အသက္ ၃ဝ ေက်ာ္သူတုိင္း ရင္ဆိုင္ရႏုိင္သည့္ က်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ား Irritable Bowel Syndrome (IBS)

 

IBS ဝမ္းမျငိမ္ျပႆနာ

အသက္ ၃ဝ ေက်ာ္သူတုိင္း ရင္ဆိုင္ရႏုိင္သည့္ က်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ား Irritable Bowel Syndrome (IBS)

ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရမွန္းမသိတဲ့ အစာအိမ္ အူလမ္းေၾကာင္း လကၡဏာေတြ နာတာရွည္ ျဖစ္တာ၊ ဒါမွမဟုတ္ မၾကာခဏ ျပန္ျဖစ္တာကို IBS လို႔ ေခၚပါတယ္။ IBS ေရာဂါရွိသူေတြမွာ အူမႀကီး ဒါမွမဟုတ္ အူသိမ္ေတြမွာ ပံုမမွန္တာ ဘာမွ မရွိပါဘူး။

ေရာဂါလကၡဏာ
- ဝမ္းသြားၿပီးေနာက္ပိုင္း ဗိုက္နာတာ သက္သာသြားျခင္း၊
- ဝမ္းဗိုက္နာတာနဲ႔အတူ ဝမ္းပ်က္ျခင္း၊
- ေလပြျခင္း ဒါမွမဟုတ္ ဗိုက္တင္းေနျခင္း၊
- ဝမ္းသြားလို႔ မဝျခင္း၊
- ဝမ္းနဲ႔အတူ အခၽြဲပါဝင္ျခင္း၊

တျခားလကၡဏာေတြအေနနဲ႔ ပ်ိဳ႕ခ်င္တာ၊ အစာအနည္းငယ္စားၿပီး ဗိုက္ျပည့္တင္းေနတာနဲ႔ ေမာပန္းတာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာရဲ႕ ဆိုးရြားမႈနဲ႔ မၾကာခဏ ျပန္ျဖစ္မႈက တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ကြာျခားပါတယ္။ IBS လကၡဏာေတြဟာ အူမႀကီး ေရာင္ရမ္းတဲ့ေရာဂါ (Inflammatory Bowel Disease) နဲ႔ ကြာျခားပါတယ္။ ဝမ္းထဲမွာ ေသြးပါတာ ဒါမွမဟုတ္ အဖ်ားရွိတာ တုန္ခ်မ္းခ်မ္းတာေတြ မျဖစ္ေပၚတတ္ပါဘူး။

ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္သလဲ
စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြမွာ ထိခိုက္မႈ ရွိတတ္ပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားတာဟာ IBS လကၡဏျဖစ္ဖို႔ အဓိက က႑မွာ ပါဝင္ပါတယ္။ IBS ေရာဂါရွိသူရဲ႕ ၆ဝ ရခိုင္ႏႈန္းဟာ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားခ်ိန္မွာ ေရာဂါထတတ္ပါတယ္။ လုပ္ငန္းသစ္ ျပဳလုပ္တာ ဒါမွမဟုတ္ ေနအိမ္ေျပာင္းေရႊ႕ ရတာေတြလိုမ်ိဳး သိသာေျပာင္းလဲတဲ့ ဘဝပံုစံေတြေၾကာင့္ IBS လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ IBS ေရာဂါရွိသူေတြရဲ႕ ၄ဝ-၆ဝ ရာခိုင္ႏႈနး္ဟာ စိုးရိမ္စိတ္မ်ားတာနဲ႔ စိတ္က်ေဝဒနာေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။

ေရာဂါသတ္မွတ္ျခင္း
လူနာ ေရာဂါလကၡဏာ ခံစားရတဲ့ ေဝဒနာေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ေရာဂါသတ္မွတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေအာက္ပါလကၡဏာေတြ သံုးလဆက္တုိက္ ဒါမွမဟုတ္ မၾကာခဏ ျဖစ္ေပၚခဲ့ရင္ IBS ေရာဂါလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

၁။ ဝမ္းဗိုက္နာက်င္တာ ဒါမွမဟုတ္ သက္ေတာင့္သက္သာ မရွိတာဟာ
- ဝမ္းသြားၿပီး သက္သာရင္
- ဝမ္းသြားခ်ိန္ေျပာင္းလဲတာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိရင္
- ဝမ္းထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ မစင္ပံုသ႑ာန္ေျပာင္းလဲတာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိရင္

