ဘီလူးစီးျခင္း (Sleep Paralysis) (က်န္းမာေရး သုတ)

 

ဘီလူးစီးတယ္ ဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ မၾကံဳဖူးရင္ေတာင္ လူတိုင္းၾကားေတာ့ ၾကားဖူးလိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။ လူကႏိုးေနရက္နဲ႔ ေျခေတြလက္ေတြလွဳပ္မရ၊ ေအာ္မရ ပာစ္မရနဲ႔ အေတာ္ၾကီးကို စိတ္ဒုကၡေရာက္ရတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ အဂၤလိပ္ လို Sleep Paralysis လို႔ေခၚျပီး ျမန္မာလို ဘီလူးစီးတယ္လုိ႔ ေခၚတဲ့ အေျခ အေန တစ္ရပ္ကို တစ္ခါေလာက္ ၾကံဳဖူးသြားတာနဲ႔ ေနာက္ထပ္ ၾကံဳဖို႔ လန္႔သြား ေလာက္တဲ့ အေတြ႔အၾကံဳတစ္ရပ္ပါ။

Sleep Paralysis ကိုႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။ Isolated Sleep Paralysis (ISP) နဲ႔ Recurrent Isolated Sleep Paralysis (RISP) ဆိုျပီးေတာ့ပါ။ အလြယ္ေျပာရရင္ ISP ဆိုတာက လူတိုင္း ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ RISP ဆိုတာ ကေတာ့ အိပ္စက္ျခင္းနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ မူမမွန္တဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ရွိေနသူ ေတြမွာသာ ပိုျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ISP က လူတစ္ေယာက္ တစ္သက္မွာ တစ္ခါ ေလာက္ပဲၾကံဳတတ္ ပါတယ္။ RISP ကေတာ့ ခဏခဏျပန္ျဖစ္ေနတာပါ။ ျမန္မာလို ေျပာရရင္ေတာ့ ဘီလူးစီးတယ္ဆိုတာက သာမန္လူမွာဆိုရင္ တစ္သက္မွာ တစ္ခါေလာက္ပဲ ၾကံဳေတြ႔ႏိုင္္ေပမယ့္ အိပ္စက္ျခင္းနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ေရာဂါရွိသူေတြမွာ ဆိုရင္ ခဏခဏျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ညတည္းကိုပဲ ႏွစ္ခါ သံုးခါျပန္ျဖစ္ႏို္င္ေခ် ရွိပါတယ္။

ဘီလူးစီးတာ ဘာျဖစ္လို႔ ျဖစ္ရတာလဲ ဆိုတာကို ေျဖရွင္းဖို႔ ကေတာ့ အေတာ္ လက္၀င္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဘာေၾကာင့္လည္း ဆိုတဲ့ အေျဖ အတိအက် ေတာ့မရွိဘဲ သီအိုရီ သေဘာတရားအရ ပဲရွိပါေသးတယ္။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အိပ္စက္ျခင္းကို REM (rapid eye movement) နဲ႔ NREM (non-rapid eye movement) ဆိုျပီးေတာ့ အဆင့္ခြဲပါတယ္။ အဲဒီ တစ္ဆင့္ျခင္း ဆီမွာကိုပဲ သူနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ တုန္႔ျပန္မွဳေတြ၊ ခႏၵာကိုယ္ရဲ႕ တုန္႔ျပန္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ တစ္ညတာ အိပ္စက္တဲ့အခါမွာ ဒီ NREM နဲ႔ REM အဆင့္ေတြ အလွည့္က် ျဖစ္ေပၚေအာင္ ဦးေႏွာက္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားရ ပါတယ္။ အလြယ္ေျပာရ ရင္ေတာ့ NREM ဆိုတာက အိပ္တစ္၀က္ ႏိုးတစ္၀က္ အေျခအေနျဖစ္ျပီး REM ကေတာ့ လံုး၀အိပ္ေပ်ာ္ သြားတဲ့ အေျခအေန တစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။

