သမၼတ ကေနဒီ အမွတ္တရ သမိုင္းအေမြ

အေမရိကန္သမၼတေဟာင္း John F. Kennedy နဲ႔ သမၼတေဟာင္းကေတာ္ Jackie Kennedy.
သမၼတကေနဒီအမွတ္တရ

• နားဆင္ရန္

အေမရိကန္သမိုင္းမွာ ေမ့ေဖ်ာက္လို႔ မရႏိုင္တဲ့ စိတ္ထိခုိက္စရာအျဖစ္ေတြထဲက တခုကေတာ့ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၂ ရက္ေန႔မွာ သမၼတကေနဒီတစ္ေယာက္ တကၠဆက္ျပည္နယ္၊ ဒါးလက္စ္ၿမိဳ႕မွာ လုပ္ႀကံခံခဲ့ရတဲ့အျဖစ္ပါ။

အခုဆိုရင္ သမၼတကေနဒီ လုပ္ႀကံခံခဲ့ရတာ ႏွစ္ ၅၀ ျပည့္ေတာ့မွာျဖစ္ေပမဲ့ သူဟာ အခုထိ အေမရိကန္ျပည္သူေတြၾကားမွာ ေရပန္းစားေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း လူထုစစ္တမ္းေတြမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အေမရိကန္ျပည္သူေတြဟာ သူ႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံအေပၚထားတဲ့ ေတြးဆႀကံစည္မႈေတြအတြက္လည္း အတုယူ အားက်ေနၾကဆဲလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

သမၼတ ကေနဒီ လုပ္ႀကံခံရတဲ့ ႏွစ္ ၅၀ ျပည့္ အထိမ္းအမွတ္အေၾကာင္း ဗီြအိုေအသတင္းေထာက္ Jim Malone က ေရးသားခ်က္ကို မခြာညိဳက အျပည့္အစံု တင္ျပထားပါတယ္။

အာကာသစူးစမ္းေလ့လာေရးဟာ သမၼတ ဂၽြန္ကေနဒီရဲ႕ သမၼတေရြးေကာက္ပဲြ ကာလေတြအတြင္း အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ new Frontier စာမ်က္ႏွာသစ္ဆိုတဲ့
ေႂကြးေၾကာ္သံရဲ႕ အေရးပါတဲ့ အစိတ္အပိုင္းတရပ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ကေနဒီရဲ႕လက္ထက္မွာ သိသာထင္ရွားတဲ့ ေကာင္းက်ဳိးရလဒ္ေတြထဲ မာက်ဴရီ အာကာသစူးစမ္းေလ့လာေရးအဖဲြ႔ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈေတြဟာ ေနာင္ ၁၀ ႏွစ္အခါ လကမၻာကို ဆင္းသက္ႏိုင္ဖို႔ အစပ်ဳိးတဲ့ ေျခလွမ္းအျဖစ္ အမွတ္ထင္ထင္ က်န္ရစ္ခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကက္သလင္းကေနဒီ ေတာင္ဆဲန္းက သမၼတကေနဒီရဲ႕ ညီအကိုေတာ္စပ္သူ ေရာဘတ္ကေနဒီရဲ႕ သမီးအႀကီးဆံုးပါ။

“သူေျပာခဲ့တာက - အခက္ေတြ႔ေနတဲ့ လူတစ္ဦးကို အကူေပးဖို႔ ေမးမယ့္အစား အဲဒီခက္ခဲတာကို မျဖစ္မေန ကိုယ္တိုင္ လုပ္ယူရဖို႔ အားေပးရမယ္ ဆိုတာပါပဲ။ လကမၻာႀကီးကို သြားဖို႔ဆိုတာ ခက္ခဲတဲ့အလုပ္ပါ။ ဒါေပမဲ့ က်မတို႔အားလံုး အစြမ္းကုန္ ႀကိဳးစားၾကရမွာပါပဲ။ အဲဒီလို လုပ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီဆိုရင္ က်မတို႔က ပိုၿပီး အရည္အခ်င္း ျပည့္ဝတဲ့ လူသားေတြအျဖစ္ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ျမႇင့္တင္ႏိုင္ၾက တယ္ဆိုတာ ေသခ်ာသြားမွာပါ။”