၂။ ေအာက္ပါတုိ႔မွ ႏွစ္မ်ိဳး ဒါမွမဟုတ္ ႏွစ္မ်ိဳးထက္ပိုၿပီး မၾကာခဏ ျဖစ္တတ္ရင္
- ဝမ္းသြားခ်ိန္ ေျပာင္းလဲရင္
- ဝမ္းပံုသ႑ာန္ ေျပာင္းလဲရင္ (ဥပမာ ဝမ္းမာတာ၊ ဝမ္းေပ်ာ့တာ ဒါမွမဟုတ္ ဝမ္းအရည္သြားတာ)
- ဝမ္းသြားတဲ့ အေနအထားေျပာင္းလဲရင္ (ဥပမာ ဝမ္းသြားၿပီး ဝမ္းကုန္စင္တယ္လို႔ မထင္ျခင္း၊ ဝမ္းမထိန္းႏုိင္ျခင္း ဒါမွမဟုတ္ ဝမ္းညႇစ္ရျခင္း)
- ဝမ္းထဲမွာ ခၽြဲပါရင္
- ေလပြတာ ဒါမွမဟုတ္ ဝမ္းဗုိက္ေတာင္းတင္းေနတယ္လို႔ ခံစားရရင္

အထက္ပါလကၡဏာေတြနဲ႔ ဆင္တူျဖစ္တတ္တဲ့ တျခားေရာဂါေတြမွာ ခြဲျခားႏုိင္ဖို႔အတြက္ ေအာက္ပါ စမ္းသပ္မႈေတြကို ျပဳလုပ္ရပါမယ္။
- အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း ေအာက္ပိုင္း ဓာတ္မွန္႐ိုက္ျခင္း (Barium enema)
- အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းကို ဓာတ္မွန္႐ုိက္ၾကည့္ျခင္း (BArium follow through)
- အူမႀကီးအတြင္း မွန္ေျပာင္းနဲ႔ ၾကည့္ျခင္း

ကုသျခင္း
IBS ေရာဂါကို ကုသရာမွာ ေရာဂါဆိုးရြားမႈနဲ႔ လူနာတစ္ေယာက္ခ်င္းစီရဲ႕ လကၡဏာေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ဘဝေနထုိင္မႈပံုစံ ေျပာင္းလဲတာ၊ ေဆးဝါးနဲ႔ကုသတာနဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကုသမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔ လုိအပ္ပါတယ္။

ဘဝေနထုိင္မႈပံုစံ ေျပာင္းလဲျခင္း
အမွ်င္ဓာတ္ဟာ အပင္အစားအစာေတြမွ အစာေမေျခႏုိင္တဲ့ အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ အမွ်င္ဓာတ္ေၾကာင့္ အူမႀကီးအတြင္း အစာေရြ႕လ်ားမႈ အခ်ိန္ၾကာျမင့္ႏုိင္ပါတယ္။ လူတုိင္းဟာ အမွ်င္ဓာတ္ေၾကာင့္ အက်ိဳးေက်းဇူး မရရွိႏုိင္ပါဘူး။ ဝမ္းခ်ဳပ္တတ္တဲ့ IBS လူနာေတြအေနနဲ႔ အမွ်င္ဓာတ္ေၾကာင့္ အက်ိဳးရွိႏုိင္ပါတယ္။

အစားအေသာက္ ေျပာင္းလဲျခင္း
IBS လကၡဏာေတြဟာ တစ္ခါတစ္ရံမွာ တခ်ိဳ႕အစာစားၿပီး ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ ဘာအစာေၾကာင့္ IBS လကၡဏာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ကြဲျပားတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစားအစာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဒိုင္ယာရီ ထားကာ ဘယ္အစာေၾကာင့္ IBS လကၡဏာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ မွတ္ထားၿပီး အဲဒီအစားအစာကို ေရွာင္ပါ။ ႏြားႏုိ႔၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေဂၚဖီထုပ္လိုမ်ိဳး ဟင္းသီးဟင္းရြက္ အဆီစာနဲ႔ အယ္လ္ကိုေဟာေတြဟာ IBS လကၡဏာကို ပိုဆုိးေစတဲ့ အစာေတြပါ။

ေဒါက္တာခင္မိုးမိုး