အေမရိကမွာျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ All Roads Film Festival ရဲ႕ ဇာတ္လမ္းတို အေကာင္းဆုံး ဆုရွင္ ဒါ႐ိုက္တာ ၾကည္ျဖဴ သွ်င္နဲ႔ ေတြ႕ဆုံျခင္း

ဒါ႐ိုက္တာ ၾကည္ျဖဴသွ်င္ အေနနဲ႔ documentary နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး ၂ဝဝ၆ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကရွိ Anthropology Film Festival မွာ Peace of Mind Documentary နဲ႔ ဆန္ခါတင္ အေရြးခံရၿပီး ပြဲေတာ္မွာ ျပသခြင့္ ရခဲ့ပါတယ္။ ၂ဝဝ၈ခုႏွစ္ Wastington D.C  မွာ National Geographic Society  က ႀကီးမွဴးက်င္းပေသာ ၅ႀကိမ္ေျမာက္All Roads Film Festival  တြင္ ဇာတ္လမ္းတိုအေကာင္းဆုံးဆု 2008 Best Short Award  ဆုကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ The Merry Kliolows of Nan Mum အမည္နဲ႔ NGO Documentary  ကို ႐ိုက္ကူးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း Documentary  နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဒါ႐ိုက္တာ ၾကည္ျဖဴသွ်င္ရဲ႕ခံယူခ်က္၊ စိတ္ အားထက္သန္မႈ အေၾကာင္းေတြ ကို ေမးခြန္း၅ခုက႑အျဖစ္ အင္တာဗ်ဴးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ေမး- အစ္မတက္ခဲ့တဲ့ Documentary သင္တန္း အေၾကာင္းကစၿပီးေျပာၾကရေအာင္။ အဲ့ဒီ ကာလတုန္းက Documentary  နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႐ိုက္ကူးမႈ အပိုင္းေတြမွာ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြ ရွိခဲ့ေသးလဲ။

ေျဖ- အစ္မ Documentary သင္တန္းစတက္ျဖစ္တာက အသက္၂၆ ႏွစ္ေလာက္မွာ စတက္ျဖစ္တယ္။ အစ္မတို႔ Documentary  သင္တဲ့ကာလ က ခိုးသင္ရတာပါ။ တရားဝင္ေတာင္ သင္လုိ႔မရဘူး။ အဲဒီကာလတုန္းက မပြင့္လင္းေသးဘူးေလ။ YFS Yangon Film School မွာ တက္ခဲ့တဲ့သူေတြကို အႏုပညာသူရဲေကာင္းေတြလို႔ တင္စားခ်င္တယ္။ သူတို႔က တကယ္ကို စြန္႔လႊတ္ စြန္႔စားနဲ႔ တက္ခဲ့ ရတာပါ။ ဒီသင္တန္းတက္တဲ့အခ်ိန္မွာမိရင္ အစ္မတို႔က Media Art နဲ႔ပဲ က်မလားပဲ။ သင္တန္းၿပီးတဲ့ အခ်ိန္မွာ တကယ့္လက္ေတြ႕ လိုက္႐ိုက္ရတယ္။ လူေတြရဲ႕ ဘဝေတြကို ႐ိုက္ျပရတာ။ အဲဒီလို ႐ိုက္ျပရတဲ့ အခ်ိန္မွာ မေတာ္တဆ တစ္ခုခုမ်ား ၿငိသြားလို႔ ဖမ္းခံထိရင္ မလြယ္ ပါဘူး။ တကယ္ကို စြန္႔စြန္႔ စားစားနဲ႔ ႐ိုက္ရတာပါ။ အစ္မ တို႔ တက္တဲ့အခ်ိန္တုန္းက သင္တန္းက အသက္ကန္႔ သတ္တယ္။ လူဦးေရကန္႔ သတ္တယ္။ Documentary သင္တန္းတက္ဖို႔ကို ဦးမီးပြားက ဖုန္းဆက္တယ္။ ဂ်ာမနီက လင္းေဆးမယ္ရီဆင္ဆိုတာလာမယ္။ သူက သင္တန္းေပးမယ္ေပါ့။ လင္းေဆးနဲ႔ သြားေတြ႕တဲ့ အခါ ကိုယ္မသိေသးတဲ့ Documentary  ေတြအမ်ားႀကီး ရွိတယ္ဆိုတာ သိခဲ့ရတယ္။ လူအေၾကာင္း႐ိုက္တဲ့ Documentary  ရွိတယ္။ တိရစၧာန္အေၾကာင္း Documentary  ၊ ေရွးေခတ္သမိုင္းအေၾကာင္း ႐ိုက္တဲ့ Documentary  ေပါ့။ Documentary  မွာ ေခါင္းစဥ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အစ္မ သင္လိုက္ရတာက လူတစ္ ေယာက္ရဲ႕Life ကို မီးေမာင္းထိုးျပတဲ့ Documentary ကို သင္လုိက္ရတယ္။ အဲဒီေတာ့မွ Documentary ဆိုတာ ဒါပါလားဆိုတာ သိလိုက္ရတယ္။ Documentary ကို ပိုၿပိးသိလာေလေလ ပိုၿပီးက်ယ္ျပန္႔လာေလေလပါပဲ။ Documentary အေၾကာင္း ေျပာလိုက္ရင္ သူ႔အျမင္ကိုယ့္ အျမင္နဲ႔ ျငင္းစရာေတြ အမ်ား ႀကီးရွိလာလိမ့္မယ္။ ဥေရာပကျမင္တဲ့ Documentary ပုံစံနဲ႔ အေမရိကားကျမင္တဲ့ Documentary ပုံစံ၊ အေရွ႕တိုင္းက ျမင္တဲ့ပုံစံေတြက မတူဘူး။