သမၼတကေနဒီ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ခ်ိန္မွာ ရင္ဆိုင္ရတဲ့ ဦးေႏွာက္ေျခာက္စရာအေကာင္းဆံုး ကိစၥေတြထဲက တစ္ခုကေတာ့ လူမႈ အခြင့္အေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ မကြယ္လြန္ခင္ လပိုင္းေလာက္မွာ သမၼတကေနဒီဟာ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္စရာ တင္ျပခ်က္အသစ္တခုကို  လႊတ္ေတာ္မွာ တင္ျပခဲ့ပါတယ္။

 “က်ေနာ္တို႔ဟာ က်င့္ဝတ္ဆုိင္ရာ ကိစၥေတြနဲ႔ အဓိက ရင္ဆိုင္ခဲ့ၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒလိုပဲ အလြန္ရွင္းပါတယ္။ အဓိကက်တဲ့ေမးခြန္းက ဘာလဲဆိုေတာ့ အေမရိကန္ေတြဟာ တန္းတူညီမွ်တဲ့ အခြင့္အေရး၊ တန္းတူညီမွ် လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ရၾကေတာ့မလား ဆိုတာပါပဲ။”

သမၼတကေနဒီရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ေအာင္ျမင္္မႈေတြအနက္ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ Peace Corps လို႔ေခၚတဲ့ ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး ဖံြ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ သြားေရာက္ အမႈထမ္းေဆာင္တဲ့ အေမရိကန္လူငယ္ေတြရဲ႕ ေစတနာ့ဝန္ထမ္း အဖဲြ႔အစည္းႀကီးကို မတည္ခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၁ ခု ဇန္နဝါရီလက သူ သမၼတအျဖစ္ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုတဲ့ အခမ္းအနားမိန္႔ခြန္းမွာ ထိုစဥ္က သမၼတ ဂၽြန္အက္ဖ္ကေနဒီက

“အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားေတြကို က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တာက ကိုယ့္ႏိုင္ငံက ကိုယ့္အတြက္ ဘာလုပ္ေပးႏိုင္မလဲလို႔ ေမးမယ့္အစား ကိုယ္က ကိုယ့္ႏုိင္ငံအတြက္ ဘာလုပ္ေပးရမလဲ ဆိုတာကို ေမးဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။”

သမၼတကေနဒီရဲ႕ အခုလို ေျပာၾကားခဲ့တဲ့ အမွာစကားေၾကာင့္ Peace Corps လူငယ္ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းအဖဲြ႔ႀကီး စတင္ သေႏၶတည္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သမၼတကေနဒီရဲ႕ အခုလို အမွတ္ရစရာ ေျပာၾကားခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ပင္ဆဲလ္ေဗးနီးယားမွာ ေနထိုင္တဲ့ သမိုင္းသုေတသီ ေဒၚျဖဴျဖဴ က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“သမၼတကေနဒီက အသက္ငယ္ငယ္ေလးနဲ႔ လုပ္ႀကံခံရတယ္ေပါ့ေနာ္။ အခုထက္ထိ အေမရိကန္ ျပည္သူလူထုတင္ မကဘူး။ ကမၻာတဝွမ္းက ရွိတဲ့လူတိုင္းကလည္း သူ႔နာမည္ကို ၾကားလိုက္တယ္ဆိုရင္ပဲ သူေျပာခဲ့တဲ့စကားေတြကို အၿမဲပဲ မွတ္မိေသးတယ္။ သူ႔ရဲ႕က်မ္းသစၥာဆိုပဲြမွာ အေမရိကန္ ျပည္သူလူထုကို ဘာေျပာလဲဆိုေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက အေမရိကန္ ျပည္သူလူထုေတြအတြက္ ဘာလုပ္ေပးမလဲ ေမးတာထက္ အေမရိကန္ ျပည္သူလူထုက ျပည္သူအတြက္ ဘာလုပ္ေပးရမလဲ ဆိုတာမ်ဳိး ေမးခြန္း ကိုယ့္ကုိယ္ကို ျပန္ထုတ္သင့္တယ္လို႔ သူက ေျပာတယ္ေပါ့ေလ။”

