလို႔ေတာင္ မရဘူး၊ ကိုယ္ဝန္ရွိသြားလိမ့္မယ္လို႔ က်မ ရာသီေသြး စေပၚတဲ့ အခ်ိန္တုန္းက အေမက ေျပာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်မ သိပ္ေၾကာက္သြားၿပီး ကင္းကင္းပဲ ေနခဲ့တယ္” ဟု မပန္းအိခိုင္က ေျပာသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ဒီအယူအဆကို လြန္ခဲ့ေသာ ၃ ႏွစ္ခန္႔က စၿပီး စြန္႔လႊတ္ခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ အရြယ္ေရာက္သည့္အခ်ိန္တြင္ က်န္းမာေရး ပညာကို ေလ့လာသင္ယူဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ယခု အခ်ိန္တြင္ အစိုးရဝန္ထမ္း သားဖြားဆရာမ တဦး ျဖစ္လာခဲ့သည္။ သားဆက္ျခားျခင္း အေၾကာင္းကို လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ေဆြးေႏြးျခင္းက အက်ိဳးျဖစ္ ထြန္းႏိုင္မည္ဟု ေဆးပညာသင္တန္းမွာ သင္ၾကားခဲ့ ရသည္ကို မပန္းအိခိုင္ ကိုယ္တိုင္က ယံုၾကည္ထား ေသာ္လည္း လူေတြကို သတင္းအခ်က္အလက္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖန္႔ေဝေပးျခင္းမျပဳႏိုင္ဟု သူက ဆိုသည္။ ဒီလိုလုပ္ဖို႔က ေက်းရြာ အမ်ားစုတြင္ အခက္အခဲျဖစ္ေနသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေဒသအခ်ိဳ႕တြင္ အထူးသျဖင့္ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားက ကြန္ဒံုးမ်ား ေဝငွၿပီး လိင္ဆက္ဆံျခင္းေၾကာင့္ ကူးစက္တတ္သည့္ ေရာဂါမ်ားမွ ကာကြယ္ျခင္း နည္းလမ္းမ်ားကို ေဆြး ေႏြးေပးေနသည္။ သို႔ေသာ္လည္း မပန္းအိခိုင္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ေက်း လက္ေဒသမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတလႊားမွ အျခား ေဝးလံသည့္ ေဒသမ်ားတြင္ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာ ေရးႏွင့္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရေသာ လိင္ဆက္ဆံမႈအေၾကာင္း မ်ားကို ေဆြးေႏြးေျပာဆိုျခင္း မျပဳသင့္သည့္ အရာ မ်ားအျဖစ္ သေဘာထားၾကသည္။

“အေၾကာင္းအရာက စိမ္းေနတယ္ေလ၊ ၿပီး ေတာ့ ကြန္ဒံုးကို အသံုးျပဳရတာ ရွက္စရာေကာင္း တယ္လို႔ ျမင္ၾကတယ္။ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈအရ လက္ မထပ္ခင္ လိင္ဆက္ဆံတာကို မွားယြင္းတဲ့ ကိစၥလို႔ ျမင္ေနၾကတယ္” ဟု မပန္းအိခိုင္က ေျပာျပသည္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က လူငယ္ဆရာဝန္တေယာက္ကမူ ကြဲျပားသည့္ နည္းလမ္းတခုကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ၾကည့္ေနသည္။ အစဥ္အလာ ယံုၾကည္မႈအရ တားျမစ္ထားသည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို မ်က္ႏွာ ခ်င္းဆိုင္ ေျပာဆိုၿပီး စိတ္ကသိကေအာင့္ျဖစ္ရျခင္းမွ ေရွာင္လႊဲႏိုင္ရန္အတြက္ လိင္က်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္ သက္၍ သိလိုသည့္ လူငယ္ေယာက်ာ္းေလးမ်ား၏ ေမးခြန္းမ်ားကို တယ္လီဖုန္းထဲမွ ေျဖဆို အႀကံေပး သည့္ အစီအစဥ္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆရာဝန္ မ်ား အသင္းကလည္း ဆယ္ေက်ာ္သက္ အရြယ္ ကိုယ္ဝန္ရွိျခင္း၊ သားဆက္ျခားျခင္းႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံ ျခင္းမွ ကူးစက္တတ္သည့္ ေရာဂါမ်ားအေၾကာင္း သိရွိလိုသည့္ အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွ ၂၄ ႏွစ္အတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ား ေျပာဆိုေဆြးေႏြးႏိုင္ရန္အတြက္ သီးျခားတယ္လီဖုန္းလိုင္းတခု ျပဳလုပ္ေပးထားသည္။

ဖုန္းဆက္လာသူအခ်ိဳ႕က အစပိုင္းတြင္ ရွက္ ေနၾကသည္ဟု ေယာက်ာ္းေလးမ်ားအတြက္ ဖြင့္လွစ္ ထားေသာ ဖုန္းလိုင္းတြင္ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္လ ကတည္းက တာဝန္ယူေပးေနေသာ အသက္ ၂၆ ႏွစ္အရြယ္ ကိုဇာနည္ဝင္းက ေျပာျပသည္။ ဖုန္း ဆက္သူ တေန႔လွ်င္ ၅ ဦးခန္႔ ရွိသည္ဟုလည္း သိရ သည္။

“ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒါက လွ်ိဳ႕ဝွက္ေပးရမယ့္ ကိစၥေလ။ သူတို႔ က်ေနာ့္ကို နာမည္ေျပာျပဖို႔ မလိုဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႕ျပႆနာေတြကို အလြယ္ တကူပဲ ထုတ္ေဖာ္ေျပာျပၾကတယ္” ဟု ကိုဇာနည္ဝင္း က ေျပာျပသည္။

သို႔ေသာ္လည္း လူအမ်ားစုက မိုဘိုင္းဖုန္း ကြန္ရက္ကို သံုးစြဲႏိုင္ျခင္းမရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တယ္လီဖုန္းျဖင့္ ေဆြးေႏြး ေျဖၾကားေပးျခင္းက အလံုးစံု ထိေရာက္သည့္ နည္းလမ္းတခု မဟုတ္ပါ။ ပြင့္လင္းစြာ ေဆြးေႏြးေရးအတြက္ ကန္႔သတ္မႈေတြ ရွိေနသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ မိဘမ်ားက ၄င္းတို႔၏ သားသမီးမ်ားကို မ်ိဳးဆက္ပြားက်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာျပျခင္း မရွိၾကပါ။ အမ်ိဳးသမီးအခ်ိဳ႕က ရာသီေသြးေပၚျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ တကယ္ျဖစ္လာသည့္ အခ်ိန္အထိ သိထားခဲ့ျခင္းမရွိေၾကာင္း ေျပာၾကသည္။ အစိုးရက ေက်ာင္းသင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းတြင္ လိင္ပညာေပး သင္ခန္းစာမ်ား ေပါင္းစပ္ထည့္သြင္း ရန္ ႀကိဳးစားေနေသာ္လည္း ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားက လိင္အေၾကာင္း သင္ၾကားေဆြးေႏြးရန္ စိုးရိမ္မႈေတြ ရွိေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ လိင္မႈေရးရာ ဗဟုသုတမ်ား ကို ထုတ္ေဖာ္ေဆြးေႏြးျခင္းအားျဖင့္ သူတို႔၏ ဂုဏ္သိကၡာကို ေမးခြန္းထုတ္စရာ ျဖစ္လာမွာကိုေၾကာက္ရြံ႕ ေနၾကသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္လည္း အျခားႏိုင္ငံ အမ်ား အျပားမွာကဲ့သို႔ပင္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ျဖစ္ေနေသး သည့္ ေမးခြန္းတခုကို ကိုယ့္နည္း ကိုယ္ဟန္ျဖင့္ အေျဖရွာႏိုင္ဖို႔ အားထုတ္ေနရသည္။ ဆယ္ေက်ာ္ သက္အရြယ္တြင္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ျခင္း၊ လိင္ဆက္ဆံ ျခင္းမွ ကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားႏွင့္ လိင္အၾကမ္း ဖက္မႈမ်ားကို ကာကြယ္သည့္ နည္းလမ္းတခုအေနျဖင့္ ျပည့္စံုၿပီး အားလံုးကိုလႊမ္းၿခံဳႏိုင္ေသာ လိင္ပညာေပး ျခင္းကို မည္သို႔ ဟန္ခ်က္မွ်တေအာင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္မည္ နည္း ဆိုသည့္ ေမးခြန္းပင္ျဖစ္၏။

အျခား အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ၾကည့္ လိုက္လွ်င္ မြတ္စလင္အမ်ားစုေနထိုင္ရာ အင္ဒိုနီး ရွား ႏိုင္ငံတြင္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ အတြင္းက က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီး၏ လူငယ္မ်ား ကြန္ဒံုးအသံုးျပဳမႈ ျမႇင့္တင္ႏိုင္ ရန္ အားထုတ္မႈသည္ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ လိင္ ဆက္ဆံမႈကို တြန္းအားေပးသလိုျဖစ္မွာ စိုးရိမ္ၾကသူ မ်ား၏ ေလွာင္ေျပာင္သေရာ္မႈခံခဲ့ရသည္။ ပညာေရး ဌာနမွ တာဝန္ရွိသူမ်ားက အထက္တန္းေက်ာင္းသူ မ်ားကို အပ်ိဳ စစ္၊ မစစ္ စစ္ေဆးရန္ အဆိုျပဳခဲ့ျခင္းကို လည္း အစြန္းေရာက္လြန္းသည္ဟု ထင္ျမင္ျခင္းခံခဲ့ရ သည္။

ဗုဒၶဘာသာဝင္ အမ်ားစုေနထိုင္ရာ ထိုင္းႏိုင္ငံ တြင္မူ လိင္မႈကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ပြင့္လင္းမႈ ပိုရွိ သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဆရာ၊ ဆရာမ မ်ားသည္ သူတို႔၏ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ လိင္က်န္းမာေရးအေၾကာင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာ ဆိုေဆြးေႏြးရန္ တြန္႔ဆုတ္ေနၾကဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း မ်ိဳးဆက္ပြားက်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ လႈပ္ရွားသူမ်ားက ေျပာၾကသည္။

