ဆံပင္ကၽြတ္ျခင္း၊ ထိပ္ေျပာင္ျခင္း (Alopecia)

 
ဆံပင္ကၽြတ္ျခင္းလို႔ အလြယ္ေျပာလိုက္ေပမယ့္ အမွန္ေတာ့ဆံပင္တင္မက က်န္တဲ့အေမြးအမွ်င္ေတြပါ ကၽြတ္တာကိုဆိုလိုပါတယ္။ အေမြးအမွ်င္ကၽြတ္တာက အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ခြဲရင္ေတာ့ ၂မ်ိဳးပဲခြဲျခားလို႔ရပါတယ္။ အဲဒီ၂မ်ိဳးကေတာ့ non scarring alopecia (အမာရြတ္မက်န္ဘဲ အေမြးအမွ်င္ကၽြတ္ျခင္း) နဲ႔ scarring alopecia (အမာရြတ္က်န္ခဲ့တဲ့ အေမြးအမွ်င္ကၽြတ္ျခင္း) တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ၂ခုဘာကြာလဲဆိုေတာ့ အမာရြတ္မက်န္ခဲ့တဲ့ အေမြးကၽြတ္ျခင္းဆိုတာကေတာ့ ဆံပင္ျပန္ေပါက္ႏိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါရွိရင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဆး၀ါးေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အစရွိတာေတြေၾကာင့္ ဆံပင္ကၽြတ္တာဆိုရင္ အဲဒီေရာဂါကိုကုသျပီးရင္ အဲဒီေဆး၀ါးကိုရပ္တန္႔လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဆံပင္ျပန္ေပါက္လာပါတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ ကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္ေတြမွာ ဓါဓုကုထံုးသံုးတဲ့အခါမွာ ဆံပင္ကၽြတ္ပါတယ္။ ေဆးရပ္လိုက္ရင္ ဆံပင္ျပန္ေပါက္ပါတယ္။ အမာရြတ္က်န္ခဲ့တဲ့ အေမြးကၽြတ္ျခင္းကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွျပန္ေပါက္မလာႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ထိခိုက္မိတာ၊ မိမိကိုယ္ကိုျပန္တိုက္တဲ့ေရာဂါစုေတြ အစရွိတာေတြေၾကာင့္ အမာရြတ္က်န္ခဲ့တဲ့ အေမြးကၽြတ္ျခင္းျဖစ္ေပၚရပါတယ္။ ဒီမွာေတာ့ အရမ္းအျဖစ္မ်ားတဲ့ non scarring alopecia အေၾကာင္းပဲေရးပါ့မယ္။

အေမြးကၽြတ္တယ္ဆိုရင္ တကိုယ္လံုးကအေမြးေတြက်ဲလာတာျဖစ္ႏိုင္သလို ေခါင္းတစ္ခုပဲကြက္ျပီး ကၽြတ္ေနတာလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ေပၚကအေမြးကေတာ့ သိပ္မသိသာေပမယ့္ ေခါင္းမွာကၽြတ္တာကေတာ့ အေတာ္ေလးကိုသိသာသလို ေနရလည္းခက္ပါတယ္။ ထိပ္ေျပာင္တာပာာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ယံုၾကည္ခ်က္လည္းက်ဆင္းႏိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ အမာရြတ္မထင္ဘဲ အေမြးကၽြတ္တာကိုထပ္ခြဲရင္လည္း အေၾကာင္းရင္း ၃မ်ိဳးရွိႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့
၁။ (Nutritional)အစားအေသာက္ေၾကာင့္။ ။ စားတဲ့အစားအေသာက္ထဲမွာ ဇင့္ဓါတ္နဲ႔ သံဓါတ္ေတြေလ်ာ့နည္းေနရင္ အေမြးကၽြတ္ပါတယ္။
၂။ (Androgenetic)အသက္အရြယ္၊ မ်ိဳးရိုး၊ က်ားေပာာ္မုန္းေၾကာင့္။ ။ အရမ္းအျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အမ်ိဳးသားထုရဲ႕ ထက္၀က္ေလာက္ပာာ ဒီအေၾကာင္းအရာေၾကာင့္ ဆံပင္ကၽြတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ အခုဒီပို႔စ္မွာလည္း ဒီအေၾကာင္းအရာကိုအဓိကထားတင္ျပမွာျဖစ္ပါတယ္။
၃။ (Auto immune disease) အခ်ိဳ႕ေသာမိမိကိုယ္ကိုျပန္တိုက္ေသာေရာဂါမ်ားမွာလည္း ဆံပင္ကၽြတ္တတ္ပါတယ္။
အစားအေသာက္ေၾကာင့္ဆိုရင္လည္း အဲဒီလိုအပ္ေနတဲ့ဓါတ္ေတြျပန္ျဖည့္လိုက္ရင္ ျပန္ေကာင္းလာပါတယ္။ ေရာဂါေၾကာင့္ဆိုရင္လည္း ေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသလိုက္ရင္ ဆံပင္ျပန္ေပါက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Androgenetic ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ဆံပင္ကၽြတ္ျခင္းကေတာ့ အျဖစ္အမ်ားဆံုး၊ ကုသရအခက္ဆံုးျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒါကိုေနာက္တစ္မ်ိဳးအေနနဲ႔ male pattern baldness လို႔လည္းေခၚၾကပါတယ္။

