Liver transplant အသဲအစားထိုးကုသျခင္း

အသဲဆိုတာ လူ႔ကိုယ္မွာ အေတာ္အလုပ္မ်ားတဲ့အဂၤါ ျဖစ္ပါတယ္။ တေန႔တေန႔ အလုပ္အမ်ိဳးေပါင္း ၄ဝဝ လုပ္ေပးေနတယ္။ ပင္မအလုပ္ေတြကေတာ့ အစာေက်ခ်က္ေပးတာ၊ ေသြးခဲေစဘို႔လိုအပ္တဲ့ (ပရိုတင္း) ေတြ ထုတ္လုပ္ေပးတာ၊ စားေသာက္တာထဲက အဆိပ္အေတာက္ေတြ ဖယ္ရွားေပးတာ၊ ကိုယ္ထဲကို တနည္းနည္းနဲ႔ဝင္လာတဲ့ ပိုးမႊားေတြ၊ ေသာက္တဲ့ ထိုးတဲ့ေဆးေတြထဲက မသင့္တာေတြမွန္သမွ် ဖယ္ရွားျပစ္ေပးတယ္။ ဒါ့ျပင္ လိုအပ္တဲ့ သၾကားဓါတ္၊ အဆီဓါတ္၊ သံဓါတ္၊ နဲ႔ ဗီတာမင္ေတြကို သိုေလွာင္ထားေပးမယ္။

• လွဴမဲ့အသဲကို ေနေကာင္း က်န္းမာေနသူဆီကလဲ ယူႏိုင္တယ္။ မိဘေတြကေန သူတို႔ကေလးအတြက္၊ သားသမီးေတြကေန မိဘအတြက္လွဴတာမ်ိဳး။
• အသဲကိုထိခိုက္ဒဏ္ရာမရပဲနဲ႔ ေလာေလာလတ္လတ္ ေသဆံုးသူဆီကေနလဲ ရယူႏိုင္တယ္။
• ေသဆံုးျပီးကာစ ကိုယ္ထဲကေန အသဲတခုလံုးထုတ္ျပီး အၾကီးတပိုင္း အေသးတပိုင္းခြဲျပီး အလွဴခံမဲ့ လူနာ ႏွစ္ေယာက္ကို အစားထိုးေပးတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။
• လွဴမဲ့သူဆီကေန ခြဲစိတ္ထုတ္ယူလိုက္တဲ့ အသဲကို ေအးတဲ့ဆားရည္ထဲမွာ ၈ နာရီအထိ သိမ္းထားႏိုင္တယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ အသဲအစားထိုးတာ လက္ခံမဲ့ လူနာနဲ႔ တည့္မတည့္ လိုအပ္တဲ့ စမ္းသပ္မႈေတြလုပ္ႏိုင္တယ္။
• အသဲအစားထိုးရာမွာ ေသြးေၾကာေတြနဲ႔ သည္းေျခအိပ္ျပြန္ေတြ ဆက္ေပးဘို႔က အဓိကအေရးၾကီးတယ္။
• ခြဲစိတ္ကုသခ်ိန္ ၁၂ နာရီအထိၾကာႏိုင္တယ္။ ေသြးသြင္းေပးဘို႔လိုမယ္။

ဒီလိုေရာဂါေတြရွိေနရင္ အသဲအစားထိုးတာ လုပ္မေပးပါ။
• Tuberculosis or Osteomyelitis တီဘီနဲ႔ ရိုးတြင္းျခဆီပိုးဝင္ေရာဂါ၊
• Difficulty taking medications ေဆးမေသာက္ႏိုင္သူေတြ၊
• Heart, lung, or liver disease ႏွလံုး၊ အဆုပ္နဲ႔ တခ်ိဳ႕အသဲေရာဂါရွိေနသူေတြ၊
• History of cancer ကင္ဆာရာဇဝင္ရွိထားသူေတြ၊
• Active hepatitis အသဲေရာင္ပိုးလက္ငင္းရိေနသူေတြ၊
• Smoking, alcohol or drug abuse အရက္၊ ေဆးလိပ္နဲ႔ မူးယစ္ေဆးမျဖတ္ႏိုင္သူေတြ။

