ကင္ဆာ ဆင္ျခင္စရာ တဒါဇင္

ျမန္မာႏိုင္ငံ စားသံုးသူ ကာကြယ္ေရး အသင္း Consumer Protection Association (Myanmar)

ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာအရ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ကမၻာေပၚက ကင္ဆာအျဖစ္ဆံုး ၁ဝ ႏုိင္ငံထဲမွာ နံပါတ္ ၂ ေနရာကိုေရာက္ေနၿပီး ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းအရင္းေတြကေတာ့ -

1. ကင္ဆာေၾကာက္ရင္ ပလတ္စတစ္နဲ႔ ေဖာ့ဘူးေရွာင္
အလြယ္ႀကိဳက္တတ္တဲ့ ျမန္မာေတြဟာ မုန္႔ဟင္းခါးပဲ ဝယ္ဝယ္၊ လက္ဖက္ရည္၊ ေကာ္ဖီ၊ အသုပ္စံုေတြ၊ ထံုခ်ိဳင္းေတြ၊ အေၾကာ္စံုေတြ၊ အကင္ေတြပဲ ထုပ္ထုပ္ ပလတ္စတစ္ေတြ၊ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ေတြနဲ႔ခ်ည္းပဲ သံုးေနၾကပါတယ္။ ပလတ္စတစ္ထဲမွာပါတဲ့ ပလတ္စတစ္ဆုိက္ဇာဆိုတဲ့ ဓာတ္နဲ႔ေတြ႔ရင္ စတုိင္ရင္း (Styrene) ဆိုတဲ့ ဓာတု ပစၥည္းေတြဟာ အပူဓာတ္နဲ႔ပဲ ေတြ႔ေတြ႔ ဆီပါတဲ့ အစားအေသာက္နဲ႔ပဲ ေတြ႔ေတြ႔ အစားအေသာက္ေတြထဲကို ဓာတ္ျပဳေပ်ာ္ဝင္ေတာ့တာပါပဲ။ ေနာက္ၿပီး ကေလးႏို႔ဘူးေတြ ျပဳလုပ္တဲ့ PVC ပလတ္စတစ္နဲ႔ ပလတ္စတစ္ေရပိုက္ေတြမွာ မုိႏုိ္မာ (Monomer) ဆုိတဲ့ အင္မတန္ အဆိပ္ျပင္းၿပီး ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ ဓာတ္တစ္မ်ိဳးပါဝင္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီဓာတုပစၥည္းေတြ အကုန္လံုး ဆုိးရြားတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တာမုိ႔ အရင္တုန္းကလုိ စကၠဴေတြ၊ အင္ဖက္ေတြ၊ ဗန္ဒါရြက္ေတြ၊ စတီးခ်ိဳင့္ေတြ၊ ဖန္ဘူးေတြနဲ႔ပဲ အစားအေသာက္ေတြကို ေျပာင္းလဲ ထုပ္ပိုးၾကပါစို႔။ ဒန္ေပါက္ဆုိင္ေတြ စားေသာက္ဆုိင္ေတြမွာ အသံုးျပဳေနတဲ့ ေဖာ့ဘူးေတြဟာလည္း စတုိင္းရင္း (Styrene) ဓာတ္ပါတဲ့ ပလတ္စတစ္ အုပ္စုဝင္ေတြ ျဖစ္လုိ႔ ေဖာ့ဘူးေတြ တစ္ခါသံုး ပလတ္စတစ္ေတြ လံုးဝအသံုးမျပဳဘဲ ေတာ္လွန္ဆန္႔က်င္ ေျပာင္းလဲၾကပါစုိ႔။