ေမး- အစ္မ အေန နဲ႔ ဆရာဝသုန္ ရဲ႕ Life ကို Documentary  ႐ိုက္ကူးၿပီး အေမရိကမွာ 2008 Best Short Award ဆုရရွိခဲ့တယ္။ ဆရာဝသုန္ အေၾကာင္း ႐ိုက္ျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းနဲ႔ ဆုရရွိခဲ့တဲ့ အေတြ႕အႀကဳံေတြ အေၾကာင္း ျပန္လည္ေဝမွ်ပါဦး။

ေျဖ- Documentary သင္တန္းၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ အစ္မတို႕ဆရာမက သင္တန္းသားေတြကို မ႐ိုက္ျဖစ္ေတာ့မွာ စိုးလို႔ သင္တန္းသားေတြကို ၿပိဳင္ပြဲ လုပ္ခိုင္းတယ္။ ႐ိုက္ကူးစရိတ္ ေဒၚလာ ၁ဝဝထုတ္ ေပးတယ္။ေက်ာင္းက ႐ိုက္ကူးေရးပစၥည္း ေတြကို ေပးသုံးတယ္။ကိုယ္ ႐ိုက္မယ့္အေၾကာင္း အရာကို တင္ရတယ္။ တင္ၿပီးတဲ့အခါ ကင္မရာမင္းတစ္ဦးနဲ႔ Sound တစ္ဦးကို ဒါ႐ိုက္တာက ေရြးရတယ္။ ဆုရရင္ သုံးပုံပုံၿပီး တစ္ေယာက္ တစ္ပုံစီယူေပါ့။ အဲဒီလိုနဲ႔ ဘာအေၾကာင္း ႐ိုက္ရမလဲ လို႔ ေတြးေတာ့ ဆရာဝသုန္ အေၾကာင္းကို ႐ိုက္မယ္လို႔ ဆုံး ျဖတ္လိုက္တယ္။ ဆရာက တအားကို အႏုပညာပီသ တယ္။ ဆရာရဲ႕ အိမ္ကို ေရာက္ သြားေတာ့လည္း ဆရာရဲ႕ အိမ္က တအားအႏုပညာဆန္ ေနတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဆရာရဲ႕ မိသားစုကလည္း ၿငိမ္းခ်မ္း တယ္။အဲဒီ Life ေတြကုိ ခံစားရတယ္။ဆရာက ပန္းခ်ီသင္တန္း တက္တဲ့အခါမွာလည္း အၿမဲတမ္း ပထမရတယ္။ ဒီေလာက္ ေတာ္တဲ့ ဆရာတစ္ေယာက္ရဲ႕ ဘဝမခ်မ္းသာဘူး။ သူဟာ ေငြမလိုခ်င္ဘူး။ ေငြကို မမက္ဘူး။ သူက စီးပြားျဖစ္မယ့္ ပန္းခ်ီေတြ လည္းမဆြဲဘူး။ သူ ခံစား ရတဲ့အတိုင္းဆြဲတယ္။