အသဲဘာေၾကာင့္လဲရသလဲ
• ကေလးေတြမွာဆုိရင္ ေမြးရာပါ Biliary atresia သည္းေျခလမ္းပိတ္ေနတဲ့ေရာဂါ။
• လူၾကီးေတြမွာဆိုရင္ အမ်ားဆံုးက Cirrhosis အသဲေျခာက္ေရာဂါ။ အသဲေျခာက္ေရာဂါကိုျဖစ္ေစႏိုင္တာေတြက နာတာရွည္ Hepatitis B or Hepatitis C ဘီပိုးနဲ႔ စီပိုး အသဲေရာင္ေရာဂါေတြျဖစ္ၾကတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးက အရက္နာ Alcoholic liver disease ျဖစ္တယ္။
• တျခားအေၾကာင္းခံေရာဂါေတြလဲရွိေသးတယ္။ Autoimmune hepatitis (ေအာ္တိုအင္ျမဴး) အသဲေရာင္ေရာဂါ၊ Hepatic vein blood clot (thrombosis) အသဲသြားေသြးျပန္ေၾကာပိတ္ေရာဂါ၊ Liver damage from poisoning or medications ေဆး-အဆိပေတြကေန အသဲပ်က္စီးတာ၊ primary biliary cirrhosis or primary sclerosing cholangitis ပင္မအစျဖစ္ အသဲေျခာက္ေရာဂါ၊ Metabolic disorders of copper or iron ေၾကးနီဓါတ္နဲ႔ သံဓါတ္ေရာဂါ။

သတိထားစရာေတြ
• အသဲအစားထိုး ခြဲစိတ္ကုသမႈဟာ တကယ့္ ေမဂ်ာေအာ္ပေရးရွင္း ျဖစ္တယ္။ သတိထားစရာ၊ အႏၲရာယ္ေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ေမ့ေဆးတိုင္းမွာျဖစ္တတ္တာမ်ိဳးနဲ႔ ခြဲစိတ္မႈကေနျဖစ္တာမ်ိဳးေတြရွိတယ္။
• ခြဲစိတ္ျပီးလို႔ ေဆးအဆန္းေတြေသာက္ရတာမို႔ ဆက္ျဖစ္တာမ်ိဳးေတြလဲရွိမယ္။ ေဆးဆိုတာထဲမွာ အျမဲ ေသာက္ေနရေတာ့မဲ့ Immunosuppressive therapy ခုခံအားက်ေစေအာင္ တမင္တကာလုပ္ေပးေနမဲ့ေဆး ေၾကာင့္လဲ ေရာဂါပိုးေတြဝင္လာရင္ ေရာဂါရေစမယ္။ ကင္ဆာလဲ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္လာမွာကို စစ္ေဆးေနရမယ္။ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳနဲ႔ (ကိုလက္စေထာ) မ်ားတာေတြကိုလဲ စစ္ေဆးေနရမယ္။
• လူ႔အသဲ Liver ဟာ သဘာဝအတိုင္း ဆံုးရွံဳးသြားရင္ ျပန္အစားထိုးႏိုင္တဲ့ တခုတည္းေသာ အတြင္းအဂၤါျဖစ္တယ္။ အသဲတခုလံုးရဲ႕ ၂၅%အထိ Regeneration အသစ္ျပန္ျဖစ္လာႏိုင္စြမ္းရွိတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ႏို္င္စြမ္းဟာ Compensatory growth ရင္းစားျပန္ရဘို႔ လုပ္ေဆာင္မႈသာျဖစ္ပါတယ္။ အသဲအစားထိုးဘို႔အတြက္ ထုတ္ယူလိုက္တဲ့ အသဲရ့ဲ အစိတ္အပိုင္း Lobe ကေတာ့ အဲလို အစိတ္အပိုင္းအသစ္ Regrow ျပန္မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ Original form အစိတ္အပိုင္းပံုစံ ျပန္မျဖစ္ပါ။ အစားျပန္ရႏိုင္တာကေတာ့ Restoration of liver function အသဲရ့ဲ အလုပ္ေတြသာျဖစ္ပါတယ္။
• အသဲအစားထိုးလို႔ အက်ိဳးရရွိသူအေရအတြက္ဟာ ခုေနာက္ပိုင္းႏွစ္ေတြမွာ မ်ားသထက္ မ်ားလာေနပါတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၉-၇-၂ဝ၁၃