2. အခ်ဥ္ရည္နဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါ
အသုတ္ဆုိင္ေတြ အေၾကာ္ဆုိင္ေတြ ထံုခ်ိဳင္းဆုိင္ေတြ၊ အကင္ဆုိင္ေတြ၊ တုတ္ထုိးဆုိင္ေတြမွာ ေန႔စဥ္ လူေတြ ျမိန္ရည္ ယွက္ရည္ စားေနၾကတာကေတာ့ အႏၱရာယ္ရွိ တားျမစ္ဆုိးေဆး နီနီရဲရဲေတြရယ္၊ အစာအိမ္ အူလမ္းေၾကာင္း၊ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ဆာ(လ္)ဖ်ဴရစ္ အက္ဆစ္ျပင္း (H2SO4) ေရာစပ္ထားတဲ့ အခ်ဥ္ရည္လုိ႔ ေခၚတဲ့ အဆိပ္ရည္ေတြပါပဲ ဆာ(လ္)ဖ်ဴရစ္ အက္ဆစ္က နည္းနည္းေလးထည့္ရံုနဲ႔ အခ်ဥ္ရည္ အရသာကို ျဖစ္ေပၚေစၿပီး ဘက္ထရီအုိးမွာသံုးတဲ့ အက္ဆစ္ပါ။ ေရရွည္စားသံုးရင္ေတာ့ အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္း ကင္ဆာ၊ အူမႀကီး ကင္ဆာ အသည္းကင္ဆာေတြကို က်ိန္းေသျဖစ္ႏိုင္တာမို႔ လံုးဝေရွာင္ရွားၾကဖို႔ တုိက္တြန္းလိုက္ပါရေစ။

3. ႏွာေခါင္းကင္ဆာ၊ အဆုတ္ကင္ဆာနဲ႔ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းကင္ဆာေတြ ျဖစ္ပြားေစတဲ့ ျခင္ေဆးေခြ
ျခင္ေဆးေခြတြင္ ဓာတုပုိးသတ္ေဆးမ်ားထဲတြင္ အျပင္းထန္ဆံုးလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ S.2 ပိုးသတ္ေဆး၊ လႊစာမွဳန္႔၊ ဗိုင္ဒါေကာ္၊ ဆုိးေဆးနဲ႔ ဓာတု အေမႊးအႀကိဳင္တုိ႔ ပါဝင္သည္။ ထုိ႔အျပင္ အျပင္းထန္ဆံုး အဆိပ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည့္ Benzene (ဘန္ဇုိင္း) ကာစီႏိုဂ်င္ တစ္မ်ိဳးပါဝင္ၿပီး အာရံုေၾကာမွ စကာ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီအထိ အဆိပ္ျဖစ္ေစသည္။ ျခင္ေဆးေခြတစ္ေခြဧ။္အဆိပ္ဓာတ္သည္ စီးကရက္ အလိပ္ေပါင္း ၁၃၇ လိပ္မွထြက္ရွိေသာ အဆိပ္မွဳန္ အေရအတြက္ႏွင့္ ညီမွ်သျဖင့္ ေဝးေဝးကေရွာင္ၾကဖုိ႔ သတိေပးလိုက္ရပါသည္။ အေမႊးတုိင္မ်ားသည္လည္း ျခင္ေဆးေခြကဲ့သို႔ပင္ အႏၱရာယ္ရွိသျဖင့္ လံုးဝမသံုးအပ္ေပ။
4. အခ်ိဳရည္ႏွင့္ ဂ်ယ္ရီမ်ား
အခ်ိဳရည္ဘူးမ်ားတြင္ တားျမစ္ဆုိးေဆး၊ ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ တာရွည္ခံေဆး၊ သၾကားထက္ အဆ ၂ဝဝ ပိုမို ခ်ိဳေစေသာ ပါဝါသၾကားႏွင့္ ကာဗြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိဒ္ဖိန္း ဓာတ္မ်ား ပါဝင္သျဖင့္ ခံတြင္းကင္ဆာ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္ အဝလြန္ေရာဂါ၊ အသည္းကင္ဆာေရာဂါတုိ႔ကို ျဖစ္ပြားေစသည္။ ထုိ႔အတူ ဂ်ယ္ရီဘူးမ်ားတြင္လည္း တရုတ္မွ လာေသာ ဂ်ယ္ရီေပါင္ဒါ၊ ဆီထရစ္အက္ဆစ္၊ Sodium Benzorate ေခၚ တာရွည္ခံေဆးပါဝင္သျဖင့္ ကေလးမ်ားကို လံုးဝ မေကြ်းသင့္၊ မေရာင္းသင့္ပါ။

5. မယ္လမင္း (ဖိုက္ဘာ) ပစၥည္းမ်ား
ထိုပစၥည္းမ်ားသည္ အပူႏွင့္ ထိေတြ႔လွ်င္ ဓာတ္ျပဳသျဖင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္းႏွင့္ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားကို ျဖစ္ပြားေစသျဖင့္ လံုးဝ အသံုးမျပဳသင့္ပါ။