Sex ကိစၥ တခုတည္း မဟုတ္ပါ

အေရွ႕ေတာင္ အာရွႏိုင္ငံ အမ်ားအျပားမွာ လိုပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း မိန္းကေလးမ်ားသည္ သူတို႔ လက္ထပ္သည့္ အခ်ိန္အထိ အပ်ိဳစင္ဘဝႏွင့္ ရွိေနဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ၾကသည္။ ကြန္ဒံုးမ်ားကို စတိုးဆိုင္ မ်ားတြင္ ရရွိႏိုင္ၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ စည္ကား ႐ႈပ္ေထြး သည့္ လမ္းမ်ားေဘးတြင္ ေရာင္းခ်ေနသည့္ ဆိုင္ မ်ားတြင္ပင္ ရရွိႏိုင္ေသာ္လည္း အရြယ္ေရာက္ၿပီးသူ လူငယ္မ်ားသည္ သူတို႔အိတ္ထဲတြင္ ကြန္ဒံုးတခု ေတြ႕သြားလွ်င္ပင္ လူတကာႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံသည္ဟု ထင္ျမင္ျခင္းခံရမွာကို စိုးရြံ႕ၾကသည္။ ကိုယ့္ဘာသာ စိတ္ေျဖျခင္းကိုလည္း ႏိုင္ငံတကာ က်န္းမာေရး ပညာရွင္မ်ားက လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရသည့္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေလ့အထတခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ေျပာဆိုၾကေသာ္ လည္း ညစ္ညမ္းေသာ ရွက္ရြံ႕စရာကိစၥတခုအျဖစ္ ယူဆၾကသည္။ စံုတြဲမ်ားသည္ လက္ခ်င္းဆုပ္ကိုင္ ထားသည္ကလြဲ၍ လူျမင္ကြင္းတြင္ ခ်စ္ခင္ၾကင္နာဟန္ျပသည္ကိုလည္း ျမင္ရခဲသည္။ အမ်ားျပည္သူ ႏွင့္ဆိုင္သည့္ ပန္းၿခံမ်ားထဲတြင္ အျခားသူမ်ား မျမင္ႏိုင္ေအာင္ ထီးႏွင့္ကြယ္၍ တေယာက္ကိုတေယာက္ ဖက္ထားသည့္ စံုတြဲေတြကို ရန္ကုန္မွာ ျမင္ရေလ့ရွိသည္။

“က်မတို႔ ဒီအေၾကာင္းကို ဘယ္ေတာ့မွေျပာမွာ မဟုတ္ဘူး၊ ႏွစ္ဖက္လံုးအတြက္ ထုတ္ေျပာဖို႔ ရွက္ စရာ ေကာင္းပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဒါက က်မတို႔ ယဥ္ေက်းမႈပါ” ဟု ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ အသက္ ၂၂ ႏွစ္ အရြယ္ ေက်ာင္းသူ မျဖဴပြင့္ေအာင္က ေျပာသည္။

သူ၏ သူငယ္ခ်င္းျဖစ္သူ မြန္ျပည္နယ္မွ မျဖဴျဖဴဝင္းသည္လည္း အသက္ ၂၂ ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီး ရည္းစားရွိသူလည္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ကြန္ဒံုးကို ဘယ္လိုအသံုးျပဳရမည္ဆိုသည္ကို နားမလည္ေၾကာင္း ေျပာသည္။

“က်မတို႔အေနနဲ႔ လက္မထပ္ခင္ အပ်ိဳစင္ ဘဝကို ထိန္းသိမ္းထားရမယ္။ ဒါ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်း မႈပါ။ လက္ထပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အပ်ိဳမဟုတ္ဘူးဆိုရင္ သိကၡာက်မယ္ေလ” ဟု မျဖဴျဖဴဝင္းက ဆိုသည္။

မိဘမ်ားႏွင့္ လိင္အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးရန္လည္း အခြင့္အေရးမရွိပါ။ “ဒီလို ရြံစရာေကာင္းတဲ့ကိစၥကို ဘာျဖစ္လို႔ ေျပာခ်င္တာလဲလို႔ သူတို႔က က်မကို ေမးၾကလိမ့္မယ္။ ဒီအေၾကာင္းေတြေျပာရတာ မရွက္ ဘူးလားလို႔ ေျပာၾကလိမ့္မယ္” ဟု သူကေျပာသည္။