REM အခ်ိန္မွာလူေတြပာာ အိပ္မက္မက္ၾကပါတယ္။ အိပ္မက္ထဲမွာ ဆိုေပမယ့္ လည္း ကိုယ့္စိတ္ထဲမွာေတာ့ တကယ္ ထင္ေနတာပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ အိပ္မက္ထဲမွာ လက္သီးထိုးေနရင္ အျပင္မွာလည္း လိုက္ထုိုးေနဖို႔ ရွိပါတယ္။ အိပ္မက္ထဲမွာ ေဘာလံုးကန္ေနရင္ အျပင္မွာလည္း လိုက္ကန္ေနမိ ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီေတာ့ အဲလိုမ်ိဳး အိပ္မက္ထဲမွာ လုပ္တဲ့အတိုင္း အျပင္မွာ ေလွ်ာက္မျဖစ္ ေနေအာင္ ဦးေႏွာက္က REM အဆင့္ လူေတြ အိပ္မက္မက္ျပီ ဆိုရင္ အိပ္မက္ထဲက အတိုင္း အျပင္မွာ လိုက္မလုပ္ႏုိင္ေအာင္ လူကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ လို႔ရတဲ့ ၾကြက္သားေတြကို လံုး၀ မလွဳပ္ေတာ့ေအာင္ လွမ္းပိတ္ထား လိုက္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့မွ ႏိုးေတာ့မယ္ဆိုမွ REM အဆင့္ကေန NREM ျဖစ္၊ ဦးေႏွာက္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာေတြကို ျပန္ေလွ်ာ့ျပီး ျပန္လွဳပ္ရွားလို႔ ရေအာင္လုပ္ပါတယ္။

ဦးေႏွာက္က REM အဆင့္မွာ ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ေနရာမွာ လူကိုယ္တိုင္ ထိန္းႏိုင္တဲ့ ၾကြက္သားေတြကိုသာ ေသေအာင္ လုပ္ထားပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဘီလူး စီးတဲ့ အခ်ိန္မွာ မေအာ္ႏိုင္မပာစ္ႏိုင္၊ မလွဳပ္ရွားႏုိင္ေပမယ့္ အသက္ရွဴတာ လိုမ်ိဳး အေရးၾကီးတဲ့ ၾကြက္သားေတြကေတာ့ ပံုမွန္ အလုပ္ဆက္လုပ္ ပါတယ္။ အဲလို ဘီလူးစီးတယ္ ဆိုတဲ့ အေျခအေန ျဖစ္ေပၚရတာကေတာ့ ခုနက ေျပာထားတဲ့ REM အဆင့္ကေန မေလ်ာ့ဘဲ ဦးေႏွာက္က ထိန္းခ်ဳပ္ထား တာေတြ မေလွ်ာ့ဘဲ အလုပ္လုပ္ပံု မွားယြင္းတာေၾကာင့္ ႏိုးသြားျပီး လူရဲ႕ သိစိတ္ ျပန္၀င္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဦးေႏွာက္က အိပ္ေန တယ္လို႔ပဲ ဆက္သတ္မွတ္ထားျပီး REM အဆင့္မွာပဲ ဆက္ထားတဲ့အခါမွာ အခုလိုမ်ိဳး လွဳပ္မရ၊ ေအာ္မရ ျဖစ္လာပါတယ္။ အိပ္မက္မက္ေနသလို၊ တကယ္ ျဖစ္ေနသလို ခံစားရပါတယ္။ ႏိုးလာေစခ်င္ေပမယ့္လည္း မႏိုးႏိုင္ ျဖစ္ခါ အေတာ္ၾကီးကို စိတ္ဒုကၡ ေရာက္ရပါတယ္။ အျခားအျပင္ဘက္က အထိအေတြ႔ တစ္ခုခုေၾကာင့္နဲ႔ ဦးေႏွာက္ကျပန္ျပီး ပံုမွန္ျပန္လုပ္သြားတဲ့ အခါက်မွ ျပန္လွဳပ္လို႔ရသြားပါတယ္။

ဆိုလိုခ်င္တာက အျပင္ကလူ တစ္ေယာက္ေယာက္ မႏိွုးမျခင္း၊ REM အဆင့္ မကုန္သြား မျခင္း လွဳပ္လို႔မရေသးပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ဘီလူးစီးတဲ့ အခ်ိန္မွာ လူေတြပာာ အိပ္္မက္လိုျဖစ္ေနေပမယ့္ တကယ့္ကို ေၾကာက္မက္ဖြယ္ ေကာင္းတဲ့ စိတ္ေျခာက္ျခားစရာျဖစ္တဲ့ အႏၱရာယ္တစ္ခုခုနဲ႔ ၾကံဳေတြ႔ေနရတယ္လို႔ စိတ္ထဲမွာခံစားမိေနပါတယ္။ အဲဒါကလည္း သိစိတ္ ရွိေနတဲ့ REM အဆင့္ရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ အေနနဲ႔ ဦးေႏွာက္ဘာသာ ျပန္တာ လြန္ကဲျပီးဒီအေျခအေနပာာ အသက္အႏၱရာယ္ထိ ရွိလာႏိုင္တယ္ အရမ္း ေၾကာက္ဖို႔ ေကာင္းတယ္လို႔ ေနာက္ဆက္တြဲ ဘာသာျပန္ပါတယ္။ အဲဒါ ေၾကာင့္ ဘီလူးစီးခံရတဲ့ လူေတြပာာ အဲလိုလွဳပ္လို႔မရတဲ့ အေျခအေန တစ္ရပ္မွာ အင္မတန္ကုို ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳ ခံစားခဲ့ ရတယ္လို႔ ထင္ျပီး ႏိုးလာရင္ေတာင္ ေၾကာက္စိတ္မျပယ္ ျဖစ္ေနတတ္ ပါတယ္။