Androgenetic alopecia(ထိပ္ေျပာင္ျခင္း)

၁။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတာလဲ။
Study ေတြအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေလ့လာၾကည့္ေပမယ့္လည္း အခုထိေတာ့တိက်တဲ့အေျဖတစ္ခုမရေသးပါဘူး။ အေၾကာင္းအရာကတစ္ခုတည္းေၾကာင့္မပာုတ္ဘဲ မ်ိဳးရိုးေၾကာင့္၊ ေနထိုင္ရာပတ္၀န္းက်င္ေၾကာင့္ စသျဖင့္အေၾကာင္းအရာေတြအမ်ားၾကီးရွိႏိုင္ပါတယ္။ အဓိကအားျဖင့္ေတာ့ မ်ိဳးရိုးေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ထိပ္ေျပာင္တဲ့မ်ိဳးရိုးရွိသူေတြရဲ႕ ေမြးညွင္းေပါက္ (Hair follicle) ေတြပာာ က်ားေပာာ္မုန္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Androgenထဲကမွ Dihydrotestosterone (DHT) ကိုတုန္႔ျပန္တာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ DHT ကေမြးညွင္းေပါက္ေတြကို က်ဳံ႕သြားေအာင္လုပ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ရွိေနတဲ့အေမြးရဲ႕သက္တမ္းတိုသြားသလို ေနာက္ထပ္အေမြးအသစ္ေတြလည္းထပ္မထြက္ႏို္င္ေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္သီအိုရီတစ္မ်ိဳးကေတာ့ enzyme prostaglandin D2 synthase လို႔ေခၚတဲ့အင္ဇိုင္းေတြမ်ားလာရကေန သူကထုတ္တဲ့ prostaglandin D2 (PGD2)ေတြေမြးညင္းေပါက္ေတြမွာ မ်ားလာတာကလည္း အေမြးကၽြတ္ရျခင္းအေၾကာင္းအရင္းျဖစ္တယ္လို႔ဆုိပါတယ္။

