ေသြးေပါင္ က်ျခင္း၊ တက္ျခင္း ႏွင့္ ေသြးအားနည္းေရာဂါ

က်န္းမာေရးအတြက္သိသင့္သည္မ်ားစုစည္းထားမွဳ
ေသြးေပါင္ က်ျခင္း၊ တက္ျခင္း ႏွင့္ ေသြးအားနည္းေရာဂါ

ေသြးေပါင္က်ျခင္းႏွင့္ ေသြးအားနည္းျခင္း ေရာဂါလကၡဏာ ႏွစ္ခုဟာ ခပ္ဆင္ဆင္တူေနတဲ့အတြက္ ဒီေရာဂါ ႏွစ္ခုဟာ အတူတူပဲလို ့ လူအမ်ားစုက ေတြးထင္ေနၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ ့မတူဘူးဆိုတာ သိေနၾကတဲ့ လူေတြေတာင္မွပဲ ေသြးေပါင္က်ေနရင္ ဒါဟာ ေသြးအားနည္းေရာဂါရွိေနလို ့ လို ့ေတြးထင္ေနတတ္ၾကပါတယ္။ တစ္ကယ္တမ္းမွာေတာ့ ဒီေရာဂါႏွစ္ခုရဲ့ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ အရင္းအျမစ္ေတြဟာ လံုး၀ ျခားနားပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ေသြးအားနည္းေရာဂါရဲ့ေနာက္ဆက္တြဲေၾကာင့္
ေသြးေပါင္က်လာတာမ်ိဳးေတြျဖစ္တတ္ေပမယ့္ ေသြးအားနည္းတိုင္း ေသြးေပါင္က်လာမွာ မဟုတ္သလို၊ ေသြးေပါင္က်တိုင္းလည္း ေသြးအားနည္းလို ့မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာလို ့ ေသြးေပါင္က်တယ္၊တက္တယ္၊ ဘာေၾကာင့္ေသြးအားနည္းတယ္ ဆိုတဲ့ အေျခခံအေၾကာင္းအရာ ေလးေတြကို ကြဲကြဲျပာျပားသိထားရေအာင္လို့အနည္းငယ္ တင္ျပလိုပါတယ္။

Blood Pressure (ေသြးေပါင္ခ်ိန္ သို ့မဟုတ္ ေသြးဖိအား)
နွလံုးဟာ တစ္ခ်က္ခုန္တိုင္းမွာ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းေတြ အတြက္လိုအပ္တဲ့ ေသြးေတြကို ညွစ္ထုတ္ေပးေနပါတယ္။ ေသြးေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္အႏွံ ့ေရြ ့လ်ားေနတဲ့ အေလ်ာက္ေသြးေၾကာနံရံေတြကို တြန္းတိုက္သြားပါတယ္။ ေရဘံုဘိုင္က ထြက္လာတဲ့ေရေတြဟာ ေရပိုက္အေပ်ာ့ေတြထဲကို စီးဆင္းသြားေနသလို ပါပဲ။ အဲ့ဒိလို စီးဆင္းေနတဲ့ အခ်ိန္မွာျဖစ္ေပၚလာတဲ့ တြန္းတိုက္အား ကို ေသြးေပါင္ခ်ိန္လို ့သတ္မွတ္တာပါ။ ေသြးေၾကာေတြက်ဥ္းေနျပီး စီးဆင္းလာတဲ့ေသြးေတြမ်ားေနတယ္ ဆိုရင္ ေသြးေၾကာေတြဟာ တင္းမာေနမွာပါ။ တိုင္းၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးေပါင္ တက္ေနတာေပါ့။ ေသြးေၾကာေတြက်ယ္ေနျပီး စီးဆင္းေနတဲ့ေသြးေတြဟာ နည္းေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးေၾကာေတြဟာ ေပ်ာ့ေနျပီး ေသြးေပါင္က်ေနမွာပါ။
ေဆးခန္းသြားလို ့ေသြးေပါင္တိုင္းတဲ့ အခ်ိန္မွာ အေပၚေသြးက ဘယ္ေလာက္၊ေအာက္ေသြးက ဘယ္ေလာက္ဆိုျပီး ေျပာတာမ်ိဳးေတြကို လည္းၾကားဖူးမွာပါ။ အဲ့ဒိေတာ့ အေပၚေသြး၊ေအာက္ေသြး ဆိုတာဘာေတြလဲဆိုတာကိုလဲသိထားသင့္ပါတယ္။ ႏွလံုး အဆို ့ရွင္ေတြပြင့္ျပီး ႏွလံုးက ေသြးေတြညွစ္ထုတ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ေသြးေၾကာေတြဟာ ေသြးျပည့္ျပီးတင္းမာေနပါတယ္။ အဲ့ဒိအခ်ိန္မွာတိုင္းလိုက္တဲ့ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို အေပၚေသြးလို ့သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ႏွလံုးအဆို ့ရွင္ေတြျပန္ပိတ္လိုက္ျပီး ေသြးေတြကို မထုတ္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ေသြးေၾကာေတြဟာ ပံုမွန္အတိုင္းရွိေနမွာပါ၊ အဲ့ဒိအခ်ိန္မွာ တိုင္းလိုက္ရင္ေတာ့ ေအာက္ေသြးကို ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပံုမွန္လူေတြမွာ အေပၚေသြးက ေအာက္ေသြးထက္အျမဲမ်ားေနတာကို ေတြ ့ရမွာပါ။ ေဆးစာအုပ္ေတြမွာ BP 120/80 mmHg လို ့ေရးထားမ်ိဳးေတြေတြ ့ ရမွာ။ BP ဆို တာ Blood Pressure( ေသြးေပါင္ခ်ိန္) ကိုေျပာတာျဖစ္ျပီး 120 ဆိုတာက အေပၚေသြး၊ 80 ကေတာ့ေအာက္ေသြးေပါ့။ ပံုမွန္လုူေတြမွာေတာ့ အေပၚေသြး ၁၂၀ပတ္၀န္းနဲ ့ ေအာက္ေသြး ၈၀ ပတ္၀န္းခန္ ့စီ ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ အေပၚေသြး ၁၄၀ေက်ာ္ နဲ ့ ေအာက္ေသြး ၉၀ ေက်ာ္ျပီဆိုရင္ေတာ့ ေသြးတိုးေရာဂါရွိျပီ လို ့မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ အေပၚေသြး ၉၀ေအာက္နဲ ့ ေအာက္ေသြး၆၀ ေအာက္ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးေပါင္က်တယ္လို ့သတ္မွတ္လို ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူတစ္ေယာက္ခ်င္းစီရဲ ့ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ေတြဟာ ကြဲျပားျခားနားႏိုင္တဲ့အတြက္ ကိုယ့္ရဲ့ ပံုမွန္ေသြးေပါင္ခ်ိန္ဘယ္ေလာက္ရွိတယ္ဆိုတာကို တိုင္းတာျပီးမွတ္သားထားသင့္ပါတယ္။