၈ တန္းေက်ာင္းသူ ဘဝတုန္းက ေက်ာင္းမွာ HIV ႏွင့္ ပတ္သက္၍ သင္ၾကားဖူးေၾကာင္း မျဖဴပြင့္ေအာင္က ေျပာသည္။ ျပည္တြင္း NGO တခုက ျပဳလုပ္သည့္ လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ကူးစက္တတ္သည့္ ေရာဂါမ်ားအေၾကာင္း အလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပြဲသို႔ တက္ေရာက္ခဲ့ဖူးေသာ္လည္း ၾကားသိခဲ့ရသည့္ လံုၿခံဳ စိတ္ခ်ရသည့္ လိင္ဆက္ဆံမႈႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို မျဖဴျဖဴဝင္း ျပန္မေျပာျပႏိုင္ ပါ။ အိမ္ေထာင္က်ၿပီးမွသာ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေၾကာင္းအရာေတြကို အင္တာနက္မွာ ရွာေဖြဖတ္႐ႈျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ က်န္းမာေရးပညာေပး စာအုပ္ေတြ ဖတ္ျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း ကိုယ့္ဘာသာ ေလ့လာၾကဖို႔ သူတို႔ စိတ္ကူးထားသည္။

လိင္မႈကိစၥ အေပ်ာ္အပါး လိုက္စားျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ေျခာက္ပစ္ကင္းဟု မဆိုႏိုင္သည့္ေနရာ ျဖစ္ပါသည္။ျပည့္တန္ဆာလုပ္ငန္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တရား ဝင္ မဟုတ္သည့္တိုင္ ရန္ကုန္လို ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ အလြယ္တကူ ရွာေတြ႕ႏိုင္ပါသည္။ ကာမ အားတိုး ေဆးမ်ားကိုလည္း ေမွာင္ခိုေဈးကြက္တြင္ ေဈးခ်ိဳခ်ိဳ ႏွင့္ ဝယ္ယူလို႔ရေနသည္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းမ်ား အနီးတြင္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ စံုတြဲမ်ားအတြက္ နာရီပိုင္းႏွင့္ အခန္းငွားေပးသည့္ တည္းခိုခန္းမ်ား ရွိေနသည္။

လိင္ပညာေပးမႈ အားနည္းျခင္းေၾကာင့္ ေနာက္ ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာ ျဖစ္ခဲ့ရသည္ဟု မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေနသူမ်ားက ေျပာ ၾကသည္။ ငယ္ရြယ္သူမ်ား လိင္ဆက္ဆံေၾကာင္း သိရွိပါက ၄င္းတို႔၏ဆႏၵမပါဘဲႏွင့္ အတင္းလက္ထပ္ ေပးစားျခင္းခံရ၏။ မလိုခ်င္ဘဲ ရွိလာသည့္ ကိုယ္ဝန္ ေၾကာင့္ ကေလးမေမြးခ်င္ဘဲ ေမြးရသလို အႏၱရာယ္ မ်ားသည့္ တရားမဝင္ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ်မႈေတြလည္း ေပၚေပါက္လာရသည္။

အျခားေသာ စိုးရိမ္စရာ အေၾကာင္းအရာတခု ျဖစ္ေသာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈ၊ အလိုမတူ ဘဲ သားမယားျပဳက်င့္မႈမ်ားအတြက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး ေဆာင္ရြက္သူတဦး ျဖစ္သည့္ မထားထားက ဘတ္စ္ကားေပၚတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဖြယ္မရာ ေစာ္ကားေႏွာင့္ယွက္ခံေနရျခင္းကို ဆန္႔ က်င္ေသာ လႈပ္ရွားမႈတခု ေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္း ေျပာသည္။

ငယ္ရြယ္ေသာ မိန္းကေလးမ်ားသည္ ျဖဴစင္စြာ ေနထိုင္လိုၾကၿပီး လိင္ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း အလြန္႐ိုးရွင္းစြာပင္ နားလည္ထားတတ္ၾကသည္ဟု မထားထားက ေျပာသည္။ အမ်ိဳးသားမ်ားမူ လိင္ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေတြ႕အႀကံဳ လိုခ်င္ၾကၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ညစ္ညမ္းစာအုပ္မ်ားကို ဖတ္ ေလ့ရွိၾကသည္ဟုလည္း သူကဆိုသည္။

မထားထားက “အခရာ”ဟု အမည္ရသည့္ အမ်ိဳး သမီးကြန္ရက္တခုကိုဦးေဆာင္ေနၿပီး ေယာက်ာ္း- မိန္းမ တို႔၏ အခန္းက႑၊ ဖိုမ သဘာဝ၊ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးႏွင့္ အျခားေသာ အမ်ိဳးသမီးေရးရာကိစၥ မ်ားကို ေဆြးေႏြးရန္အတြက္ လစဥ္ျပဳလုပ္သည့္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္ ေစာ္ကားမႈ သတင္းမ်ား မွန္မွန္ၾကားေနရေၾကာင္း ေျပာျပသည္။ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားသို႔ တက္ေရာက္သူ အမ်ိဳးသမီးဦးေရ ပိုမ်ားလာၿပီး အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ အရြယ္မွ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ အရြယ္မ်ားအထိ ပါဝင္ေၾကာင္း သိရသည္။

“အိမ္ေဖာ္အမ်ိဳးသမီးေတြကေနၿပီးေတာ့ ကုမၸဏီ ဒါ႐ိုက္တာေတြအထိ ပါဝင္ပါတယ္” ဟု မထားထား က ဆိုသည္။