အဲဒီေတာ့ အစ္မ ဆရာ့ကို တအားေလးစား တယ္။ ဒီလို တအားေတာ္တဲ့ ဆရာတစ္ေယာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတယ္ဆိုတာ ကမၻာကို သိေစခ်င္တာ။ဆရာ့ အေၾကာင္းကို ကမၻာက သိေစ ခ်င္တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ႐ိုက္ခဲ့ တယ္။ ႐ိုက္ၿပီးတဲ့အခါမွာ ၿပိဳင္တယ္။အစ္မတို႔ ဆုမရဘူး။ ဒါေပမဲ့ အစ္မတို႔ ေက်နပ္တယ္။ တအားေလးစားရတဲ့ ဆရာ့ အေၾကာင္း ကို မွတ္တမ္းအတြက္ ႐ိုက္ခြင့္ရခဲ့တဲ့ အတြက္ေလ။ အဲဒီလိုနဲ႔ တစ္ႏွစ္ေလာက္ၾကာ ေတာ့ အစ္မဆရာမက ဖုန္း ဆက္တယ္။ ၾကည္ျဖဴသွ်င္နင့္ရဲ႕ Documentary အေမရိကမွာျပဖို႔ အေရြးခံရတယ္တဲ့။ ဒီပြဲေတာ္ နင္တက္ရမယ္လို႔ ေျပာတယ္။အဲဒါနဲ႔ ပြဲသြားတက္တယ္။ ပြဲကို ေရာက္တဲ့အခ်ိန္အထိ ဆန္ခါတင္ စာရင္း မွာပါ တယ္လို႔ပဲ ေျပာတယ္။ေနာက္ဆုံး ဖိုင္နယ္ေန႔က်ေတာ့ အစ္မေနမေကာင္းဘူး။အဲဒါနဲ႔ Documentary ၾကည့္ၿပီးတာနဲ႔ အခန္းကိုျပန္တယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္ မွာ ပြဲက လူႀကီးေတြက ၾကည္ ျဖဴသွ်င္ဆုိၿပီး လာေခၚတယ္။ ခန္းမေရာက္တဲ့အခါမွာ စတိတ္ မွာ ဆု(၄)ဆုတင္ထားတာ ေတြ႕ ရတယ္။ သိပ္မၾကာဘူး။ ဆု ေၾကညာတယ္။ ပထမဆုံး ဆုက ဓာတ္ပုံဆုကို ေၾကညာတယ္။  ဓာတ္ပုံဆုၿပီးေတာ့ Documentary ဆုကို ေၾကညာတယ္။ အတိုဆုံးနဲ႔ အေကာင္းဆုံး The Best of Short Documentary  ဆု ဆုိၿပီးကို ေၾကညာတယ္။ အစ္မတအားအံ့ၾသသြားတယ္။ ထင္မထားဘူးေလ။တအား လည္း ဝမ္းသာသြားတာေပါ့။ ဆုရတဲ့ အခ်ိန္ ၂၄သိန္းရတယ္။ ေလး ပုံပုံ လိုက္တယ္။ ဆရာ့အတြက္ ပါ တစ္ပုံ ပုံတယ္။ သင္တန္းမွာ ဆုမရခဲ့တဲ့ ဇာတ္ကားတစ္ကား ဟာ အေမရိကားမွာ ဆုသြားရတာ ကေတာ့ အမွတ္တရပါပဲ။

ေမး- အစ္မသာ ပရိသတ္တစ္ေယာက္ဆိုရင္ Documentary  နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လိုပုံစံမ်ဳိးကို ၾကည့္ခ်င္လဲ။ အစ္မ႐ိုက္တဲ့ Documentary  ၃ခု စလုံးက အစ္မၾကည့္ခ်င္ တဲ့ ပုံစံအတိုင္း ႐ိုက္ခဲ့တာလား။

ေျဖ- အစ္မအေနနဲ႔ကေတာ့ Documentary  ကို အစစ္ေတြပဲၾကည့္ခ်င္တယ္။ လူတစ္ေယာက္ ရဲ႕အေၾကာင္းကို ဆင္႐ိုက္တာမ်ဳိး မၾကည့္ခ်င္ဘူး။ Documentary  မွာ Music ထည့္တာလည္း အစ္မမႀကိဳက္ဘူး။ အစ္မရဲ႕ Documentary ေတြမွာ Music ဘယ္ေတာ့မွ မသုံးဘူး။ တကယ္ Life  ေတြမွာ Music မွမရွိတာပဲ။ တကယ့္ဘဝမွာ ပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕အသံေတြနဲ႔ပဲ လႈပ္ရွားေနရတာေလ။ အဲဒါ ေၾကာင့္အစ္မ႐ိုက္တဲ့ Documentary ေတြမွာ ပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ အသံေတြအတိုင္းပဲ သြားတယ္။ တျခားအ စားထိုးၿပီး ႐ိုက္တာမ်ဳိး ဘယ္ေတာ့မွ မသုံးဘူး။ အစစ္ေတြကိုပဲ ျပတယ္။ အစစ္ေတြနဲ႔ပဲ ႐ိုက္တယ္။ ဒါကေတာ့ အစ္မအေနနဲ႔ Documentaryအေပၚမွာထားတဲ့ ကိုယ္ပိုင္ ယုံၾကည္မႈလို႔ ေျပာမလားပဲ။ Music မပါဘဲ Documentary ကို ၾကည့္ရတာကိုက Documentary စစ္သလိုမ်ဳိး ခံစားရတယ္။