6. တရုတ္ႏို႔မွဳန္႕ႏွင့္ ၄င္းႏွင့္ ျပဳလုပ္ေသာ မုန္႔မ်ား
တရုတ္ႏို႔မွဳန္႔ကို ေဖ်ာ္ကာ ေခြးေပါက္စ၊ ေၾကာင္ေပါက္စေလးမ်ားကို တုိက္ေကြ်းရာ ထိုေခြးကေလး ေၾကာင္ကေလးမ်ားသည္ အေၾကာဆြဲကာ ၁၈ ေကာင္ထက္မနည္း ေသဆံုးကုန္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တရုတ္ျပည္မွ တံဆိပ္မ်ိဳးစံုႏွင့္ တင္သြင္းေသာ ႏုိ႔မွဳန္႔မ်ားႏွင့္ ၄င္းတုိ႔ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ မုန္႔ပဲ သေရစာမ်ားကို ကေလးမ်ားကုိ လံုးဝ မတုိက္ေကြ်းသင့္ပါ။

7. ေကာ္ဖီမစ္မ်ား (Coffeemix)
ကဖိန္း၊ တာရွည္ခံ ဓာတုေဆး၊ ေကာ္ဖီအနံ႔၊ အုန္းသီးခြံအမွဳန္႔မ်ားႏွင့္ သၾကား၊ အျခားကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား ပါဝင္သည္ကို ေတြ႔ရသျဖင့္ မေသာက္သံုးသင့္ပါ။ ၄င္းရယ္ဒီမိတ္ ေကာ္ဖီမ်ားကို ေသာက္သံုးပါက ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ ေသြးတုိးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္း၊ ႏွလံုးေသြးတုိးေရာဂါ၊ စိတ္က်ေရာဂါႏွင့္ ရင္သားကင္ဆာ၊ ဆီးအိမ္ကင္ဆာ၊ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ၊ ပန္ကရိယ ကင္ဆာႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ျမံဳျခင္းႏွင့္ ကိုယ္ဝန္ပ်က္က်ျခင္းတုိ႔ကို ျဖစ္ေစသျဖင့္ လံုးဝ မေသာက္သံုးသင့္ပါ။ ထုိ႔ျပင္ ေကာ္ဖီမစ္တြင္ ႏို႔ဆီႏွင့္ ႏို႔မွဳန္႔အစား အသံုးျပဳေသာ creamer မွာ မေလးရွားတြင္ စားအုန္းဆီကုိ အဆီထုတ္ၿပီး က်န္ေသာ ႀကိတ္ဖတ္မ်ားကို တရုတ္ႏိုင္ငံမွ ဝယ္ယူကာ မွဳန္႔ေနေအာင္ ၾကိတ္ေခ်ၿပီး Creamer အျဖစ္ ျပန္လည္ေရာင္းခ်ေၾကာင္း သိရွိရသည္။ ထို ၾကိတ္ဖတ္မွဳန္႔မ်ားသည္ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါ၊ ေလျဖတ္ေရာဂါႏွင့္ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားကို ျဖစ္ပြားေစသည္။