၂။ ဘယ္သူေတြမွာျဖစ္သလဲ။ ဘာေတြျဖစ္သလဲ။
ကမာၻတစ္၀ွမ္းမွာရွိတဲ့အသက္ ၄၀ေက်ာ္တဲ့အမ်ိဳးသားထုရဲ႕ တစ္၀က္ေက်ာ္ပာာ ထိပ္ေျပာင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြသာမက အမ်ိဳးသမီးေတြမွာလည္း ထိပ္ေျပာင္ပါတယ္။ ထူးျခားတာက ခ်င္ပန္ဇီေမ်ာက္ေတြမွာလည္း ဒီထိပ္ေျပာင္ျခင္းရွိတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ထိပ္ေျပာင္တာက ဆိုးက်ိဳးအေနနဲ႔အဓိကထိခိုက္တာကေတာ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ထိပ္ေျပာင္တဲ့သူေတြပာာ မိမိကိုယ္ကိုယံုၾကည္ခ်က္က်ဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဆံပင္နည္းေနတဲ့အတြက္ ေခါင္းကိုေနေလာင္ႏိုင္ပါတယ္။ ႏွလံုးေရာဂါပိုျဖစ္ႏိုင္သလို ဆီးက်ိတ္ၾကီးတဲ့ေရာဂါလည္း ပိုျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ လူျဖဴေတြမွာအျဖစ္မ်ားပါတယ္။ လူျဖဴေတြေနာက္ကေန အာရွသားေတြကလိုက္ျပီး လူမည္းေတြ၊ လူနီေတြနဲ႔ အက္စကီမိုးေတြက အစဥ္လိုက္လိုက္ပါတယ္။ အသက္၄၀ေက်ာ္မွျဖစ္တတ္တယ္ဆိုေပမယ့္လည္း အသက္၃၀ေလာက္မွာလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

၃။ ဘာေတြနဲ႔ကုသလို႔ရမလဲ။
အခုေလာေလာဆယ္ ဆံပင္ကၽြတ္တာကို ကုသရာမွာ အသိအမွတ္ျပဳ အေနာက္တိုင္းေဆးေတြအေနနဲ႔ေတာ့ ၂မ်ိဳးပဲရွိပါတယ္။ အဲဒီေဆးေတြကေတာ့ Minoxidil(လိမ္းေဆး)နဲ႔ Finasteride(ေသာက္ေဆး) တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

Minoxidil ဘယ္လို action နဲ႔အလုပ္လုပ္လဲဆုိတာေတာ့ မသိေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္အဲဒီေဆးကဆံပင္သက္တမ္းကို ရွည္ေစတဲ့အျပင္ ေမြးညင္းေပါက္ေတြဆီကိုလည္း ေသြးလည္ပတ္မွဳပိုေကာင္းလာေစပါတယ္။ ထိပ္ေျပာင္တဲ့သူေတြထက္စာရင္ အလယ္ေျပာင္ေနတဲ့သူေတြအတြက္ပိုေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ေဆးေသာက္ျပီးတုန္႔ျပန္တဲ့အခ်ိန္ကေတာ့ ၾကာလြန္းပါတယ္။ ေဆးလိမ္းျပီး ၄လေလာက္အၾကာထိသိသာထင္ရွားတဲ့ရလာဒ္မေပၚတတ္ပါဘူး။ ျပီးေတာ့ သူ႔ကိုလိမ္းရင္ တစ္သက္လံုးလိမ္းေပးရပါတယ္။ ေဆးရပ္လိုက္တာနဲ႔တျပိဳင္နက္ အေမြးကၽြတ္တာကျပန္ျဖစ္တာပါပဲ။ အား၂မ်ိဳးနဲ႔လာပါတယ္။ 2% and 5% တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ 5% ကေတာ့ပိုေကာင္းတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ေလာေလာလတ္လတ္ဆံပင္စကၽြတ္တဲ့သူေတြနဲ႔ ဆံပင္ကၽြတ္တာသိပ္မမ်ားေသးတဲ့သူေတြအတြက္ ပိုေကာင္းပါတယ္။

Finasteride ကေတာ့ေသာက္ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ ေယာက်္ားေတြပဲေသာက္လို႔ရပါတယ္။ ဒီေဆးကဆံပင္ကၽြတ္တာကိုရပ္တန္႔ေစျပီး ဆံပင္အသစ္ျပန္ေပါက္ဖို႔လည္းအားေပးပါတယ္။ ထိပ္ေျပာင္တဲ့သူေတြအတြက္စိတ္ပ်က္စရာေကာင္းတာက ဒီေဆးပာာလည္း အလယ္ေျပာင္တဲ့သူေတြမွာပိုျပီး အက်ိဳးရွိတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ထိပ္ေျပာင္တဲ့သူေတြမွာလည္း သိသာေအာင္ဆံပင္ျပန္ေပါက္လာေစပါတယ္။ ဒီေဆးပာာလည္း အျမဲတမ္းေသာက္ရမွာပါ။ ေဆးရပ္လိုက္တာနဲ႔ဆံပင္ျပန္ကၽြတ္ႏိုင္ပါတယ္။