ေမး- Documentary ထပ္႐ိုက္ဖို႔ အစီအစဥ္ရွိပါသလား။ ဘာေၾကာင့္ Documentary ထပ္မရိုက္ျဖစ္ေတာ့တာလဲ။

ေျဖ-အစ္မကို Documentary ေတြ ႐ိုက္ခိုင္းထားပါတယ္။ အစ္မအေနနဲ႔ Documentary ကို တအားတန္ဖိုးထားတယ္။ Documentary မျဖစ္ဘဲနဲ႔ မ႐ိုက္ခ်င္ဘူး။ အစ္မအေနနဲ႔ Documentaryတစ္ခု႐ိုက္ၿပီဆိုရင္ လနဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့ကို ၾကာတယ္။ Documentary တစ္ခုက ၁၅မိနစ္တည္းပါပဲ။ အဲဒီ ၁၅ မိနစ္႐ိုက္ဖို႔အတြက္ ကို ျပင္ဆင္ ရတာ၊ ႐ိုက္ကူးရတာ ၁လ ခြဲေလာက္ကို ၾကာတယ္။ Documentary ကို တအားတန္ဖိုးထားလို႔ အစ္မထပ္မ႐ိုက္ျဖစ္ တာပါ။ ေတာ္႐ုံတန္႐ုံေလာက္ နဲ႔ေတာ့လည္း မ႐ိုက္ခ်င္ ဘူး။ ရင္ထဲမွာ တကယ္နင့္ နင့္သီးသီးခံစားရမွ ႐ိုက္ခ်င္တယ္။ အစ္မ႐ိုက္ခဲ့တဲ့ Documentary ေတြကလည္း တကယ္ကို ရင္ထဲမွာခံစားရ ၿပီးေတာ့မွ ႐ိုက္ခဲ့တာပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း ႐ိုက္ခဲ့တဲ့ ၃ခု က ဘယ္ေတာ့မွ မ႐ိုးဘူး။ ကိုယ့္အတြက္လည္း မွတ္တိုင္ ျဖစ္တယ္။

ေမး- Documentary ဆိုတာ သမိုင္းရဲ႕ မွတ္တမ္းေတြလို႔လည္း တခ်ဳိ႕ကသုံးသပ္ၾကပါတယ္။ ဒီအေပၚမွာ အစ္မရဲ႕အျမင္ကေကာ ဘယ္လိုရွိလဲ။ တစ္ဆက္တည္း Documentary ကို စိတ္ဝင္ စားၾကတဲ့ လူငယ္ေတြအတြက္ အႀကံျပဳ၊ လမ္းညႊန္စကားလည္း ေျပာေပးေစလိုပါတယ္။

ေျဖ- Documentary ဆုိတာ တအားတန္ဖိုးရွိတဲ့ သမိုင္းအေမြပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ Documentary ႐ိုက္တဲ့အခါ ေနရာ၊ ေဒသအေျခအေနေတြကိုပါထည့္ ၿပီး႐ိုက္ျပေစခ်င္တယ္။ Documentary မွာ Title  ရွိတယ္၊ ခုႏွစ္ရွိတယ္။ ဒါကို သိမ္းထားလိုက္ၿပီး ေနာင္ႏွစ္ေပါင္းမ်ား စြာၾကာတဲ့အခါ တန္ဖိုးျဖတ္လို႔ မရတဲ့ ရတနာလိုပါပဲ။ Documentary က ႏွစ္ေတြၾကာေလ တန္ဖိုးႀကီးေလေလပါပဲ။ ကမၻာမွာ Documentary ဒါ႐ိုက္တာေတြကို တအားတန္ဖိုးထားသလို၊တအားလည္း ေလးစားပါတယ္။

ပညာတတ္အသိုင္းအဝိုင္းေတြက ႐ုပ္ရွင္ထက္စာရင္ Documentary ကို ပိုၾကည့္ၾကတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက သူတို႔ဘာေျပာလဲဆိုရင္ Documentary သမားေတြကတဲ့ တကယ္စိတ္ထားျဖဴစင္၊ ျမင့္ျမတ္တဲ့သူေတြတဲ့။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သာမန္လူေတြရဲ႕ Life ေတြကို လူေတြအမ်ားႀကီး သိေအာင္ ဒီဘဝေတြထဲ ကို ေလွ်ာက္ ႐ိုက္ တဲ့ သူေတြေပါ့။ အစ္မတို႔ ႐ုပ္ရွင္က်ေတာ့ စီးပြားေရးသမားေတြေပါ့။ အႏုပညာ နဲ႔ စီးပြားရွာတဲ့ သူေတြေပါ့။ သိပ္အထင္မႀကီးဘူး။  Documentary သမားကို သူတို႔ပို အထင္ႀကီးေလးစားၾကတယ္။

လင္းအကၡရာ