8. အေရာင္ခြ်တ္ထားေသာ အစားအေသာက္မ်ား
ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္မ်ားတြင္ သၾကားကို မူလသဘာဝအေရာင္အတုိင္း ဝါညစ္ညစ္ သၾကားမ်ားကို စားသံုးၾကေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္မူ ဟုိက္ဒရိုဟု ေခၚေသာ Chemical ခြ်တ္ေဆးသံုးကာ ျဖဴေဖြးေသာ သၾကားမ်ာကို ေရြးခ်ယ္စားသံုးၾက၏။ ထန္းညက္သည္လည္း မူလ အညိဳေရာင္ ေပ်ာက္ကာ ခြ်တ္ေဆးေၾကာင့္ ျဖဴေဖြးသြားကာ ေန႔စဥ္သံုးသည့္ အိမ္သံုးဆားသည္ပင္လွ်င္ ဓာတု ခြ်တ္ေဆးသံုးၿပီး ျဖဴေဖြးေအာင္ လုပ္ၾက၏။ ထုိဓာတုခြ်တ္ေဆးမ်ားသည္ ကင္ဆာေရာဂါကို ျဖစ္ပြားေစသျဖင့္ သဘာဝ အေရာင္ကုိ ေရြးခ်ယ္ စားေသာက္ၾကပါစို႔။
9. ေရာင္စံုဆုိးေဆးမ်ားႏွင့္ အစားအေသာက္မ်ား
တားျမစ္ အႏၱရာယ္ရွိ ဆုိးေဆးမ်ား အသံုးျပဳထားေသာ မွ်စ္နီ၊ မွ်စ္ဝါ၊ ပုစြန္ခ်ဥ္နီနီ၊ အဝါေရာင္ဆုိးထားေသာ ငါးပုဏား၊ ငါးေျမြထုိး၊ ေရႊငါး၊ ၾကက္သားမ်ားႏွင့္ အနီေရာင္ဆုိးထားေသာ ငရုတ္သီးမွဳန္႔၊ ပုစြန္ေျခာက္၊ ပတၱျမားေျပာင္းဖူး၊ ငါးပိ၊ ပဲနီေလး၊ ပဲဝါေလး၊ မက္မန္းသီး၊ ဆီးထုတ္စသည္တုိ႔သည္ အသည္းႏွင့္ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားကို ျဖစ္ပြားေစသျဖင့္ လံုးဝေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါ၏။

10. သတိထားသင့္ေသာ အသီးအႏွံမ်ား
ဓာတုေဟာ္မုန္းေဆးမ်ား အသံုးျပဳထားကာ အဆမတန္ ႀကီးထြားေနေသာ မုန္လာဥအျဖဴမ်ား၊ အျမစ္တုိတို အလံုးတုတ္တုတ္ႏွင့္ ပဲပင္ေပါက္မ်ား၊ ပိုးသတ္ေဆး အျပင္းစား သံုးထားသည့္ ေဂၚဖီထုပ္၊ ပန္းမုန္လာထုပ္၊ မုန္ညင္းထုပ္မ်ားႏွင့္ ေဆးစိမ္ ေဆးဖ်န္းကာ မွည့္ေနေသာ သရက္သီး၊ သေဘၤာသီး၊ လိေမၼာ္သီး၊ ပန္းသီး၊ ငွက္ေပ်ာသီး စသည္တုိ႔သည္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏုိင္သျဖင့္ ေရွာင္ရွားသင့္သည္။ ထို႔အျပင္ လူေသေကာင္ မပုပ္ေအာင္ ျပဳလုပ္သည့္ ေဖာ္မလင္ႏွင့္ အသံုးျပဳထားေသာ ပဲျပား၊ မဲနယ္ဆုိးထားေသာ ပုစြန္၊ ယူရီးယား ဓာတ္ေျမၾသဇာပါေသာ ငါးပိေရက်ိဳတုိ႔ကိုလည္း ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္မွာ ေၾကာက္လွ်င္ ေရွာင္ရွားသင့္ပါသည္။ အေစ့မပါတဲ့ စပ်စ္၊ ကီလုိမာလကာႏွင့္ ဆီးသီး၊ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ျပဳျပင္ထားတဲ့ အသီးမွန္သမွ် ကင္ဆာကို ျဖစ္ေစသတဲ့။ ပလတ္စတစ္ ပါကင္လွလွ၊ တံဆိပ္မ်ိဳးစံုျဖင့္ ထုတ္လုပ္ေသာ ငါးမုန္႔ေၾကာ္၊ အာလူးေၾကာ္၊ တုိဟူးေၾကာ္၊ ၾကက္သြန္ေၾကာ္မ်ားသည္ အာဟာရတန္ဖုိး လံုးဝမရွိသည့္အျပင္ ပလတ္စတစ္ဆုိက္ဇာဓာတ္မ်ား ပါဝင္သျဖင့္ ကင္ဆာေရာဂါကို ျဖစ္ပြားေစပါသည္။