အမ်ိဳးသမီး ကြန္ရက္ကို မတည္ေထာင္မီက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV ကာကြယ္ေရးႏွင့္ ကုသေရး လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနေသာ ႏိုင္ငံတကာ NGO တခုျဖစ္သည့္ Burnet Institute တြင္ ဖိုမ သဘာဝနဲ႔ပတ္သက္၍ ေလ့က်င့္ သင္တန္းေပးသူ အျဖစ္ လုပ္ခဲ့ပါသည္။ လုပ္ခဲ့ေသာ္လည္း ထိုအခ်ိန္ က ဖိုမ သဘာဝႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သူ၏သိနား လည္မႈသည္ အကန္႔အသတ္ႏွင့္သာ ျဖစ္သည္။

“ကြန္ဒံုးေတြအသံုးျပဳဖို႔ အေရးႀကီးတယ္ဆိုတာ က်မတို႔သိတယ္။ ဒါေပမယ့္ မသံုးခ်င္တဲ့သူအတြက္ ဘာဆက္ေျပာမလဲ။ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးမႈက အၿမဲတမ္း ရပ္သြားရတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ က်မတို႔မသိ ဘူး။ ဒါမွမဟုတ္ လိင္ကိစၥရဲ႕ သာယာမႈအေၾကာင္း ကို မေျပာခ်င္ၾကဘူး။ က်မတို႔ကို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဆက္သြယ္ခ်က္နဲ႔ အမ်ိဳးသမီးတို႔ရဲ႕ လိင္သဘာဝကို ေဆြးေႏြးဖို႔အတြက္ ေလ့က်င့္ေပးမထားဘူး” ဟု မထားထားက ေျပာသည္။

၂၀ဝ၈ ခုႏွစ္တြင္ အစၥေရးႏိုင္ငံမွ ေရာက္လာ ေသာ လိင္မႈဆိုင္ရာ ကုထံုးပညာရွင္တေယာက္ထံ တြင္ သူ၏ မိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္အတူ အမ်ိဳးသမီး လိင္ သဘာဝႏွင့္ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးအေၾကာင္း သင္ၾကားခြင့္ရခဲ့ၿပီးေနာက္ သူ၏ အသိုင္းအဝိုင္း အတြင္းမွ အျခားသူမ်ားကိုလည္း ပညာေပးဖို႔ မထားထား ဆံုးျဖတ္လိုက္သည္။

ယေန႔အခ်ိန္တြင္ သူက ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ျဖစ္ ႏိုင္လွ်င္ သူငယ္တန္းအဆင့္ကစတင္ၿပီး လိင္ပညာ ေပး သင္ခန္းစာမ်ား က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သင္ၾကား ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုေနသည္။

“လိင္ပညာေပး သင္ခန္းစာေတြက ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဆန္႔က်င္တယ္လို႔ လူေတြကေျပာၾက တယ္။ အဲဒါ သူတို႔ နားမလည္လို႔ ေျပာၾကတာပါ။ သူတို႔က လိင္ပညာေပးသင္ခန္းစာ ဆိုတာ လိင္ ဆက္ဆံတဲ့အေၾကာင္းလို႔ ယူဆၾကတယ္။ ဒါ မဟုတ္ ပါဘူး။ က်မတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာအဂၤါရပ္ေတြအေၾကာင္း ပါ။ က်မတို႔ စကၠန္႔တိုင္း အသံုးျပဳေနရတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာ အေၾကာင္းပါ။ သူတို႔ ဘယ္လိုအလုပ္လုပ္တယ္။ ဘယ္လို ဂ႐ုစိုက္ထိန္းသိမ္းရမယ္ဆိုတာကိုနားလည္ ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္” ဟု မထားထားက ဆိုသည္။

ကိုယ့္ရဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာအေၾကာင္းကို သိတာဟာ ယဥ္ေက်းမႈကို ဆန္႔က်င္တာမဟုတ္ပါဘူး” ဟုလည္း သူကေျပာသည္။

ဘယ္လိုပဲ ေခၚေခၚ

လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ လိင္ပညာေပး ျခင္းကို HIV ကာကြယ္ေရး ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ က်ယ္ျပန္႔စြာ ျမႇင့္တင္ေဆာင္ရြက္ေနသည္။ AIDS ေရာဂါသည္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးအတြက္ အဓိက အေလးထားရမည့္ အရာျဖစ္ေနၿပီး လိုအပ္သည့္ ေထာက္ပံ့မႈ အရင္းအျမစ္ အားနည္းမႈေၾကာင့္ ေရာဂါပိုးရွိေနသူ အမ်ားစုသည္ ကုသမႈခံယူႏိုင္ျခင္း မရွိေပ။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV ပိုးရွိေနသူ ၂ သိန္းခန္႔ ရွိၿပီး ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကုန္ပိုင္းေလာက္အထိ ゞင္းတို႔ထဲမွ တဝက္ေက်ာ္သည္ သူတို႔ အတြက္လိုအပ္ေနေသာ ART ကုထံုးျဖင့္ ကုသမႈခံယူႏိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ပါ။