အသိအမွတ္ျပဳေဆး၀ါးေတြမပာုတ္ဘဲနဲ႔လည္း ေစ်းကြက္ထဲမွာဆံပင္ေပါက္ေဆးဆိုျပီးေၾကာ္ျငာေနတဲ့ေဆး၀ါးေတြအမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ အေပၚမွာေျပာခဲ့သလိုပဲ ဆံပင္ကၽြတ္တယ္ဆိုတာက အေၾကာင္းရင္းမ်ားစြာရွိေနႏိုင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူမ်ားနဲ႔တည့္ျပီး ေကာင္းေနတဲ့ေဆးကကိုယ့္အတြက္ေတာ့ ေကာင္းခ်င္မွေကာင္းမွာပါ။ ဒါ့အျပင္ ကိုယ့္ဦးေရျပားနဲ႔မတည့္တဲ့ ေဆး၀ါးေတြသံုးစြဲမိရင္ ဦးေရျပားပ်က္ဆီးျပီး ပိုဆိုးႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ဆံပင္ေပါက္ခ်င္ေဇာနဲ႔ သိပ္အယံုမလြယ္ဖို႔ သတိေပးပါရေစ။

ဆံပင္ေပါက္ေအာင္လုပ္တဲ့ ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ ခြဲစိတ္တဲ့နည္းပါ။ ကမာၻေက်ာ္ေဘာလံုးသမားရြန္နီလုပ္ထားသလိုမ်ိဳးပါ။ ဦးေရျပားကိုလွန္ျပီး ဆံပင္ျပန္စိုက္တာပါ။ ေျပာင္ေနတဲ့အက်ယ္အ၀န္းေပၚလိုက္ျပီး လိုအပ္တဲ့ဆံပင္အနည္းအမ်ားရွိပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ စိုက္ထားတဲ့ေနရာေတြက အမာရြတ္ေတြေပၚလာႏိုင္တဲ့ဆိုးက်ိဳးအျပင္ ကုန္က်စရိတ္မ်ားလြန္းပါတယ္။

၄။ ေနာက္ဆက္တြဲ
ဆံပင္ဘာေၾကာင့္ ကၽြတ္တာလဲဆိုတာကို စစ္ေဆးရခက္သလို ဆံပင္ဘယ္ေလာက္ထိကၽြတ္မွာလဲဆိုတာကလည္း ခန္႔မွန္းရခက္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြကေတာ့ ဆံပင္ကၽြတ္ရင္း တစ္ေခါင္းလံုးကုန္တဲ့အထိ ဆံပင္အနည္းငယ္ပဲက်န္တဲ့အထိကိုကၽြတ္သြားပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြကေတာ့ ထိပ္ပိုင္းပဲေျပာင္ရံု၊ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အလယ္ပိုင္းပဲေျပာင္ရံု ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

က်ေနာ့္အျမင္အရေတာ့ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္ဆံပင္ကၽြတ္ကၽြတ္ ထိပ္ေျပာင္တာက အားနည္းခ်က္တစ္ခုအေနနဲ႔မျမင္မိပါဘူး။ ထိပ္ေျပာင္တဲ့သူေတြပာာ ပညာရွိတဲ့လကၡဏာကိုျပသတာျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔သမၼတၾကီးဆိုရင္လည္း ထိပ္ေျပာင္ပါတယ္။ အိုင္းစတိုင္းလည္း ထိပ္ေျပာင္ပါတယ္။ အျခားထိပ္ေျပာင္တဲ့နာမည္ေက်ာ္ေတြအမ်ားအျပားရွိပါေသးတယ္။ ထိပ္ေျပာင္မင္းသား၊ ေဘာလံုးသမားေတြေတာင္ရွိေသးတဲ့အတြက္ ထိပ္ေျပာင္တာက အားနည္းခ်က္အျဖစ္မရွိေတာ့ပါဘူး။