11. ပဲဆီ၊ ႏွမ္းဆီအတုမ်ား ကင္ဆာေရာဂါ သတိထား
အခု စားအုန္းဆီေတြထဲကို အနည္က်ေအာင္ အီလန္ ဆပ္ျပာမွဳန္႔၊ ဒါမွမဟုတ္ ဆပ္ျပာတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို ထည့္ၿပီး ဆပ္ျပာထဲက ဟုိက္ေျဒာဆုိဒ္ ဓာတုပစၥည္းက စားအုန္းဆီထဲက ခဲေစတတ္တဲ့ အနည္ေတြကို ေအာက္မွာသြားထုိင္ၿပီး တျခားစားအုန္းဆီေတြကို မခဲေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့မွ ၂၇ လမ္း ၂၈ လမ္းက ဝယ္ထားတဲ့ ၂၅ဝက်ပ္တန္ ပဲဆီအနံ႔၊ ႏွမ္းဆီအနံ႔ ဓာတုေဆးရည္ကိုထည့္လုိက္ေတာ့ ပဲဆီ၊ ႏွမ္းဆီ အစစ္ထက္ေတာင္ ပိုေမႊးသြားေရာ။ ဒါေပမယ့္ ဆပ္ျပာထဲက ဟုိက္ေျဒာဆုိဒ္ဓာတ္နဲ႔ အက္ဆစ္ဓာတ္ေတြက ကင္ဆာေရာဂါမ်ိဳးစံုကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ျမန္မာ့ဆီေစ်းကြက္မွာ ထြက္သမွ်ေျမပဲဆံေတြကို တရုတ္ႏုိင္ငံက ေစ်းေကာင္းေပးဝယ္သြားလုိ႔ ျမန္မာျပည္မွာ ၾကိတ္စရာ ေျမပဲဆံ မက်န္ေတာ့ဘူး။ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ၈ဝ% ေသာ ပဲဆီေတြက အနံ႔ထည့္ထားတဲ့ ပဲဆီ အတုေတြလုိ႔ ဆီလုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးက ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔ CPAM သို႔ အေၾကာင္းၾကားပါတယ္း

12. အခ်ိဳမွဳန္႔ႏွင့္ ၾကက္သားမွဳန္႔မ်ား
အခ်ိဳမွဳန္႔တြင္ ပါဝင္ေသာ ဓာတုပစၥည္းမ်ားသည္ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာရံုေၾကာထိခုိက္ေစကာ ေလျဖတ္ေလငန္းေရာဂါ၊ ေလးဖက္နာေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ခ်ိဳ႕ယြင္းပ်က္စီးေစေသာ ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳႏွင့္ ေသြးတုိးေရာဂါမ်ားကို ျဖစ္ပြားေစသျဖင့္ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါသည္။ ၾကက္သားမွဳန္႔တြင္လည္း အခ်ိဳမွဳန္႔ႏွင့္ တာရွည္ခံ မွဳိသတ္ေဆးမ်ား၊ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ပါဝင္သျဖင့္ အခ်ိဳမွဳန္႔ထက္ပင္ ပိုမို ဆုိးရြားေစပါသည္။

စားသံုးသူ ကာကြယ္ေရး အသင္းသို႔ ဝင္ေရာက္လုိသူမ်ား၊ ဆက္သြယ္အကူအညီေတာင္းခံလုိသူမ်ားႏွင့္ လွဴဒါန္းလုိသူမ်ား
အသင္းရံုး ၁
စာေရးဆရာ ဗအုပ္ခုိင္(သဘာဝ သမားေတာ္ အသည္းအထူးကု)
မင္းေစတီလမ္း၊ မင္းေစတီ စာၾကည့္တုိက္ေရွ႕၊ အင္းစိန္ၿမိဳ႔နယ္။ ဖုန္း 01-644090/ 09-421121890

အသင္းရံုး ၂
ေပါက္ေစတီ ေက်ာင္းတုိက္ဝင္း၊ ၈မိုင္လမ္းဆံုအနီး၊ မရမ္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္။ ဖုန္း - 01-661732

ဇီဝိတ ဒါနေဆးကုခန္းတြင္ သံဃာေတာ္၊ သီလရွင္မ်ားႏွင့္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားကို အခမဲ့ ကုသေပးပါသည္။

တည္ေနရာ
ေပါက္ေစတီ ေက်ာင္းတုိက္ဝင္း၊ ၈မိုင္လမ္းဆံုအနီး၊ မရမ္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္။ ဖုန္း 01-661732
(ျမန္မာႏုိင္ငံ စားသံုးသူ ကာကြယ္ေရးအသင္းမွ လက္ကမ္းစာေစာင္)
http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2013/06/blog-post.html