“HIV ေၾကာင့္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ လိင္ဆက္ဆံ မႈအေၾကာင္း က်ေနာ္တို႔ ေျပာခြင့္ရတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ပဲ ေျပာခြင့္ရသလိုပါပဲ” ဟု ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္ မိသားစုစီမံကိန္းကို ဦးတည္ရင္း လိင္ႏွင့္ မ်ိဳး ဆက္ပြားက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ား ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေပးေနေသာ အဖြဲ႕အစည္းတခု ျဖစ္သည့္ Marie stopes International မွ Country Director ေဒါက္တာ စစ္ႏိုင္ကေျပာသည္။

“ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ သားဆက္ျခားတယ္လို႔ ေခၚၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ ပဋိသေႏၶ တားတာ ပါပဲ”

“မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးကို တမ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့အေရးလို႔ အမ်ားစုက မျမင္ၾကဘူး။ ဒါေပမယ့္ တာဝန္ရွိသူေတြ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းက က်န္းမာေရး ဌာနက တာဝန္ရွိသူေတြ၊ ေဒသခံေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဩဇာရွိသူေတြ ဒါမွမဟုတ္ ဘာသာေရး ေခါင္း ေဆာင္ေတြ သူတို႔ေတြကေတာ့ HIV ကာကြယ္တား ဆီးေရးအေၾကာင္း သိတဲ့အခ်ိန္မွာ ေထာက္ခံ ကူညီ ရမယ္လို႔ သူတို႔ယံုၾကည္ၾကပါတယ္” သူက ထပ္ေျပာ သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးဌာနက ေက်ာင္းမ်ားအတြက္ လိင္ပညာေပး သင္ခန္းစာ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းတခု ေရးဆြဲထားၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း လည္း ေဒါက္တာစစ္ႏိုင္က ေျပာသည္။

“လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္က စၿပီးေတာ့ အေျခခံက်တဲ့ လိင္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ HIV တားဆီးကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ ေတြကို သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းထဲမွာ ေအာင္ျမင္စြာ ေပါင္းစပ္ထည့္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာ ေက်ာင္းက ဆရာအမ်ားစုက အမ်ိဳးသမီး ေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ လိင္ဆက္ ဆံေရးနဲ႔ အေျခခံ လိင္ပညာေပးသင္ခန္းစာေတြ အေၾကာင္းကို ေျပာဆိုသင္ၾကားဖို႔အတြက္ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ႏိုင္စြမ္း မရွိၾကဘူး။ သူတို႔ မဝံ့မရဲ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ လိင္အေၾကာင္းေတြ သူတို႔က ေျပာမယ္ဆိုရင္ တပည့္ေတြက မေလးစားေတာ့မွာကို သူတို႔ အေၾကာက္ဆံုးပဲ” ဟု သူကဆက္ေျပာသည္။

လိင္ပညာေပး သင္ခန္းစာကို အသက္ ၁၀ ႏွစ္ မွ ၁၆ ႏွစ္ၾကားရွိ အလယ္တန္းအဆင့္ ေက်ာင္းသား ဘဝတြင္ သင္ၾကားေပးၿပီး လူမႈေရး ကြ်မ္းက်င္မႈ၊ ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးအတြက္ စိတ္ခံစားမႈဆိုင္ရာ အသိအျမင္၊ လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ကူးစက္တတ္ သည့္ေရာဂါမ်ား၊ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးႏွင့္ မူးယစ္ေဆးဝါးသံုးစြဲမႈ စသည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ား ပါဝင္ သည္။ ၂၀ဝ၆ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ သင္႐ိုး ကို အသစ္ျပန္လည္ေရးဆြဲခဲ့ၿပီး ႏွစ္ကုန္၍ အတန္း တင္ စာေမးပြဲေျဖဆိုသည့္အခါ အဆိုပါဘာသာရပ္ ကို ထည့္သြင္းေျဖဆိုရန္ မလိုအပ္ေၾကာင္းလည္း သိရသည္။