“ေနာက္ ကမၻာနဲ႔ယွဥ္ၿပီး သူက ဘာေျပာသလဲဆိုေတာ့ အေမရိကန္ႏုိင္ငံကေနၿပီး ေတာ့ ကမၻာအတြက္ ဦးေဆာင္ၿပီး ဘာလုပ္ေပးမလဲ ေမးတာထက္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံနဲ႔အတူ ကမၻာအသိုင္းအဝုိင္းမွာရွိတဲ့ ႏုိင္ငံေတြက အတူတကြ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတုိင္း၊ ႏုိင္ငံတုိင္းမွာ ရွိတဲ့လူေတြရဲ႕ လြတ္လပ္မႈအတြက္ကို ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ၊ အဲဒါကို ေမးခြန္းေမးသင့္တယ္တဲ့။ အဲဒါေလးက သမိုင္းတြင္ရစ္မယ့္ စကားေလးတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္ေပါ့ေနာ္။

“သူ႔လက္ထက္မွာေပါ့ေနာ္ လူငယ္ေတြကို ႏိုင္ငံကို ကိုယ္စားျပဳၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးႏုိင္ဖို႔အတြက္ကို အဲဒီ Peace Corps ဆိုၿပီး စၿပီးေတာ့ လုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာရွိတဲ့ လူငယ္ေတြဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ မဖံြ႔ၿဖိဳးတဲ့ လက္တင္အေမရိကားတို႔၊ ေတာင္အေမရိကတို႔ အာဖရိက၊ ေအရွားအပိုင္း တခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ သြားၿပီး Peace Corps အေနနဲ႔သြားၿပီး ႏုိင္ငံေတာ္ကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာလည္း ေတြ႔တယ္ေပါ့ေနာ္။”

တကယ္လို႔မ်ား ဂၽြန္အက္ဖ္ကေနဒီ သက္ရွိထင္ရွား ရွိခဲ့ဦးမယ္ဆိုရင္ ကမၻာႀကီးရဲ႕ အေနအထားဟာ အခုလက္ရွိ အေနအထားနဲ႔ ကြာျခားေနႏိုင္တယ္လို႔ လူအမ်ားက ေတြးဆေနၾကဆဲပါ။

 “ဒါက တကယ့္ကို ဝမ္းနည္းေၾကကဲြစရာအျဖစ္ပါ။ က်မတို႔တုိင္းျပည္ဟာ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလမွာ အမ်ားႀကီး ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရၿပီး က်မအေဖ လုပ္ႀကံခံရခ်ိန္မွာလည္း တႀကိမ္ ထပ္ၿပီးေတာ့ ဆံုး႐ႈံးမႈ ႀကီးမားခဲ့ပါတယ္။ တကယ္လို႔မ်ား သူတို႔ သက္ရွိထင္ရွား ရွိေနခဲ့ၾကမယ္ဆိုရင္ က်မတို႔တုိင္းျပည္ဟာ အခုထက္ အမ်ားႀကီး ပိုၿပီး ေကာင္းေနမွာပဲလို႔ ေတြးမိပါတယ္။ က်မက အယူသည္းသူတစ္ေယာက္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အဆိုးေတြကုန္သြားရင္ အေကာင္းေတြ လာႏိုင္တယ္လို႔ သိထားေပမဲ့လည္း  က်မတို႔တုိင္းျပည္မွာ ထိခုိက္နာက်င္ရမႈေတြ အမ်ားႀကီးျဖစ္လာခဲ့ၿပီး အဆိုးေတြကို အမ်ားႀကီး ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ၾကရပါတယ္။”

သမၼတ ဂၽြန္ကေနဒီရဲ႕ ေျပာစကားေတြဟာ အခုခ်ိန္ထိ ပဲ့တင္႐ိုက္ခတ္ေနဆဲျဖစ္ ၿပီး ကမၻာႀကီးကို ပိုၿပီး သာယာလွပေအာင္ အားထုတ္ႀကိဳးပမ္းမယ့္ သူေတြအတြက္လည္း သူဟာ မီး႐ႉးတန္ေဆာင္သဖြယ္ ထြန္းလင္းေတာက္ပေန ဆဲျဖစ္ပါတယ္။