ဒီလိုဦးေႏွာက္က ဘာသာျပန္ မွားယြင္းတာပာာ ဦးေႏွာက္ကို ေအာက္ဆီဂ်င္ သိပ္မေရာက္တဲ့ အေျခအေနေတြ ဥပမာ ေလ၀င္ေလထြက္ မေကာင္းတာမ်ိဳး၊ ကာဘြန္ဒိုင္ ေအာက္ဆိုက္ဒ္ အရမ္းမ်ားေနတဲ့ အခန္းထဲမွာ အိပ္တာမ်ိဳးဆိုရင္ ပိုျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ တစ္ခါတေလမွာ အဲဒါက အလြန္ျပင္းထန္သြားတတ္ျပီး အိပ္တစ္၀က္ ႏိုးတစ္၀က္ျဖစ္ကာ အိပ္မက္လို႔ သိေနေပမယ့္လည္း အသက္ရွဴ ၾကပ္တဲ့အထိ၊ အသက္ရွူလို႔ မရတဲ့အေျခအေနထိ ျဖစ္လာပါတယ္(က်ေနာ္ တစ္ခါ ျဖစ္ဖူးပါတယ္ အိပ္မက္မက္ရင္း အသက္ရွဴၾကပ္လာတာ။ ေတာ္ေသး တယ္ မေသသြားလို႔။) ဘီလူးစီးျခင္း (Sleep paralysis) ပာာ အသက္ အႏၱရာယ္ ျဖစ္ေလာက္ေအာင္ ဒုကၡမေပးႏိုင္ေပမယ့္ ခံစားခဲ့ရတဲ့ သူအတြက္ ေတာ့ တစ္သက္တာမေမ့ႏိုင္ေအာင္ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ ေကာင္းခဲ့ပါတယ္။

ဘီလူးစီးတာပာာ အိပ္မေပ်ာ္တဲ့သူေတြ၊ အိပ္ခ်ိန္မမွန္တဲ့သူေတြ၊ ပက္လက္ အိပ္တတ္ သူေတြ၊ ဖိအားမ်ားလြန္းတဲ့ သူေတြ၊ အရမ္းကို ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ ေနတဲ့ သူေတြ၊ ေဆးသံုးတဲ့ သူေတြမွာ ပိုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ ျမန္မာေတြ အရင္တည္းက ယူဆလာတဲ့ အခ်က္က အေတာ္မွန္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ငယ္ငယ္တုန္းက ဘီလူးစီးခံရတယ္ေျပာရင္ လူၾကီးေတြက ပက္လက္ မအိပ္နဲ႔လို႔ ေျပာခဲ့တာက အခုသိပၸံနည္းက် ရွင္းတဲ့အခါမွာလည္း အင္မတန္ မွန္ေနပါတယ္။ ပက္လက္အိပ္တဲ့ အခါမွာ ခႏၵာကိုယ္အေန အထားေၾကာင့္ လွ်ာ ဒါမွမပာုတ္ အာေခါင္ေပ်ာ့တို႔ရဲ႕ ဖိအားေၾကာင့္ အသက္ရွူ လမ္းေၾကာင္းပိတ္ျပီး ေလသိပ္မ၀င္ေတာ့တဲ့အခါ ဘီလူးစီးတာ ျဖစ္ေပၚလာ ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ပံုမွန္အိပ္တာ၊ ေလ၀င္ေလထြက္ ေကာင္းေအာင္ လုပ္တာနဲ႔ အိပ္ရာကုတင္ သန္႔သန္႔ရွင္းရွင္းနဲ႔ လူလည္း သန္႔သန္႔ရွင္းရွင္း အိပ္မယ္ဆိုရင္ Sleep Paralysis ကိုကာကြယ္ ႏိုင္ပါတယ္။

Dr : Thurein Hlaing Win
အျဖဴေရာင္စာမ်က္နွာ