Anaemia (ေသြးအားနည္းေရာဂါ)
ေသြးအားနည္းေရာဂါ အေၾကာင္းကို မေျပာခင္ ေသြးအေၾကာင္းကို အနည္းငယ္ရွင္းျပပါရေစ။ ေသြးထဲမွာ Plasma (ေသြးရည္ၾကည္) ေတြပါပါတယ္။ အဲ့ဒိေသြးရည္ၾကည္ေတြထဲမွာေတာ့ Red Blood Cells (ေသြးနီဥ)၊ White Blood Cells(ေသြးျဖဴဥ)၊ Platelets( ေသြးဆဲလ္မႊား) ေတြနဲ ့Proteins(အသားဓာတ္) ေတြပါ၀င္ပါတယ္။ ေသြးနီဥေတြထဲမွာေတာ့ Haemoglobin(ေဟမိုဂလိုဘင္) လို ့ ေခၚတဲ့ အနီေရာင္ခ်ယ္ပစၥည္းေလးေတြပါတယ္။ ေသြးနီဥေတြနဲ ့ေဟမိုဂလိုဘင္ ေတြကို ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီေတြကေန ထုတ္လုပ္ေပးတာျဖစ္ျပီး သူတို ့ကို ေန ့စဥ္မွန္မွန္ အဆက္မျပတ္ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ဖို ့အတြက္ သံဓာတ္၊ ဗီတာမင္ ဘီ12 နဲ ့ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ေတြကို မရွိမျဖစ္လို အပ္ပါတယ္။
အကယ္၍ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီမေကာင္းလို ့ျဖစ္ေစ၊ လိုအပ္ခ်က္တစ္ခုခု မျပည့္စံုလို ့ေသြးနီဥနဲ ့ေဟမိုဂလိုဘင္ေတြကို မထုတ္လုပ္ႏိုင္တဲ့အခါျဖစ္ေစ၊ ေသြးထြက္လြန္တဲ့အခါမွာျဖစ္ေစ၊ ေသြးကင္ဆာကဲ့သို ့ေသြးေရာဂါတစ္ခုခု ရွိတဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္ေစ၊ ေသြးထဲမွာ ေဟမိုဂလိုဘင္ေတြရဲ့ပမာဏ အျပည့္အ၀ မရရွိတာကို ေသြးအားနည္းတာလို ့ေခၚပါတယ္။ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ေတာ့ ေသြးအားနည္းတယ္ဆိုတာ ေသြးထဲမွာ ေဟမိုဂလိုဘင္ေတြနည္းေနတာကို ေျပာတာပါ။ ပံုမွန္ ရွိရမယ့္ ေဟမိုဂလိုဘင္ပမာဏေတြကေတာ့
အသက္/လိင္
ေဟမိုဂလိုဘင္(g/dl)
ကေလး (၆လ မွ ၅ႏွစ္)
၁၁ မွ ၁၃
ကေလး (၅ႏွစ္ မွ ၁၂ႏွစ္)
၁၁.၅ မွ ၁၃.၅
ဆယ္ေက်ာ္သက္ ( ၁၂ႏွစ္မွ ၁၅ႏွစ္)
၁၂ မွ ၁၆
အမ်ိဳးသမီး ( ၁၅ႏွစ္အထက္- ကိုယ္၀န္မရွိ)
၁၂ မွ ၁၆
ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီး
၁၁ မွ ၁၃
အမ်ိဳးသား ( ၁၅ ႏွစ္အထက္)
၁၃ မွ ၁၇
တို ့ျဖစ္ပါတယ္။
ေသြးေပါင္က်ျခင္း၊ တက္ျခင္း နဲ ့ေသြးအားနည္းျခင္း တို ့ကို ကြဲကြဲျပားျပားသိႏိုင္ရန္အတြက္ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

ေမသူ-သံတြဲ(ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
Education Digest Journal