မ်ိဳးဆက္ပြားႏွင့္ လိင္က်န္းမာေရးကို ၅ တန္း တြင္ စတင္သင္ၾကားၿပီး အရြယ္ေရာက္လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ ရာေျပာင္းလဲလာမႈႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သင္ခန္းစာ မ်ား ျဖစ္သည္။ HIV ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈကိုလည္း ထို အခ်ိန္တြင္ ေက်ာင္းသားမ်ား စတင္ေလ့လာရသည္ ဟု ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ သင္႐ိုး အတြက္ ကူညီေပးေနေသာ Unicef အဖြဲ႕၏ အဆို အရ သိရသည္။ ၆ တန္းေရာက္သည့္အခါ ေက်ာင္း သား ေက်ာင္းသူမ်ားကို ေယာက်ာ္းေလးႏွင့္ မိန္း ကေလးတို႔၏ အသက္အရြယ္အရ မည္သို႔ဆက္ဆံ ေနထိုင္ရမည္ကို စဥ္းစားဆံုးျဖတ္တတ္ေအာင္ သင္ ၾကားသည္။ ၉ တန္းႏွင့္ ၁၀ တန္း အရြယ္ေရာက္ သည့္အခါ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရျခင္းႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ကူးစက္သည့္ ေရာဂါမ်ားကို မည္သို႔ ကာကြယ္ရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ အေပ်ာ္ အပါး လိုက္စားျခင္းကို ေရွာင္ရွားျခင္းသည္ အထိ ေရာက္ဆံုး နည္းလမ္းျဖစ္ေၾကာင္း သင္ၾကားသည္။ ကိုယ္ဝန္ရွိျခင္း၊HIV ႏွင့္ အျခား လိင္ဆက္ဆံမႈ ေၾကာင့္ ကူးစက္ႏိုင္သည့္ေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ရာ တြင္ ကြန္ဒံုးအသံုးျပဳျခင္းက အထိေရာက္ဆံုး ျဖစ္ ေၾကာင္းကိုလည္း သူတို႔ သင္ၾကားၾကရသည္။

“အရင္တုန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မ်ိဳးဆက္ပြားနဲ႔ လိင္က်န္းမာေရးအေၾကာင္း ေျပာတာကို ေရွာင္ၾက တယ္။ ဆရာ၊ ဆရာမ ေတြလည္း ကေလးငယ္ေတြနဲ႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြကို ဒီလို အရမ္းအေရးႀကီးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို သိနားလည္ဖို႔ ကူညီတဲ့ ေနရာမွာ အခက္အခဲေတြ ေတြ႕ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ခုခ်ိန္ မွာေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတရပ္ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ က်န္းမာ ေရးနဲ႔ ဘဝေပ်ာ္ရႊင္မႈကို ဆိုးဆိုးရြားရြား ထိခိုက္ ေစၿပီးေတာ့ အရြယ္ေရာက္ၿပီးခ်ိန္အထိ မေကာင္းတဲ့ သက္ေရာက္မႈေတြ ဆက္ၿပီး က်န္ေနေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ပြင့္ပြင့္လင္း လင္းေျပာဖို႔ အခြင့္အေရးေတြရွိလာပါၿပီ”ဟု ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕မွ Unicef ဌာေနကိုယ္စားလွယ္ Bertrand Bainvel က ေျပာသည္။

ထိုကဲ့သို႔ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို တိတ္ တိတ္ ဆိတ္ဆိတ္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေသာ နည္းလမ္း တခုမွာ ကိုယ္တိုင္ေလ့လာသင္ယူႏိုင္သည့္ စာအုပ္ မ်ား စီစဥ္ေပးဖို႔ျဖစ္ၿပီး မ်ိဳးဆက္ပြားႏွင့္ လိင္က်န္းမာ ေရးဆိုင္ရာ က႑မ်ားကို ေက်ာင္းသားမ်ား ကိုယ့္ ဘာသာ ေလ့လာႏိုင္ၾကမည္ျဖစ္သည္ဟုလည္း သူက ဆိုသည္။

ျမန္မာအစိုးရကလည္း ပညာေရးစနစ္ကို ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး၏ အေရးပါသည့္အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ ေဖာ္ထုတ္ ျပသႏိုင္ရန္အတြက္ ပညာေရးဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားကို စဥ္းစားသံုးသပ္ေနၿပီး ၂ ႏွစ္ၾကာ ျပန္လည္ေလ့လာျခင္း ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

ေက်ာင္းျပင္ပမွ လူငယ္မ်ားအတြက္ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ပညာေပးရန္ အားထုတ္ ေနမႈမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ တယ္လီဖုန္းမွ ေဆြးေႏြး ပညာေပးျခင္းလုပ္ငန္းကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆရာဝန္မ်ား အသင္း တခုတည္းကသာမကဘဲ အစိုးရဌာနတခု ျဖစ္သည့္ ေဆးသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ကုလသမဂၢမွ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္း မ်ားျဖစ္သည့္ Population Services International ႏွင့္ Marie stopes International တို႔က လည္း ေဆာင္ရြက္ေပးေနသည့္အျပင္ အသံလႊင့္ ဌာနတခုျဖစ္သည့္ Shwe FM ကလည္း လူငယ္ဆိုင္ ရာ အေရးကိစၥမ်ားျဖစ္သည့္ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္ရျခင္း၊ HIV၊ မိသားစုစီမံကိန္း၊ ဆယ္ေက်ာ္ သက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ မိသားစု ျပႆနာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အစီအစဥ္မ်ား ထုတ္လႊင့္ေပးေန သည္။ အပတ္စဥ္အစီအစဥ္ကို ကုလသမဂၢ လူဦး ေရ ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕မွ ေထာက္ပံ့ေပးေနၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆရာဝန္မ်ားအသင္း၏ တယ္လီဖုန္းျဖင့္ ေဆြးေႏြး ျခင္း အစီအစဥ္ကိုလည္း အဆိုပါအဖြဲ႕ကပင္ ကူညီ ေပးေနသည္။

HIV ကာကြယ္ေရးအတြက္ အျခား ႏိုင္ငံ တကာမွ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈမ်ားလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ရရွိေနသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္အတြင္းက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ပဋိသေႏၶတားဆီးေရးႏွင့္ မိသားစု စီမံကိန္းအေၾကာင္း ပညာေပးရန္ႏွင့္ HIV ဗိုင္းရပ္ ကူးစက္ခံထားရသူမ်ားကို ကူညီရန္ ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံ၏ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ တည္ေထာင္သည့္ ေဆးခန္းတခုကို ဒိန္းမတ္ ေတာ္ဝင္မင္းသမီးက ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့သည္။

လူ႔အဖြဲ႕အစည္း အေျချပဳအဖြဲ႕တခုျဖစ္ေသာ Girl Determined ကလည္း ၿမိဳ႕ျပအစြန္ ေဒသမ်ား တြင္ ေနထိုင္ၾကသည့္ သက္တူ ရြယ္တူတန္း ငယ္ ရြယ္သူ မိန္းကေလးမ်ားကို အဖြဲ႕ဖြဲ႔၍ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးအေၾကာင္း ပညာေပးျခင္းကို စတင္ ေဆာင္ရြက္ေနသည္။ ရန္ကုန္၊ မႏၱေလး ဆင္ေျခဖံုး ေဒသမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းရွိ စစ္ကိုင္းႏွင့္ မံုရြာၿမိဳ႕မ်ားမွ အသက္ ၁၂ ႏွစ္မွ ၁၇ အရြယ္ၾကား မိန္းကေလး ၁၃၀ဝ ေက်ာ္ ပါဝင္ခဲ့သည္ဟုလည္း သိရသည္။

“ခုခ်ိန္မွာေတာ့ အရြယ္ေရာက္လာတဲ့ အခ်ိန္ မွာ အေရးပါတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြကိုပဲ အဓိက ထားပါတယ္။ လိင္ကိစၥကို မေျပာေသးဘူး။ က်မတို႔ သင္ခန္းစာေတြကို ျပင္ဆင္တုန္းပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ကြန္ဒံုးကို ဘယ္လိုအသံုးျပဳရမယ္ဆိုတာမ်ိဳး မိန္းက ေလးေတြကို သိပ္မေျပာဘူး။ လိင္ကိစၥကို ပြင့္ပြင့္ လင္းလင္းေျပာဖို႔က ခက္တယ္။ လူေတြ၊ ဆယ္ေက်ာ္ သက္ မိန္းကေလးေတြ၊ အသက္အရြယ္ငယ္တဲ့ မိန္းမ ေတြ၊ သူတို႔မွာ လိင္မႈကိစၥရွိေပမယ့္ ထုတ္မေျပာၾက ဘူး။ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ကိုယ္ဝန္ရွိလာျခင္းမ်ိဳးနဲ႔ လိင္ ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္ေစာ္ကားတာေတြကို ကာ ကြယ္တားဆီးႏိုင္ဖို႔ သူတို႔ ဒါေတြသိဖို႔ လိုပါတယ္” ဟု မိန္းကေလးအဖြဲ႕မ်ားကို ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးေန ေသာ Girl Determined အဖြဲ႕မွ နန္႔သဇင္မင္းက ေျပာသည္။

အခ်ိဳ႕ေသာ ငယ္ရြယ္သည့္ မိန္းကေလးမ်ားက အလ်င္စလိုသင္ယူဖို႔ စိတ္ကူးမရွိေၾကာင္းေျပာသည္။ “ခုခ်ိန္မွာ ဒီထက္ပိုၿပီး သိသင့္တယ္လို႔ေတာ့ က်မ မထင္ပါဘူး။ တေန႔ေန႔ေတာ့ သိဖို႔လိုလာမွာေပါ့ေလ။ ဒါေပမယ့္ ခုထိေတာ့ ဒီအေၾကာင္းကို တခါမွ မစဥ္း စားဖူးဘူး” ဟု ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ အသက္ ၂၂ ႏွစ္ အရြယ္ ေက်ာင္းသူ မျဖဴျဖဴဝင္းက ေျပာသည္။

မိနစ္အနည္းငယ္ ၾကာသည့္အခါ သူ စိတ္ ေျပာင္းသြားျပန္သည္။ “ဒါက ေရွာင္လႊဲလို႔လည္း မရဘူးဆိုေတာ့။ ကေလးေတြ ဘယ္လိုျဖစ္လာသလဲ။ က်မတို႔ ဘာေတြျဖစ္သလဲ။ က်မတို႔ မေရွာင္ႏိုင္ဘူး ဆိုေတာ့ သိထားသင့္တာေပါ့ေနာ္” ဟု မျဖဴျဖဴဝင္းက ေျပာသည္။

Samantha Micheals ၏ The Safe Sex Talk, Burmese Style ကို ႏိုင္မင္းသြင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။

HIV Information for Myanmar